Thực hiện chỉ đạo của Bộ Giáo dục và Đào tạo, Sở Giáo dục và Đào tạo đã chọn Trường Tiểu học thị trấn Kiến Xương (nay là Tiểu học Thanh Nê) và Trường Tiểu học An Bài (Quỳnh Phụ) làm điểm xây dựng trường tiểu học đạt chuẩn quốc gia. Năm 1997, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo đã ra Quyết định số 2333/GD-ĐT cấp bằng công nhận “Trường tiểu học đạt chuẩn quốc gia giai đoạn 1996 - 2000” cho Trường Tiểu học thị trấn Kiến Xương và Trường Tiểu học An Bài. Đây cũng là hai trong bốn trường tiểu học đầu tiên của cả nước đạt chuẩn quốc gia. Kể từ đó, phong trào xây dựng trường chuẩn được các trường tiểu học cùng các địa phương hưởng ứng tích cực.

Học sinh Trường Tiểu học Lê Hồng Phong (thành phố Thái Bình).

Xây dựng trường tiểu học theo chuẩn quốc gia là chủ trương đúng, phù hợp với đường lối phát triển giáo dục và đào tạo theo hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa, xã hội hóa và dân chủ hóa. Trường tiểu học đạt chuẩn quốc gia là trường hội đủ các tiêu chuẩn bắt buộc, từ tổ chức và quản lý; đội ngũ giáo viên; cơ sở vật chất - thiết bị trường học; thực hiện công tác xã hội hóa giáo dục đến hoạt động và chất lượng giáo dục. Các tiêu chuẩn này đều có giá trị như nhau, bình đẳng và có mối quan hệ biện chứng, hỗ trợ cho nhau cùng thúc đẩy lẫn nhau. 

Để có cơ sở pháp lý và thống nhất sự lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, chính quyền, Sở Giáo dục và Đào tạo đã tham mưu ban hành Nghị quyết số 06-NQ/TU ngày 25/2/2002 của Ban Thường vụ Tỉnh ủy về phát triển sự nghiệp giáo dục và đào tạo giai đoạn 2001 - 2010, trong đó đề ra quan điểm, mục tiêu, nhiệm vụ và giải pháp chủ yếu để xây dựng trường tiểu học đạt chuẩn quốc gia. 

Theo đó, Thái Bình phấn đấu đến năm 2005, toàn tỉnh có 50% số trường tiểu học đạt chuẩn quốc gia và đến năm 2010 con số này là 80%. Ngày 15/4/2002, UBND tỉnh ban hành Chương trình hành động số 468 thực hiện Nghị quyết số 06 của Ban Thường vụ Tỉnh ủy về phát triển sự nghiệp giáo dục và đào tạo đến năm 2010 tạo cơ chế, chính sách và các giải pháp xây dựng trường tiểu học chuẩn quốc gia. Theo đó, các địa phương cần đề ra các nghị quyết và kế hoạch hành động cụ thể phù hợp tình hình địa phương trong việc ưu tiên đầu tư xây dựng cơ sở vật chất cho giáo dục, hỗ trợ kinh phí đối với những đơn vị đăng ký xây dựng trường chuẩn. Động viên, khuyến khích các nhà hảo tâm, các tổ chức xã hội và doanh nghiệp đầu tư xây dựng trường học đạt chuẩn quốc gia, đó là hướng đi đúng, là thành quả hết sức to lớn góp phần vào sự phát triển chung của toàn ngành. Nhiều điển hình tiên tiến trong quá trình xây dựng trường học đạt chuẩn quốc gia đã xuất hiện, nhiều giải pháp sáng tạo và kinh nghiệm quý đã được đúc kết. Nhiều xã có hai trường tiểu học đều đạt chuẩn quốc gia. Có những đồng chí hiệu trưởng, qua các nhiệm kỳ vinh dự xây dựng được hai trường tiểu học chuẩn quốc gia. Đội ngũ cán bộ quản lý và giáo viên được bồi dưỡng nâng cao nghiệp vụ và được chuẩn hóa thêm một bước về trình độ và kỹ năng nghề nghiệp. 

