Đã có hai cuộc di dân đáng nhớ của bà con Thái Bình đến các miền đất nước, đó là phải phiêu bạt trong nạn đói năm 1945 và công cuộc rời quê đi xây dựng quê hương mới đầu những năm sáu mươi của thế kỷ XX. Còn một lý do nữa để nhiều người Thái Bình đến với đất tổ Hùng Vương là do Việt Trì, Lâm Thao, Bãi Bằng là những khu công nghiệp lớn, có rất nhiều bộ đội, thanh niên xung phong, công nhân lao động, sinh viên tốt nghiệp các trường tình nguyện về đây làm việc.

Thế hệ này tiếp nối thế hệ kia, người Thái Bình là một bộ phận cư dân trên vùng đất thiêng Nghĩa Lĩnh. Bà con quê hương Thái Bình hình thành cộng đồng dân cư, thành lập Hội đồng hương Thái Bình ở Việt Trì, Lâm Thao, Bãi Bằng và một số huyện, thị xã. Theo khảo sát của nhóm nghiên cứu về một đề tài nông nghiệp liên quan đến canh tác lúa nước, cộng đồng bà con quê hương Thái Bình tại Phú Thọ hiện nay có khoảng 7.500 người. Xa quê cha đất tổ, ở Phú Thọ, hội đồng hương là mái nhà chung của những người con Thái Bình, là cầu nối làm cho khoảng cách gần 200 cây số giữa Thái Bình và Phú Thọ như được rút ngắn.

Tự hào mang trong mình dòng máu và truyền thống quê hương, trên đất tổ Hùng Vương, những người con của quê hương Thái Bình luôn biết đoàn kết và sẻ chia, nỗ lực lao động để làm giàu cho gia đình và xã hội. Không ít người đã trở thành những doanh nhân thành đạt, những cán bộ lãnh đạo các cấp của tỉnh Phú Thọ; con em họ học hành tấn tới, khôn lớn, trưởng thành, làm rạng danh quê cha đất tổ.

Đại tá Nguyễn Quang Tuân, nguyên Chỉ huy trưởng Ban CHQS thành phố Việt Trì, quê ở Hưng Hà, nghỉ hưu ở thành phố Việt Trì, là Phó Chủ tịch Hội đồng hương Thái Bình cho biết: Hội đồng hương Thái Bình ở Việt Trì có gần 700 gia đình là thành viên. Trong nhiệm kỳ 2016 - 2021, trên địa bàn thành phố Việt Trì, Hội có 80 người tham gia các công tác từ tổ phó tổ dân phố, bí thư chi bộ, trưởng các ngành, đoàn thể ở khu dân cư trở lên; một số người là lãnh đạo chủ chốt huyện, thành, thị, sở, ban, ngành của tỉnh Phú Thọ. Ngoài hoạt động của Hội đồng hương, các doanh nhân của quê hương còn thành lập Câu lạc bộ doanh nghiệp người Thái Bình làm chủ tại Việt Trì với số vốn đầu tư khoảng 5.000 tỷ đồng, tạo việc làm cho gần 3.000 lao động. 

Trong Câu lạc bộ, Tổng công ty Hải Hà do doanh nhân Phạm Quang Nhuận, người con của cồn Vành, huyện Tiền Hải làm Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch Hội đồng quản trị kiêm Tổng giám đốc, luôn là doanh nghiệp dẫn đầu về mọi mặt. Hải Hà hoạt động trên nhiều lĩnh vực, có trên 300 lao động, hàng năm đóng góp ngân sách gần 100 tỷ đồng, thu nhập của người lao động đạt 6,2 triệu đồng/người/tháng, nhiều năm là doanh nghiệp tiêu biểu đất tổ. Tổng công ty có 3 sàn giao dịch bất động sản hoạt động hiệu quả. Trong 5 năm gần đây, Tổng công ty đã chi gần 5,5 tỷ đồng cho các hoạt động an sinh xã hội và phong trào văn hóa văn nghệ, thể dục thể thao. Ông Nhuận đã từng hai nhiệm kỳ là đại biểu HĐND tỉnh Phú Thọ, là Chủ tịch Câu lạc bộ thơ Việt Nam tỉnh Phú Thọ, là doanh nhân tiêu biểu đất tổ, hiện là Chủ tịch Hội đồng hương Thái Bình tại Việt Trì. Những dự án lớn ở thành phố như khu đô thị Vương Cường, đường Hòa Phong kéo dài, đường Vũ Thê Lang... đều gắn với tên tuổi ông Phạm Quang Nhuận và Tổng công ty Hải Hà.

