Trong sản xuất nông nghiệp, để nâng cao giá trị thu nhập trên một đơn vị diện tích, ngoài việc áp dụng đồng bộ các biện pháp kỹ thuật mới như giống, phân bón, thuốc bảo vệ thực vật… thì việc đẩy mạnh ứng dụng các giải pháp canh tác tiết kiệm lao động, giảm chi phí đầu tư song vẫn bảo đảm thời vụ và năng suất lúa bằng phương pháp gieo thẳng là rất cần thiết. Nếu như ở vụ xuân năm 2008, diện tích gieo thẳng, gieo vãi mới chỉ đạt 800ha, được coi như một giải pháp tình thế khắc phục tình trạng lúa xuân chết rét và không đủ quỹ thời gian làm mạ thì đến vụ xuân năm 2016 diện tích gieo thẳng toàn tỉnh chiếm 47,6% diện tích gieo cấy.

Vụ xuân năm nay, diện tích gieo thẳng lúa đạt gần 40.000ha, chiếm trên 50% diện tích gieo cấy lúa xuân. Nhìn chung, phương thức gieo thẳng đã khẳng định được tính ưu việt so với gieo cấy truyền thống như: giảm chi phí đầu tư về giống, tiết kiệm công làm mạ và che phủ nilon, giảm công cấy và tăng năng suất tới 15% so với lúa cấy. Một số địa phương trong tỉnh áp dụng đúng quy trình, lúa sinh trưởng đều, phát triển tốt, độ đồng đều cao, ít sâu bệnh, thu hoạch đúng thời vụ với năng suất trên 70 tạ/ha. Vụ xuân năm 2016, tỷ lệ gieo thẳng của huyện Vũ Thư đạt 86%, dẫn đầu toàn tỉnh. Nhận rõ hiệu quả của phương pháp này, huyện đã hướng dẫn các HTX quy hoạch diện tích gieo thẳng, chủ động rà soát, chỉ đạo các địa phương mở rộng diện tích gieo thẳng lúa ngay từ khi xây dựng đề án, đồng thời tăng cường diệt chuột, ốc bươu vàng, phấn đấu mở rộng diện tích gieo thẳng lên 87% trong vụ xuân năm 2017.

Vụ xuân năm 2017, nông dân Đình Phùng (Kiến Xương) gieo thẳng 98% trong tổng số 208ha lúa xuân, còn lại vùng diệc mạ, quá úng trũng bà con mới gieo cấy theo phương pháp truyền thống. Ông Phạm Quang Thường, Giám đốc HTX SXKD DVNN xã cho biết: Gieo thẳng được nông dân trong xã áp dụng rộng rãi từ 3 - 4 năm nay, không chỉ ở vụ xuân mà vụ mùa, diện tích gieo thẳng cũng đạt trên 90%. Ban đầu, nông dân chưa hiểu, chưa có kinh nghiệm nên còn dè dặt nhưng nhờ thực hiện đồng bộ các biện pháp từ tập huấn, hướng dẫn kỹ thuật đến các cơ chế hỗ trợ, đến nay, gieo thẳng đã trở thành truyền thống của địa phương. Nông dân cũng đã rút ra những kinh nghiệm trong ngâm ủ mộng, làm đất, vãi nhờ đó tỷ lệ tỉa dặm thấp, năng suất lúa cao. Bà Phạm Thị Sậy ở thôn Nam Huân Nam cho biết: Gia đình tôi gieo cấy 4 sào ruộng nhưng chồng con đi làm ăn xa, lao động chính trong nhà chỉ có tôi. Nhờ áp dụng gieo thẳng, chỉ chưa đến nửa ngày, tôi đã hoàn thành gieo vãi 4 sào ruộng thay vì trước kia còng lưng cấy trong 3, 4 ngày.

Gieo thẳng không những giải quyết được khâu thiếu lao động mùa vụ mà còn là giải pháp ứng phó linh hoạt và hiệu quả với biến đổi khí hậu. Điều đáng lưu ý là gieo thẳng đã hình thành các nhóm liên kết tự nguyện 5 cùng trong sản xuất nông nghiệp: cùng vùng, cùng giống, gieo cùng thời vụ, cùng chăm sóc, cùng thu hoạch. Nhờ đó tạo ra được vùng sản xuất tập trung quy mô lớn, từng bước áp dụng cơ giới hóa, mang lại hiệu quả kinh tế cao. Đây là tiền đề cho sản xuất hàng hóa gắn với chế biến và tiêu thụ sản phẩm.

Lưu Ngần