Nghị quyết số 32/2007/NQ-CP ngày 29/6/2007 của Chính phủ quy định: “Từ ngày 1/1/2008, đình chỉ lưu hành toàn bộ xe ô tô đã hết niên hạn sử dụng, xe công nông, xe tự chế 3 - 4 bánh. Trường hợp cố tình vi phạm sẽ bị tịch thu, xử lý bán phế liệu, sung vào công quỹ”.

 Tuy nhiên, hiện nay, trên địa bàn các huyện, thành phố vẫn tồn tại hàng trăm xe tự chế, xích lô máy, xe lôi ngang nhiên hoạt động. Đa số các xe tự chế trên đều chạy bằng máy nổ hoặc bình ắc quy tích điện, không có đèn pha, đèn xi nhan và gương chiếu hậu. Các bộ phận khác như chân ga, phanh, vô lăng, cần số, thùng chở hàng đều được thiết kế thô sơ, không qua kiểm định an toàn của cơ quan chức năng. Người điều khiển phương tiện đa số là lao động phổ thông ở nông thôn, không có giấy phép lái xe nhưng lại thường xuyên chở hàng nên tiềm ẩn nguy cơ gây mất an toàn giao thông.

Trên thực tế, đã có những vụ tai nạn giao thông nghiêm trọng xảy ra liên quan đến xe tự chế. 

Ông Phạm Tiến Nhiệm, Trưởng Công an xã Vũ Đoài (Vũ Thư) cho biết: Hồi 13 giờ 15 phút ngày 30/11/2017, tại đường trục xã thuộc địa bàn thôn 7, xã Vũ Đoài đã xảy ra vụ tai nạn giao thông giữa xe 3 bánh tự chế (loại chạy động cơ xăng) do chị Đoàn Thị Chiên, sinh năm 1984, trú tại thôn Việt Tiến, xã Việt Thuận điều khiển, trên thùng chở 0,5m3 đất và chị Phạm Ngọc Sa, sinh năm 1987, trú tại thôn 2, xã Vũ Đoài với xe mô tô biển kiểm soát 29Y5-5188 do anh Nguyễn Văn Thanh, sinh năm 1983, trú tại thôn Việt Hùng, xã Việt Thuận điều khiển đi ngược chiều. Do va chạm mạnh, chị Đoàn Thị Chiên, chị Phạm Ngọc Sa và xe 3 bánh tự chế lao xuống sông cạnh đường trục xã. Vụ tai nạn làm chị Đoàn Thị Chiên chết tại chỗ; chị Phạm Ngọc Sa và anh Nguyễn Văn Thanh bị thương nặng, được đưa đi cấp cứu tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh.

Theo tìm hiểu của phóng viên, những chiếc xe tự chế này hoạt động rất nhiều tại khu vực nông thôn và được người dân ưa chuộng. Ưu điểm của chúng là có kích thước nhỏ gọn nên di chuyển thuận lợi tại các tuyến đường giao thông hẹp, đáp ứng được nhu cầu vận chuyển vật liệu xây dựng. Ngoài ra, do giá cả vận chuyển thường rất rẻ nên hầu hết người dân đều lựa chọn loại phương tiện này để vận chuyển hàng hóa. Không chỉ được người dân sử dụng vận chuyển vật liệu xây dựng, tại một số địa phương, các phương tiện tự chế này còn được sử dụng làm phương tiện để đưa đón học sinh, tiềm ẩn nguy cơ xảy ra tai nạn giao thông…

 Để giải quyết dứt điểm tình trạng trên, UBND tỉnh đã có công văn giao Công an tỉnh, Sở Giao thông Vận tải, UBND các huyện, thành phố chỉ đạo các lực lượng chức năng tăng cường công tác tuần tra, kiểm tra và xử lý nghiêm theo quy định, bảo đảm không còn hiện tượng xe tự chế, xe lôi, xích lô máy hoạt động trên địa bàn tỉnh. Báo cáo kết quả thực hiện về UBND tỉnh trước ngày 25/1/2018.

Xe tự chế bị Công an huyện Kiến Xương tạm giữ.

Xe tự chế lưu thông trên địa bàn huyện Quỳnh Phụ.

Là một trong những địa phương tiên phong trong việc xử lý xe 3 - 4 bánh tự chế, Đại úy Nguyễn Trường Giang, Đội trưởng Đội Cảnh sát giao thông, Công an huyện Kiến Xương cho biết: Qua rà soát của lực lượng chức năng, trên địa bàn huyện Kiến Xương hiện có 108 xe 3 - 4 bánh tự chế với nhiều mẫu mã, chủng loại khác nhau nhưng chủ yếu vẫn là xe chở vật liệu xây dựng. Đa số các xe tự chế trên đều thiếu rất nhiều bộ phận bảo đảm an toàn khi tham gia giao thông. Bên cạnh đó, những chiếc xe tự chế trên cũng không được cơ quan chức năng nào kiểm định và bị cấm lưu hành. Trước khi xử lý các phương tiện tự chế trên, Công an huyện đã tuyên truyền bằng nhiều hình thức tới cán bộ và nhân dân 37 xã, thị trấn trong huyện để các chủ phương tiện dừng hoạt động, tự nguyện tháo dỡ phương tiện và chuyển đổi mục đích sử dụng… 

Tuy nhiên, sự vào cuộc của chính quyền một số địa phương chưa quyết liệt nên việc phối hợp xử lý xe tự chế còn gặp nhiều khó khăn. Trong quá trình tuần tra, khi gặp lực lượng chức năng thì chủ phương tiện tìm mọi cách trốn tránh, khi bị kiểm tra, xử lý, người vi phạm thường gọi người nhà, bạn bè ra để gây áp lực cho lực lượng chức năng… 

Đến ngày 15/1/2018, Đội Cảnh sát giao thông, Công an huyện đã lập biên bản và tạm giữ 16 xe 3 - 4 bánh tự chế. Bên cạnh đó, các lực lượng chức năng còn phối hợp với lực lượng công an xã đến từng gia đình yêu cầu chủ phương tiện ký cam kết hủy bỏ, thay thế, không tiếp tục sử dụng xe tự chế... góp phần ngăn chặn triệt để các vi phạm, bảo đảm an toàn cho người tham gia giao thông. Trong thời gian tới, lực lượng chức năng của huyện sẽ tăng cường công tác tuần tra, kiểm soát, xử lý nghiêm các chủ xe 3 - 4 bánh tự chế theo đúng chỉ đạo của UBND tỉnh.

Cùng với công tác tuần tra, kiểm soát của lực lượng chức năng, đề nghị chính quyền các địa phương cùng vào cuộc để tuyên truyền nhằm nâng cao nhận thức của người dân về quy định của pháp luật đối với xe tự chế, qua đó góp phần bảo đảm trật tự an toàn giao thông, vì sự bình yên trên mỗi tuyến đường.

Phạm Hưng