Chiến lược quốc gia phòng, chống tác hại của thuốc lá đến năm 2020 đề ra mục tiêu: Giảm nhu cầu sử dụng và kiểm soát để từng bước giảm mức cung cấp các sản phẩm thuốc lá tiêu thụ tại thị trường Việt Nam, nhằm giảm nguy cơ bệnh tật và tử vong do sử dụng thuốc lá gây ra. Giảm tỷ lệ hút thuốc lá trong một số nhóm đối tượng thanh thiếu niên, nam giới, nữ giới. 

Để thực hiện được mục tiêu trên, Quốc hội ban hành Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá, Chính phủ ban hành một loạt các nghị định quy định xử phạt hành chính ở một số lĩnh vực, trong đó có sản phẩm thuốc lá. UBND tỉnh cũng đã ban hành rất nhiều văn bản chỉ đạo triển khai thực hiện các văn bản pháp luật trên. 

Nhưng sau cuộc giám sát, khảo sát thực tế tại một số sở, ngành, địa phương, đơn vị, Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh cho rằng: Hiện nay, tình trạng cán bộ, công chức, viên chức, nhân dân hút thuốc lá tại nơi làm việc, trường học, cơ sở y tế, đám cưới, đám tang, sinh hoạt tập thể vẫn còn khá phổ biến; các quy định của Luật, nhất là về xử phạt vi phạm vẫn chưa nghiêm. 

Ông Phạm Văn Dịu, Giám đốc Sở Y tế, Phó Trưởng ban Chỉ đạo phòng, chống tác hại của thuốc lá tỉnh cho rằng: Nhà nước cần tăng thuế tiêu thụ đặc biệt đối với mặt hàng thuốc lá; UBND tỉnh chỉ đạo lồng ghép phong trào xây dựng làng văn hóa - sức khỏe với xây dựng cộng đồng dân cư không có người hút thuốc lá, thuốc lào. Tăng kinh phí hỗ trợ để tổ chức các hoạt động tuyên truyền, tập huấn. 

Thầy giáo Phạm Xuân Lan, Hiệu trưởng Trường THPT Nguyễn Trãi đề xuất: Đưa nội dung tuyên truyền phòng, chống tác hại của thuốc lá vào trường phổ thông, coi đây là nội dung giáo dục công dân bắt buộc để trang bị cho học sinh kỹ năng từ chối lời mời hút thuốc lá và kỹ năng vận động, thuyết phục người thân từ bỏ, không hút thuốc lá. Tiếp tục nhân rộng mô hình trường học, bệnh viện, cơ quan, đơn vị không thuốc lá.

Các doanh nghiệp đã xây dựng thành công mô hình không khói thuốc ở nơi làm việc và cán bộ, công nhân, người lao động thực hiện nghiêm việc không hút thuốc tại nơi làm việc, song khi ra khỏi công ty họ vẫn hút. Học sinh cũng thế, ở trường không hút, ra khỏi trường lại hút. 

Ông Bùi Xuân Vinh, Phó Chủ tịch Liên đoàn Lao động tỉnh đề nghị: Các cấp, các ngành, các đơn vị cần tập trung tuyên truyền cho các đối tượng là nam giới, học sinh, sinh viên, người lao động. Xây dựng hình ảnh, lô gô cảnh báo về tác hại của thuốc lá ở những nơi công cộng, trên các phương tiện thông tin đại chúng để tăng hiệu quả tuyên truyền.

Điều đáng lo ngại nhất trong cuộc chiến không khói thuốc là thuốc lá được bày bán công khai, giá rẻ, dễ mua. Dù Luật đã quy định xử phạt hành chính với từng trường hợp vi phạm nhưng đến nay việc bắt và phạt vẫn gặp nhiều khó khăn. 

