Nước giếng khoan nhiễm Asen, môi trường ô nhiễm

Trong khi ở nhiều địa phương người dân phải khoan giếng ở độ sâu 20 - 30m, có nơi khoan sâu 50 - 60m mới có nước thì ở Bách Thuận nông dân chỉ cần khoan trên dưới mười mét là đã có nước. Nhưng nguồn nước lại không thể dùng để ăn, uống được vì nhiễm Asen và một số hoạt chất kim loại gây hại cho sức khỏe con người. Vấn đề nước sạch trở lên cấp bách với cấp ủy, chính quyền và nhân dân Bách Thuận. 

Chủ tịch UBND xã Bách Thuận nhấn mạnh: Đường đẹp, chợ to, nhà văn hóa rộng mà người dân đau yếu thì sẽ chẳng có gì ý nghĩa. Bách Thuận là xã thổ mô, là làng hoa, cây cảnh, do nằm ngoài đê quốc gia nên bao đời nay người dân đã tập trung quật lập xây dựng làng xã đẹp như những ô bàn cờ. Hệ thống giao thông dân sinh và giao thông nội đồng là một; hệ thống thủy lợi tưới, tiêu đồng nhất đều nằm cùng trong khu dân cư, sản xuất kinh tế vườn là chủ yếu. Mỗi năm người dân Bách Thuận cung cấp cho thị trường nhiều loại cây cảnh, hoa các loại. Tỷ lệ thuận với lợi ích kinh tế là nhiều người dân Bách Thuận mắc bệnh hiểm nghèo, bệnh ngoài da, bệnh về mắt... Bởi mỗi năm người dân phải sử dụng rất nhiều các loại thuốc kích thích sinh trưởng cho cây, hoa và sử dụng thuốc bảo vệ thực vật… trong khi hệ thống mương tưới, tiêu lại quây quanh các hộ gia đình. Môi trường ô nhiễm là đương nhiên, nước giếng khoan nhiễm Asen và nhiều hoạt chất kim loại là tất yếu.

Quyết tâm của lãnh đạo xã Bách Thuận là phải có nước sạch càng sớm càng tốt để dân yên lòng. Nhưng khi Công ty Xây dựng và thương mại Xuân Phúc thực hiện đầu tư dự án nước sạch ở xã Bách Thuận đã không gặp thuận lợi do nguồn vốn hạn hẹp, những lời hứa ban đầu với cấp ủy, chính quyền và nhân dân không thực hiện được, dự án bị ngưng trệ một thời gian dài. 

Tháng 1/2015, Công ty TNHH Cấp nước Bách Hưng Phát đã ký nhận chuyển nhượng dự án của Công ty Xây dựng thương mại và Xuân Phúc tiếp tục triển khai thực hiện dự án nhà máy xử lý nước mặt, cấp nước sạch phục vụ sinh hoạt cho nhân dân 2 xã Bách Thuận và Dũng Nghĩa. Do dự án này chỉ cấp nước cho gần 3.600 hộ (xã Bách Thuận hơn 2.200 hộ, xã Dũng Nghĩa hơn 1.300 hộ) nên Công ty TNHH cấp nước Bách Hưng Phát đã điều chỉnh công suất từ 4.500m³/ngày đêm xuống còn 2.500m³/ngày đêm, tổng vốn đầu tư trên 33 tỷ đồng. Công ty TNHH cấp nước Bách Hưng Phát tập trung tháo gỡ khó khăn, gắn kết chặt chẽ với cấp ủy, chính quyền địa phương. Đại diện Công ty xuống từng thôn họp với dân nghe dân nói và triển khai lắp đặt đường ống đúng cam kết. Đến ngày 15/8/2015, Công ty đã cấp nước sạch cho trên 98% số hộ của xã Bách Thuận và xã Dũng Nghĩa.  

