Tinh thần thượng võ đầu xuân

Theo truyền thuyết trong nhân dân địa phương, đền Hét là nơi thờ các vị thần có duệ hiệu Tây Thái Bình đại vương, Đông Thiên Thượng đại vương đẳng thần, tướng quân Phạm Ngũ Lão thời Trần. Đền Hét hiện là nơi lưu giữ lễ hội vật đô, vật cầu, tương truyền đây là những môn thể thao do tướng quân Phạm Ngũ Lão tổ chức rèn luyện thể lực cho binh sĩ khi đóng quân tại đây. 

Ông Phạm Văn Mạnh, Trưởng ban khánh tiết di tích lịch sử văn hóa đền Hét cho biết: Trải qua hàng nghìn năm lịch sử, trò chơi vật cầu vẫn được nhân dân địa phương lưu truyền nguyên bản đến hôm nay. Để tham dự trò chơi này, các thôn sẽ cử ra 18 người chơi, là những trai tráng khỏe mạnh. Trong đó chia thành 2 đội, mỗi đội 9 người gồm 1 tướng 8 quân. Tướng được chọn là người khỏe mạnh, có đạo đức, phẩm chất tốt, được người trong làng quý mến. Trước khi bắt đầu trò chơi, những người chơi vào đền làm nghi lễ thắp hương tế thánh sau đó mới ra sân thi đấu. Sân cầu là bãi cát, quả cầu là củ chuối hột, nặng 8kg, được gọt tròn, nhẵn, đặt ở giữa sân. Khoảng cách từ vị trí quả cầu đến mỗi chiếc bồ có miệng rộng 80cm đặt ở cuối mỗi sân. Khi cuộc vật cầu bắt đầu, người chơi phải vận dụng sức khỏe, sự nhanh nhẹn, khéo léo giành lấy quả cầu đem về bồ của mình. Sau hơn 1 tiếng, đội nào đưa được cầu vào bồ của mình nhiều lần đội đó sẽ thắng.

Với ý nghĩa tâm linh, mang lại nhiều may mắn, sức khỏe, thuận lợi nên tất cả người tham gia môn vật cầu đều rất nhiệt tình. Đây là môn thể thao độc đáo, thể hiện tính cộng đồng, tái hiện tinh thần thượng võ chỉ có ở vùng quê ven biển này. Bên cạnh vật cầu, vật đô cũng là một nội dung quan trọng trong phần hội tại lễ hội đền Hét đầu xuân. Dự kiến lễ hội năm nay sẽ có nhiều đô vật từ Hải Phòng, Nam Định, Hà Nội... về tham dự. Các đô vật sẽ được phân loại hạng cân để thi đấu từ vòng loại rồi vào thi chung kết. Với tính hấp dẫn của môn thể thao vật đô hứa hẹn sẽ mạng lại không khí tưng bừng, háo hức cho người xem.

Bảo tồn và phát huy giá trị đền Hét

Đền Hét là di tích lịch sử văn hóa đã được xếp hạng cấp quốc gia năm 1993. Từ khi được xếp hạng di tích cấp quốc gia đến nay đền Hét đã được tu bổ, tôn tạo nhiều lần nhưng chưa đáp ứng được nhu cầu tham quan của du khách thập phương. Trung bình mỗi năm có khoảng 7.000 - 8.000 lượt du khách về dâng hương, tham dự các trò chơi dân gian. Tuy nhiên, khuôn viên của đền hiện chỉ có hơn 6.000m² để tổ chức lễ hội và đón lượng du khách lớn như vậy. Vì vậy, mở rộng không gian cho di tích, quy hoạch các công trình trong di tích bảo đảm khoa học, mỹ quan, thẩm mỹ là việc làm cấp thiết hiện nay. Trong di tích đền Hét hiện có 14 hạng mục công trình như ngôi đền chính, cổng Tam quan, cổng bảo vệ, đền Mẫu Liễu Hạnh, lăng thờ các liệt sĩ, nhà khách, nhà thủ nhang, sân tế, sân vật đô, sân vật cầu... Trong đó, ngoài ngôi đền chính là hạng mục công trình kiến trúc cổ được công nhận, 13 công trình còn lại đều là công trình mới, xây dựng phục hồi sau khi di tích được công nhận nhằm phục vụ các nhu cầu cần thiết để tôn tạo di tích, phục vụ khách tham quan.

Theo ông Đỗ Khắc Bằng, Chủ tịch UBND xã Thái Thượng: Nhằm bảo tồn và phát huy giá trị của đền Hét, địa phương nhận thấy rất cần thiết phải quy hoạch tổng thể di tích một cách khoa học, phù hợp, tránh sự manh mún, không đồng bộ giữa các công trình chính, công trình văn hóa tâm linh, công trình phụ trợ. Vì vậy, UBND xã đã lập tờ trình xin chủ trương cho lập dự án quy hoạch tổng thể, tu bổ, tôn tạo di tích đền Hét để trình các cấp, ngành của tỉnh, huyện. Đồng thời, đề xuất ý tưởng phương án quy hoạch tổng khu di tích như: quy hoạch lại mặt bằng, không gian tổ chức các lễ hội truyền thống, đường giao thông đi vào di tích, bãi đỗ xe... 

Để công tác quy hoạch, tu bổ, tôn tạo đền Hét được thực hiện theo đúng quy định của Nhà nước, xã đề nghị các cấp, ngành, cơ quan chuyên môn của tỉnh, huyện quan tâm, tạo điều kiện giúp đỡ địa phương về mọi mặt, trong đó có việc hoàn thiện các thủ tục, hồ sơ liên quan. Ngoài ra, xã mong muốn nhận được sự hỗ trợ, giúp đỡ cả về tinh thần, vật chất của người dân, du khách thập phương, các doanh nghiệp, đơn vị... để tu bổ, tôn tạo di tích đền Hét.

Trần Tuấn