Theo ông Vũ Ngọc Khiếu, Giám đốc Sở Công Thương thì Nhà nước cần có lộ trình tiến tới cắt giảm cung cấp các sản phẩm thuốc lá. Thực hiện nghiêm chế tài xử phạt những người có hành vi vi phạm hút thuốc lá không đúng nơi quy định. Tổ chức cuộc thi “Tìm hiểu kiến thức về phòng, chống tác hại của thuốc lá” trên toàn tỉnh. Nghiêm cấm triệt để việc hút thuốc lá tại các cơ quan nhà nước. Cần có hình thức xử lý như không xét thi đua khen thưởng, xử lý kỷ luật hoặc có những hình thức xử phạt hành chính phù hợp đủ sức răn đe với những người hút thuốc lá ở nơi cấm hút… như vậy mới khắc phục được tình trạng hút thuốc tại cơ quan nhà nước hiện nay. 

Ông Đỗ Văn Thoa, xã Tân Lập (Vũ Thư) mong có nơi cai nghiện thuốc lá để những người nghiện như ông được hỗ trợ để từ bỏ thuốc lá.

Việc xử phạt hiện vẫn chỉ dừng lại ở hai từ “nhắc nhở”, do đó cần xây dựng nghị định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực phòng, chống tác hại của thuốc lá theo hướng chú trọng xử lý vi phạm các doanh nghiệp sản xuất, nhập khẩu thuốc lá, các cơ sở phân phối thuốc lá. Xử lý vi phạm đối với người đứng đầu, người quản lý địa điểm cấm hút thuốc lá. Xây dựng lực lượng có thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực này đủ mạnh để xử lý kịp thời các hành vi vi phạm xảy ra. 

Cũng theo ông Phạm Văn Dịu, Giám đốc Sở Y tế: Cần đẩy mạnh kiểm tra, giám sát với sự vào cuộc của các ngành thành viên Ban Chỉ đạo phòng, chống tác hại của thuốc lá. Thành lập mạng lưới thanh kiểm tra từ tỉnh xuống cơ sở và thường xuyên tổ chức thực hiện các đợt thanh kiểm tra liên ngành việc tuân thủ quy định cấm hút thuốc tại nơi làm việc, nhà hàng, trên các phương tiện giao thông công cộng và các địa điểm cấm hút thuốc lá, trách nhiệm của người đứng đầu, việc xử phạt hành chính các trường hợp vi phạm theo quy định của Luật.

Ông Bùi Bá Vường, Phó Chủ tịch UBND huyện Đông Hưng Ở cấp huyện, cấp xã nguồn ngân sách địa phương hạn hẹp, việc huy động xã hội hóa khó khăn nên hiệu quả hoạt động triển khai nhiệm vụ phòng, chống tác hại của thuốc lá chưa cao. Tôi đề nghị cho thành lập quỹ phòng, chống tác hại của thuốc lá ở cả cấp huyện, cấp xã và các đơn vị hiện không có quỹ tạo thuận lợi cho việc tổ chức các hoạt động phòng, chống tác hại của thuốc lá. Trung tá Nguyễn Đức Anh, Phó Trưởng Công an huyện Vũ Thư Công tác tuyên truyền về tác hại của thuốc lá cần phải thực tế và cụ thể hơn, đa dạng dưới nhiều hình thức. Ngoài ra, ngành chức năng cần tổ chức triển lãm hình ảnh về phòng, chống tác hại của thuốc lá như hình ảnh về các hành vi vi phạm, biến chứng và bệnh tật do hút thuốc lá gây ra… Ông Phạm Trường An, xã Thái Hà (Thái Thụy) MTTQ, các hội, đoàn thể cần tích cực vào cuộc, cán bộ, đảng viên gương mẫu thực hiện Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá. Mọi người chủ động yêu cầu người hút thuốc lá không hút thuốc lá tại địa điểm có quy định cấm hút thuốc lá; vận động, tuyên truyền người khác không sử dụng thuốc lá, cai nghiện thuốc lá; phản ánh hoặc tố cáo cơ quan, người có thẩm quyền không xử lý hành vi hút thuốc lá tại địa điểm có quy định cấm hút thuốc lá cho cơ quan có thẩm quyền.

Đỗ Hiền