Vốn “mồi” thúc đẩy xã hội hóa nguồn lực

Năm 2009, khi bắt đầu triển khai xây dựng NTM, toàn tỉnh mới chỉ có 7 xã đạt 11 - 12 tiêu chí; 88 xã đạt 7 - 10 tiêu chí; 127 xã đạt 3 - 6 tiêu chí; 42 xã đạt 1 - 2 tiêu chí và 3 xã không có tiêu chí nào đạt (Đoan Hùng, huyện Hưng Hà; An Dục, huyện Quỳnh Phụ; Trà Giang, huyện Kiến Xương); các cơ sở hạ tầng thiết yếu phục vụ kinh tế, xã hội khu vực nông thôn hầu hết chưa đạt chuẩn theo bộ tiêu chí quốc gia về NTM. Chính vì thế, việc hoàn thành mục tiêu đề ra tại Nghị quyết số 02 của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh khóa XVIII về xây dựng NTM được xác định là sẽ gặp rất nhiều khó khăn trong khi nguồn ngân sách của tỉnh còn nhiều hạn chế. Từ thực tế đó, Thái Bình đã xác định chỉ có huy động xã hội hóa thì mới có thể thực hiện thành công xây dựng NTM và đã quyết định ban hành các cơ chế, chính sách để các địa phương trong toàn tỉnh huy động nguồn lực trong nhân dân. 

Khởi đầu của một loạt các cơ chế, chính sách đó chính là Quyết định số 09/2011/QĐ-UBND ngày 16/8/2011 về cơ chế, chính sách hỗ trợ đầu tư công trình kết cấu hạ tầng NTM, sau này là Quyết định số 02/2013/QĐ-UBND ngày 7/2/2013 và Quyết định số 19/2013/QĐ-UBND ngày 7/11/2013 được sửa đổi, bổ sung từ Quyết định số 09 về cơ chế hỗ trợ xi măng xây dựng công trình kết cấu hạ tầng NTM. Với tổng lượng xi măng đã cấp gần 1,3 triệu tấn xi măng (tương đương hơn 1.500 tỷ đồng), các địa phương trong toàn tỉnh đã huy động được sự vào cuộc tích cực của các tầng lớp nhân dân, cùng góp công, góp sức, góp của xây dựng nên những công trình, từ đó đem lại diện mạo mới cho quê hương. Đến nay, toàn tỉnh có gần 1.300km kênh mương cấp 1 đã được cứng hóa; hơn 3.780km đường giao thông nội đồng được nâng cấp; hơn 1.090km đường trục xã, hơn 1.910km đường trục thôn, gần 3.200km đường nhánh cấp 1 trục thôn, 2.215km đường ngõ xóm được cải tạo và nâng cấp; 207 trường học, 85 nhà văn hóa, 984 nhà văn hóa thôn, 125 sân thể thao xã, 180 trạm y tế xã được xây mới. 

Sau Quyết định số 09, Thái Bình tiếp tục ban hành Quyết định số 12/2012/QĐ-UBND ngày 2/8/2012 ban hành quy định một số cơ chế, chính sách ưu đãi, khuyến khích đầu tư và quản lý khai thác công trình cấp nước sạch nông thôn, tỉnh Thái Bình, giai đoạn 2012 - 2015, sau này là Quyết định số 19/2014/QĐ-UBND về việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Quyết định số 12, từ đó đã thu hút được 57 dự án đầu tư mới, nâng cấp, mở rộng, chuyển giao từ nguồn vốn chương trình mục tiêu quốc gia và nguồn vốn của ngân hàng thế giới, góp phần phủ kín mạng lưới nước sạch trên địa bàn từ năm 2016 với tổng số 100% số xã, thị trấn; đồng thời, ban hành nhiều cơ chế, chính sách khác nhằm thúc đẩy huy động xã hội hóa trong dân như: chính sách hỗ trợ thu gom, xử lý rác thải sinh hoạt trên địa bàn tỉnh, chính sách khuyến khích đầu tư phát triển công nghiệp chế biến nông sản thực phẩm, chính sách hỗ trợ phát triển chăn nuôi trang trại quy mô lớn trên địa bàn tỉnh…

Khu vườn cổ tích của Trường Mầm non xã Đông Thọ (thành phố Thái Bình) được xây dựng từ nguồn vốn xã hội hóa. 

Chính sách đúng - hiệu quả cao

Các cơ chế, chính sách được ban hành kịp thời và có tính thực tiễn cao đã tạo điều kiện cho các địa phương trong toàn tỉnh khai thác tốt các nguồn lực tại chỗ xây dựng kết cấu hạ tầng NTM gắn với phát triển sản xuất, nâng cao thu nhập cho nhân dân. Cũng từ quá trình triển khai thực hiện các cơ chế, chính sách đó, hàng ngàn hộ dân đã tự nguyện tháo dỡ cổng dậu, nhà ở, công trình phụ với tổng giá trị lên tới hàng trăm tỷ đồng. Điển hình như: xã Quỳnh Minh (Quỳnh Phụ) có 192 hộ dân đã hiến hơn 4.000m² đất, tự tháo dỡ 205 trụ cổng, hơn 2.900m² tường bao, 30 công trình phụ, 1 nhà thờ họ và di chuyển 1 ngôi mộ tổ, 167 cây lâu năm với giá trị hơn 2,6 tỷ đồng; xã Thanh Tân (Kiến Xương) các hộ dân đã hiến gần 3.800m² đất, tự tháo dỡ hơn 2.000m² tường xây, 47 cổng, 2 bếp, 4 nhà ở, 11 công trình phụ, 2 miếu và di chuyển 3 ngôi mộ tổ; xã Đông La (Đông Hưng) đã có 183 hộ dân tham gia hiến hơn 1.000m² đất, trong đó có 15 hộ hiến 420m² đất thổ cư để làm đường giao thông liên thôn… Không chỉ đóng góp bằng hiện vật, nhiều người dân địa phương và con em xa quê cũng tích cực ủng hộ bằng tiền, từ đó góp phần cùng địa phương hoàn thiện các tiêu chí trong xây dựng NTM như: gia đình ông Ngô Văn Phát (Nam Hưng, Tiền Hải) ủng hộ gần 13 tỷ đồng, gia đình ông Lê Anh Tuấn (Tây Phong, Tiền Hải) ủng hộ 3 tỷ đồng; gia đình ông Trần Xuân Ý (Tân Lễ, Hưng Hà) ủng hộ hơn 2 tỷ đồng… 

Theo thống kê, trong tổng nguồn lực huy động xây dựng NTM toàn tỉnh giai đoạn 2011 - 2020 khoảng 22.236 tỷ đồng thì nguồn vốn huy động xã hội hóa chiếm tới 24%, trong đó nguồn vốn huy động từ các doanh nghiệp, tổ chức 1.259,3 tỷ đồng, nguồn vốn con em xa quê đóng góp 386,99 tỷ đồng và nguồn vốn huy động nhân dân đóng góp (tiền mặt, ngày công, hiến đất) 3.669,5 tỷ đồng. Việc huy động xã hội hóa và sử dụng có hiệu quả các nguồn lực trong dân cư đã góp phần đưa Thái Bình trở thành 1 trong 3 tỉnh dẫn đầu cả nước về xây dựng NTM.

Minh Hương