Cánh đồng Bắc Hồng ở thôn Gián Nghị, xã Song An (Vũ Thư) trải một màu vàng nhẹ của lúa bắt đầu chín, nhấp nhô giữa biển lúa là những người nông dân đang lom khom rẽ lúa đặt bầu dưa lê. 

Bà Nguyễn Thị Cúc cho biết: Để tranh thủ thời vụ trồng dưa lê hè sớm, từ 10 ngày trước gia đình tôi đã chủ động gieo hạt, ươm bầu dưa tại nhà. Đến nay, mặc dù 3 sào lúa Nhật mới chín khoảng 70% chưa thu hoạch được nhưng tôi vẫn có thể trồng dưa tại ruộng. Cách làm của gia đình bà Cúc là cứ 6 hàng lúa lại rẽ ra 2 hàng để trồng xen dưa. Đây được coi là “trồng tạm” để tranh thủ thời gian, đợi khoảng một tuần sau, khi thu hoạch lúa, giải phóng đất bà mới làm đất, tạo luống dưa.

Thu hoạch lúa Nhật trà sớm để trồng dưa lê hè.

Không riêng gia đình bà Cúc mà hầu hết các hộ trồng dưa ở Song An đều áp dụng cách rẽ lúa đặt bầu dưa để tận dụng thời gian, đưa cây dưa ra ruộng sớm nhất. 

Ông Nguyễn Văn Kiểm, Giám đốc HTXNN xã cho biết: Cây dưa lê hè đòi hỏi thời vụ rất khắt khe, cây chỉ cho năng suất, chất lượng quả tốt nhất nếu được trồng trong khoảng thời gian chuẩn bị thu hoạch lúa xuân trà cực sớm. Ngoài ra là cây tăng vụ, xen giữa vụ xuân và vụ mùa nên bà con cần tận dụng thời gian trồng dưa sớm. Để thuận lợi cho việc trồng dưa lê hè, những năm gần đây, xã đưa vào gieo cấy giống lúa Nhật cực ngắn ngày, tuy nhiên bà con vẫn tận dụng thêm được 5 - 7 ngày với cách làm rẽ lúa đặt bầu dưa. Qua kiểm tra đồng ruộng, dự kiến lúa Nhật sẽ cho thu hoạch bắt đầu từ ngày 10/5, theo đó, HTXNN xã phát động bà con từ ngày 3 - 6/5 tập trung rẽ lúa đặt bầu dưa. HTXNN tuyên truyền, hướng dẫn kỹ thuật chăm sóc cây dưa, đặc biệt khuyến khích nông dân dùng nilon che phủ trên mặt luống để tránh tình trạng thối, nấm quả. Ngoài các giống dưa lê truyền thống, xã hỗ trợ từ 15.000 - 30.000 đồng/sào nhằm vận động nông dân đưa vào trồng các giống dưa lê mới có độ ngọt, giòn và mẫu mã quả đẹp hơn như dưa lê Gia Huy, Nông Hội, NT032. Vụ hè năm nay, xã phấn đấu gieo trồng 140ha dưa lê.

Dưa lê hè trên đất chuyên màu ở Việt Hùng chuẩn bị ra quả.

Cùng với Song An, Trung An cũng là địa phương có diện tích dưa lê lớn của huyện, dự kiến khoảng 70 - 80ha dưa vụ hè này. Ông Phạm Văn Thừ, Giám đốc HTXNN xã cho biết: Nếu Song An chọn giống lúa Nhật để gieo cấy vụ xuân tạo quỹ đất trồng dưa hè thì Trung An lại chọn giống lúa TBR1 và đẩy sớm thời vụ gieo cấy 15 ngày so với đại trà để tạo điều kiện thuận lợi trồng dưa lê hè. Đến nay, lúa xuân sớm đang chắc hạt, đỏ đuôi, nông dân đang tiến hành  ươm, chăm sóc bầu dưa tại gia đình, sẵn sàng rẽ lúa đặt dưa ra ruộng sớm. Ngoài diện tích dưa trồng trên đất lúa, năm nay Trung An còn có khoảng 20ha dưa lê hè sớm trồng trên chân đất màu. 

Ông Lã Văn Ngân, thôn An Lộc cho biết: Thời điểm này mọi năm gia đình tôi trồng các loại rau màu nhưng năm nay tôi chọn trồng 4 sào dưa lê sớm vì dưa sớm thường bán giá cao hơn hẳn. Hiện cây dưa của gia đình đã phủ kín mặt luống và bắt đầu ra quả. Vợ chồng tôi thường xuyên chăm sóc, phòng, trừ sâu bệnh để cây dưa phát triển tốt. Nếu năng suất và giá bán ổn định như mọi năm, chỉ trong vòng 1,5 tháng gia đình tôi có thể thu về từ 3 - 5 triệu đồng/sào dưa.

Nhiều hộ dân đã thu hoạch xong lúa Nhật để trồng dưa lê hè.

Vụ hè năm nay, nông dân Vũ Thư gieo trồng khoảng 350ha dưa ăn quả các loại, chủ yếu là dưa lê trồng trên đất sau thu hoạch lúa xuân ở các xã Song An, Trung An và tại vùng đất màu, đất bãi các xã Minh Quang, Việt Hùng, Tân Phong… Thời điểm này, lúa xuân trà cực sớm sắp cho thu hoạch, các địa phương có diện tích trồng dưa hè đã tích cực tuyên truyền, vận động nông dân huy động nhân lực tiến hành rẽ lúa hoặc thu hoạch sớm lúa xuân nhằm tranh thủ tối đa thời vụ trồng dưa. Các HTXNN chủ động tuyên truyền, hướng dẫn kỹ thuật gieo trồng, chăm sóc cây; vận động, hỗ trợ để khuyến khích nông dân đưa vào trồng nhiều giống dưa mới có năng suất, chất lượng cao hơn. 

Dự kiến sau từ 40 - 45 ngày dưa lê cho thu hoạch, nếu chăm sóc tốt dưa cho năng suất bình quân 6 - 7 tạ quả/sào, bán giá bình quân 5.000 đồng/kg, bà con có thể thu về từ 3 - 3,5 triệu đồng/sào, trừ chi phí đầu tư vụ dưa lê hè đạt giá trị tương đương hoặc cao hơn một vụ lúa. Đặc biệt, trong điều kiện lúa Nhật vụ xuân năm nay của nông dân Song An dự kiến cho năng suất thấp, việc chú trọng đầu tư sản xuất vụ dưa lê hè góp phần thiết thực mang lại nguồn thu cho nông dân, “bù đắp” cho diện tích lúa xuân kém hiệu quả.

Quỳnh Lưu