Trao đổi với chúng tôi, ông Nguyễn Cao Sản, Phó Giám đốc phụ trách BHXH huyện Vũ Thư cho biết: Triển khai thực hiện chính sách BHXH tự nguyện, đơn vị thường xuyên phối hợp với các ban, ngành liên quan tuyên truyền nâng cao nhận thức của người dân về chính sách này. Phối hợp với hội phụ nữ và điểm bưu điện văn hóa các xã, thị trấn mở từ 1 - 2 đại lý thu BHXH tự nguyện ở mỗi địa phương. Tổ chức tập huấn cho trưởng đại lý thu và các cộng tác viên về công tác phát triển BHXH tự nguyện. Mặc dù vậy, đến nay toàn huyện mới có 974 người tham gia BHXH tự nguyện. Trong 6 tháng đầu năm 2015, chỉ phát triển thêm được 3 đối tượng tham gia loại hình bảo hiểm này. Lý giải điều này, ông Nguyễn Cao Sản cho rằng công tác tuyên truyền của huyện tuy đã thường xuyên, tích cực nhưng chưa sâu sát xuống từng thôn, xóm, từng đối tượng, vì vậy người dân chưa nhận thức được ý nghĩa, lợi ích bền vững của BHXH tự nguyện. Bên cạnh đó, sự vào cuộc của cấp ủy, chính quyền một số địa phương trong chỉ đạo triển khai thực hiện chính sách BHXH tự nguyện còn hạn chế. Vũ Thư là huyện thuần nông, thu nhập của lao động nông thôn nói chung và nông dân nói riêng còn thấp, chưa ổn định nên hàng tháng phải trích tối thiểu từ 253.000 đồng trở lên để tham gia BHXH tự nguyện cho một người, khiến nhiều người lao động muốn tham gia nhưng chưa có điều kiện. Một hạn chế nữa là chế độ của người tham gia BHXH tự nguyện so với BHXH bắt buộc còn khá thấp.

Xã Nguyên Xá được coi là địa phương làm tốt công tác phát triển đối tượng tham gia BHXH tự nguyện. Đến nay, xã có 36 người tham gia BHXH tự nguyện, đóng gối từ nhiều năm nay. Bà Hoàng Thị Nguyễn, Chủ tịch Hội Phụ nữ xã, đồng thời cũng là một đại lý BHXH tự nguyện xã chia sẻ, trong quá trình tư vấn, vận động tham gia BHXH tự nguyện, bà và 26 cộng tác viên gặp rất nhiều khó khăn. Khó lớn nhất là có rất ít người dân biết đến và hiểu rõ chính sách này. Thứ hai, những đối tượng trẻ tuổi hiện nay, hầu hết đều là công nhân, vì vậy họ tham gia BHXH bắt buộc ở các doanh nghiệp. Những đối tượng lo lắng và muốn đóng BHXH tự nguyện thường là nông dân đã có chút “của ăn của để” có khả năng tham gia song phần lớn họ ở độ tuổi 45 - 60 tuổi. Nhẩm tính thời gian đóng 20 năm nữa mới được hưởng chế độ hưu trí, tức khi ấy họ sẽ 65 - 80 tuổi. Vì vậy, nhiều người nản chí, không tham gia vì “chẳng biết còn đợi được đến lúc ấy để hưởng chế độ hưu trí không”. Những đối tượng đang tham gia BHXH tự nguyện ở địa phương hầu hết là cán bộ xã chưa thuộc diện đóng BHXH bắt buộc, người đóng nối để đủ thời gian đóng BHXH bắt buộc, một số trường hợp lao động nước ngoài về, nông dân tham gia dần qua các năm, từ năm 2008 đến nay. 6 tháng đầu năm nay, số đối tượng nông dân tham gia BHXH tự nguyện của xã không tăng.

Khi được hỏi về chính sách này, chị Phạm Thị Oanh, 37 tuổi, ở thôn Phú Chử, xã Việt Hùng chia sẻ: Hai vợ chồng tôi đều làm nông nghiệp nên nếu sau này có lương hưu thì rất yên tâm. Nhưng tôi mới chỉ nghe thoáng qua một, hai lần trên phương tiện thông tin đại chúng nên vẫn còn chưa hiểu rõ, còn băn khoăn như số tiền phải đóng, thời gian đóng, chế độ được hưởng sau này ra sao, thủ tục để tham gia thế nào… Băn khoăn thế nhưng chẳng biết hỏi ai, cũng không thấy ai nhắc đến nên vẫn chưa tham gia BHXH tự nguyện.

Không chỉ chị Oanh mà hầu hết người dân đều chưa nắm vững chính sách BHXH tự nguyện. Chính sách BHXH tự nguyện chưa thực sự đến với người dân nên đến nay, tỷ lệ bao phủ BHXH tự nguyện so với đối tượng trong độ tuổi tham gia trên địa bàn huyện chưa đạt 1%. Để tăng tỷ lệ này, cần có sự vào cuộc đồng bộ, sâu sát hơn của các ngành chức năng.

Hà Phương