Ông Đặng Hữu Liết quê ở xã Vũ Thắng, huyện Kiến Xương. Sau cả cuộc đời làm công tác công đoàn, nghỉ hưu, ông bà Liết và các con thành lập Xí nghiệp May xuất khẩu Sang Nhung. Từ quy mô nhỏ nay Xí nghiệp đã có 2 xưởng sản xuất ở Phù Ninh và Việt Trì với gần 100 lao động với thu nhập từ 7 - 10 triệu đồng/người/tháng.

Một số công ty khác như Công ty Cổ phần Hưng Hà, Công ty Khoáng sản Tây Bắc, Công ty Chè xuất khẩu Nam Long, Công ty Dịch vụ xuất khẩu lao động, Công ty Kinh doanh vận tải Việt Thái, Công ty Cổ phần Việt Trì Vigracera, quán cá bờ sông Hồng, nhà hàng Thái Bình, cơ sở chế tác vàng bạc Minh Xuyên, nhà ảnh Anh Quý... ở Việt Trì do người Thái Bình đứng đầu đều làm ăn phát đạt, giải quyết được việc làm cho nhiều lao động và trở thành những thương hiệu uy tín trên thị trường.

Hội đồng hương Thái Bình ở huyện Lâm Thao có gần 300 gia đình thành viên. Bà con chủ yếu là các thế hệ công nhân Công ty Cổ phần Supe phốt phát và hóa chất Lâm Thao. 56 năm Công ty hoạt động, nhiều gia đình có 2 - 3 thế hệ làm việc và trưởng thành tại đây. Hiện giờ, ngoài ông Phạm Quang Tuyến, quê huyện Đông Hưng làm Tổng giám đốc còn hàng trăm người là cán bộ quản lý, cán bộ khoa học kỹ thuật của Công ty.

Trong những người con Thái Bình đang sinh sống và làm việc tại Phú Thọ, có nhiều người khá thành danh, được biết đến rộng rãi. Đó là anh Nguyễn Ngọc Hải, nguyên Phó Chủ tịch UBND tỉnh, chị Trần Thu Hương, nguyên Chánh Văn phòng UBND tỉnh, anh Trần Mạnh Cường, Giám đốc Sở Tài chính, chị Phạm Thị Hường, Giám đốc Sở Nội vụ... Đó là Đại tá Phạm Xuân Phú, quê xã Vũ Đoài, huyện Vũ Thư, từng là Đại đội trưởng Đại đội pháo binh 969 anh hùng, giờ cùng con cháu định cư tại thị trấn huyện Thanh Ba. Đó là ông Phạm Mạnh Quỳ, quê xã Đông Lĩnh, huyện Đông Hưng, từng làm Giám đốc Công ty Lâm nghiệp Xuân Đài thuộc Tổng công ty Giấy Việt Nam, đã đưa doanh nghiệp phát triển, rừng trồng được cấp chứng chỉ quốc tế FSC, phủ xanh một dải đồi núi phía Tây Phú Thọ. Đó là anh Bùi Đình Thi, quê vùng Bách Thuận, huyện Vũ Thư, từ phóng viên Báo Phú Thọ mà trưởng thành, ở tuổi 40 đã là Tỉnh ủy viên, Bí thư Huyện ủy Tam Nông...          

Trong các buổi sinh hoạt hội đồng hương, trong các cuộc giao lưu, gặp mặt của người Thái Bình ở Phú Thọ, dường như lần nào cũng không thể thiếu đôi ba làn điệu chèo, vài bài hát về quê hương Thái Bình xen lẫn các làn điệu dân ca xoan ghẹo Phú Thọ. Và, nếu là họp Hội đồng hương ở Việt Trì thì nhất định mọi người sẽ vỗ tay “kéo” bằng được ông Phạm Quang Nhuận lên bục đọc thơ.

Dù sinh sống và làm việc trên đất tổ Hùng Vương nhưng ông Nhuận và bà con quê hương Thái Bình luôn sâu nặng nghĩa tình với quê cha đất tổ. Tổng công ty Hải Hà của ông Nhuận năm qua vừa làm tặng địa phương quê nhà một tuyến đường dài 1,2km, nối hai thôn của xã để bà con đi lại thuận tiện. Không chỉ là tấm lòng thơm thảo, đó còn là “con đường” tình cảm của những người sống ở phương xa trở về với quê hương.

Nguyễn Sản

(Hội đồng hương Thái Bình tại Phú Thọ)