Đến nay 100% cán bộ, giáo viên ở các trường đạt chuẩn đã biết ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý, giảng dạy đáp ứng yêu cầu đổi mới chương trình sách giáo khoa. Nhiều giáo viên kiên trì vượt qua khó khăn, không ngừng phấn đấu vươn lên đạt giải cao trong các hội thi giáo viên dạy giỏi, viết chữ đẹp, thư viện giỏi cấp tỉnh và toàn quốc. Cảnh quan sư phạm, môi trường giáo dục, cơ sở vật chất được tăng cường. Các hoạt động giáo dục của các nhà trường chuyển biến tích cực theo hướng “Sáng - xanh - sạch - đẹp - thân thiện - an toàn”. Học sinh được học tập theo phương pháp mới, phát huy tính chủ động, tư duy sáng tạo khoa học, được giáo dục toàn diện, tự quản, tự giác và hăng hái tham gia các hoạt động trải nghiệm.

Học sinh Trường Tiểu học Thanh Nê (Kiến Xương) đọc sách trong thư viện nhà trường.

Tuy nhiên, khó khăn lớn nhất của việc xây dựng trường tiểu học chuẩn quốc gia hiện nay là ngân sách cấp cho bậc tiểu học tuy hàng năm có tăng nhưng nhịp độ tăng chưa theo kịp với sự đòi hỏi để phát triển. Hầu hết ngân sách chỉ đủ trả lương cho giáo viên, thiếu kinh phí để chi tăng cường các hoạt động nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện. Về dạy học 2 buổi/ngày, dạy ngoại ngữ và tin học ở tiểu học chưa có cơ chế, chính sách rõ ràng, gây khó khăn cho việc hợp đồng giáo viên. Nhiều trường còn thiếu thốn nhiều về cơ sở vật chất, chưa đủ phòng học, phòng chức năng. Bàn ghế chưa đúng quy cách, phương tiện thiết bị cũ, chưa kịp thời bổ sung và lạc hậu. Sự huy động nguồn lực từ địa phương để tu bổ và xây dựng trường lớp cũng rất hạn hẹp bởi thu nhập của dân rất thấp, chủ yếu là dựa vào sản phẩm nông nghiệp. Nhiều trường không bảo đảm diện tích mặt bằng nên không thể tạo ra sân chơi, bãi tập cho các em; số đông các nhà trường còn thiếu quy hoạch tổng thể. Một bộ phận cán bộ quản lý, giáo viên chưa thực sự yêu trường, bám lớp; năng lực quản lý điều hành, tham mưu, tổ chức thực hiện thiếu linh hoạt, sáng tạo chưa đáp ứng kịp với yêu cầu đổi mới của giáo dục.

Song, nhìn lại chặng đường đã qua, công tác xây dựng trường tiểu học đạt chuẩn quốc gia trên địa bàn tỉnh đã đạt kết quả đáng tự hào. Đến nay, Thái Bình có 291/294 trường tiểu học đạt chuẩn quốc gia, trong đó có 165 trường đạt chuẩn quốc gia mức độ 2 (bằng 55,93%). Nhiều danh hiệu cao quý, nhiều phần thưởng xứng đáng đã được Đảng, Nhà nước, Bộ Giáo dục và Đào tạo, UBND tỉnh, ngành và các cấp trao tặng cho cá nhân và tập thể. Nhưng kết quả đạt được lớn nhất là đa số trẻ em của Thái Bình được học tập, vui chơi, rèn luyện trong một môi trường giáo dục chuẩn mực. Không chỉ riêng ở bậc tiểu học mà đối với các trường mầm non, THCS và THPT công tác xây dựng trường học đạt chuẩn quốc gia đều đạt những kết quả đáng mừng. Toàn tỉnh hiện có 264/306 trường mầm non đạt chuẩn quốc gia, trong đó có 91 trường đạt chuẩn mức độ 2, 212/267 trường THCS và 17/39 trường THPT đạt chuẩn quốc gia. Xây dựng trường học theo chuẩn quốc gia là giải pháp tổng thể có tính chiến lược, là nhiệm vụ cơ bản để phát triển bền vững nền giáo dục. Định hướng phát triển giáo dục và đào tạo Thái Bình đến năm 2020 đề ra mục tiêu là sẽ có 100% số trường tiểu học đạt chuẩn quốc gia mức độ 1 và 60% số trường đạt chuẩn mức độ 2. 

Đây là một thách thức lớn với thời gian không còn nhiều, những trường còn lại hầu hết đều khó khăn, nhất là tiêu chuẩn về cơ sở vật chất - thiết bị trường học, song đây cũng là thời cơ, là điều kiện bắt buộc để giáo dục tiểu học Thái Bình có hướng đi mới, tạo cách làm hiệu quả hơn để tiếp tục giữ vững ở vị trí xứng đáng đã có trong hệ thống giáo dục toàn quốc.

Trần Tuấn Anh

(Sở Giáo dục và Đào tạo)