Nhân dân đã yên lòng  

Chúng tôi về Bách Thuận vào những ngày cuối năm Đinh Dậu, tản bộ trên con đường làng đã được bê tông hóa ở thôn Trung Hòa, thỏa mắt ngắm những vườn hoa cúc đủ màu, những cây hồng trà, bạch trà khoe nụ căng tròn đang được bà con tập trung chăm sóc, chuẩn bị tung ra thị trường đón xuân Mậu Tuất. Dừng chân ở nhà văn hóa thôn Trung Hòa, một căn nhà cấp bốn, đây là điểm thu tiền sử dụng nước của Công ty TNHH cấp nước Bách Hưng Phát, hàng chục người dân quây quanh hai nhân viên của doanh nghiệp vui vẻ chờ nộp tiền sử dụng nước. Các ông Phạm Văn Niệm, Nguyễn Đình Rật, Phạm Duy Hinh, Phạm Bá Xuyển và bà Phạm Thị Yên… đều nói với chúng tôi Bách Thuận có nước sạch nông dân như được đổi đời, cuộc sống làng quê văn minh hơn. Dân yên lòng không lo sợ nước nhiễm Asen hay hóa chất. 

Anh Trần Tuấn Khanh nhân viên nhà máy nước cho biết: Nhà máy nhận được sự đồng thuận cao của nhân dân, hàng tháng các hộ dùng nước bao nhiêu thì trả tiền bấy nhiêu, 4 năm nay chưa có hộ nào dây dưa nợ tiền nước doanh nghiệp. Cầm tệp hóa đơn thu tiền nước từ tay anh Khanh, tôi thấy thoảng mới có hộ sử dụng tới 100.000 đồng/tháng, còn phần đông chỉ 20.000 - 30.000 đồng/tháng. 

Anh Khanh cho biết: Cả xã Bách Thuận đếm đầu ngón tay được ít hộ dùng tới 150.000 - 200.000 đồng/tháng. Những năm đầu nhà máy nước có doanh thu thấp và đang phải bù lỗ vì các hộ dân sử dụng nước còn ít. Thực chứng thêm các hộ ở thôn Trung Hòa nói riêng và xã Bách Thuận nói chung hầu như không còn gia đình nào sử dụng nước giếng khoan để ăn, uống, tắm giặt, nước giếng khoan bây giờ chỉ dùng để tưới cây, hoa và vệ sinh chuồng trại chăn nuôi, chỉ còn một số ít hộ đang sử dụng bể nước mưa ăn uống hàng ngày. Nước sạch về xã thổ mô Bách Thuận nông dân yên lòng, nước sạch cũng liên quan đến tiêu chí môi trường của địa phương này đã và đang được giải quyết. Tuy nhiên, trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa, nhiều nhà máy, công trường mọc lên không chỉ nơi đô thị, các khu công nghiệp, cụm, điểm công nghiệp đang đan xen về các làng quê sẽ là vấn đề ô nhiễm không khí và nếu cứ quan niệm rằng nước mưa từ trên trời rơi xuống là nước sạch có thể uống được ngay, chúng ta sẽ nhầm. Bởi môi trường không khí đang bị ô nhiễm, sử dụng cho ăn uống sẽ lợi bất cập hại, nước mưa kéo theo nhiều tạp chất trong không khí như Axit sulfuric, Axit nitri… Nếu nước mưa được hứng từ mái nhà Prô xi măng thì chứa nhiều vi khuẩn có hại và có cả chất gây ung thư cho con người. Dùng nước mưa ăn uống ở thời điểm hiện tại vẫn cần phải sử dụng các thiết bị lọc nước thì mới an toàn. 

Cũng tại điểm thu tiền sử dụng nước thôn Trung Hòa, phóng viên ghi nhận nhiều ý kiến của người dân cho rằng chủ trương doanh nghiệp đầu tư nước sạch vào nông thôn là đúng, doanh nghiệp đã được nhận hỗ trợ từ ngân sách nhà nước, người dân mua và trả tiền nước từ sau đồng hồ nhưng sao các hộ lại phải đóng tiền đấu nối đường ống nước cho doanh nghiệp? Câu hỏi này hiện các doanh nghiệp nước sạch và người dân cũng như cơ quan chức năng cần tìm tiếng nói chung để bảo đảm lợi ích của doanh nghiệp và người sử dụng nước.

Nguyễn Công Liêm
(Thành phố Thái Bình)
(Bài dự thi viết về sử dụng nước sạch nông thôn tỉnh Thái Bình).