Tục thờ Thổ Công và Tết Táo quân
Tục thờ Thổ Công - ông Táo mà dân gian vẫn gọi là thờ vua bếp được truyền tụng bằng một câu truyện vừa éo le, vừa mang đậm tính nhân văn. Chuyện kể rằng:
Ngày xưa có hai vợ chồng nhà nọ vốn rất thương yêu nhau. Một lần vì có chuyện bất hòa với chồng nên người vợ bỏ nhà ra đi rồi lấy người chồng khác. Do siêng năng làm lụng nên cuộc sống của người vợ với người chồng mới có khá giả hơn. Người chồng cũ ở lại một mình buồn chán, bỏ bê công việc làm ăn đến mức tiêu tan cả gia sản phải đi ăn mày kiếm sống. Một hôm đi lang thang, vô tình anh ta vào xin ăn đúng nhà người vợ cũ. Chị ta thương cảm đang tìm cách gì để chu cấp thì chẳng may người chồng ở ngoài đồng về. Sợ chồng biết chuyện, người vợ liền giấu vội người chồng vào đống rạ. Nào có ngờ đâu, người chồng cũ đang ở ngoài đồng phải vội về nhà để đốt đống rạ lấy tro than bón ruộng. Đống rạ bốc cháy, người chồng cam chịu chết mà không ra. Người vợ đau lòng bèn nhảy luôn vào đống lửa để cùng chết. Người chồng mới biết chuyện, thương tâm cũng nhảy luôn vào chết theo. Chuyện này đã thấu Trời. Thấy ba người giàu nghĩa, nặng tình mà cùng chết, Trời bèn phong cho họ làm vua bếp.
Tục xưa bếp đun bằng rơm rạ hoặc bằng củi, mỗi bếp thường nặn 3 hòn đất, đặt theo thế chân kiềng để đun nấu. Hòn giữa tượng trưng người vợ gọi là vua bà, hòn bên trái tượng trưng người chồng cũ là Thổ Công, hòn bên phải tượng trưng người chồng mới là Táo Quân.
Theo chức trách Trời giao cho ba vị thần bếp này là trông coi đất đai, nhà cửa, vườn tược, tài sản, ngăn giữ không cho tà ma xâm phạm đến nhà gia chủ và hàng năm cứ đến ngày 23 tháng Chạp phải về Trời báo cáo về công việc ở hạ giới.
Tin về truyền thuyết này nên thuở trước gia đình nào cũng lập ban thờ Thổ Công, nếu không đặt ban thờ riêng thì bát hương thờ Thổ Công đặt chung với ban thờ gia tiên nhưng thường được kê cao hơn một chút. Cũng chính vì tin là có thần bếp nên việc giữ gìn vệ sinh bếp núc thuở xưa thường rất chú trọng, coi đó là sự thiêng liêng. Người lớn thường nhắc trẻ trong nhà nếu để bếp bẩn hoặc đồ đun không sạch là có tội với thần bếp.
Vào những ngày tuần tiết, giỗ chạp khi khấn lễ gia tiên xong thường không thể quên khấn Thổ Công: “Cung thỉnh bản gia Thổ Công đông trù tư mệnh Táo phủ thần quân đồng lại hiến hưởng”.
Ngày 23 tháng Chạp được gọi là ngày tết Táo Quân. Mọi gia đình đều phải chăm lo sắm sửa lễ cúng tiễn chân ông Táo về Trời. Trước khi bày lễ phải dọn dẹp, lau chùi ban thờ, vệ sinh nhà bếp, dùng nước ngũ vị vẩy khắp cả bếp để tẩy uế. Trong bộ đồ mã cúng thần bếp thường có một mũ vua bà, hai mũ vua ông và con cá chép làm bằng giấy hoặc con cá chép sống để Táo Quân cưỡi về Trời.
Người xưa thường quan niệm là ông Táo bay về Trời vào tối 23 tháng Chạp và ở Thiên đình đến đêm trừ tịch vào lúc giao thừa mới trở về. Từ tối 23 tháng Chạp đến đêm giao thừa ông Táo vắng nhà nên ở trần gian mọi việc đều “bách vô cấm kỵ”, mọi việc đều không kiêng kỵ gì, do vậy những trường hợp cưới xin, làm nhà gặp tuổi kim lâu đều có thể triển khai trong những ngày ông Táo đi vắng. Tục cúng giao thừa để kính cáo với gia tiên phù hộ độ trì cho con cháu một năm mới tốt lành nhưng cũng có lễ riêng bày trước bát hương ông Công để đón ông về an vị.
Cũng lại vì quan niệm ông Táo vắng nhà, không có ai coi giữ phần đất, nhà cửa, sợ ma quỷ vào nhà nên từ tối 23 tháng Chạp ở mỗi nhà đều dựng cây nêu, buộc cung tên vào để ngăn ma quỷ và dùng vôi bột rắc thành hình cung tên trước sân, buộc những cành gai trước ngõ để ngăn không cho ma quỷ vào nhà.
Bắt đầu từ tết Táo Quân, nhà nhà đều lo chuẩn bị mọi thứ để vui tết Nguyên đán theo hoàn cảnh của mỗi nhà.
Nguyễn Thanh
Vũ Quý, Kiến Xương
Tin cùng chuyên mục
- Lịch thi đấu Olympic 2024 ngày 29/7 của đoàn thể thao Việt Nam 29.07.2024 | 10:41 AM
- Bảng tổng sắp huy chương Olympic 2024 hôm nay 29/7: Nhật Bản dẫn đầu 29.07.2024 | 10:42 AM
- Thanh Tân: Bao giờ người dân hết “khát” nước sạch? 29.07.2024 | 10:27 AM
- Sức trẻ xây dựng nông thôn mới 29.07.2024 | 10:26 AM
- Thêm tàu chở dầu của Philippines bị chìm 29.07.2024 | 10:00 AM
- Nữ Nhật Bản thắng ngược Brazil ở phút bù Olympic 2024 29.07.2024 | 10:01 AM
- Sạt lở núi ở tỉnh Hồ Nam, Trung Quốc khiến 15 người chết 29.07.2024 | 10:00 AM
- Quán triệt sâu sắc tư tưởng, quan điểm của đồng chí Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng, tiếp tục đẩy mạnh phòng chống tham nhũng, tiêu cực, góp phần xây dựng Đảng và Nhà nước ta ngày càng trong sạch, vững mạnh 29.07.2024 | 08:55 AM
- Thử nghiệm thủy phi cơ lớn nhất thế giới 29.07.2024 | 08:43 AM
- Quả kha tử và những bài thuốc hay 29.07.2024 | 08:55 AM
Xem tin theo ngày
-
Thắp mãi ngọn lửa tri ân
- Thắp nến tri ân các anh hùng liệt sĩ
- Cử hành trọng thể Lễ truy điệu và an táng Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng
- Tăng cường giám sát việc thực hiện các nghị quyết HĐND tỉnh đã ban hành
- Đoàn đại biểu tỉnh Thái Bình viếng Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng
- Lãnh đạo Đảng, Nhà nước và Mặt trận Tổ quốc viếng Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng
- Hội nghị Ban Thường vụ Tỉnh ủy
- Đồng chí Bí thư Tỉnh ủy: Thăm, tặng quà các gia đình chính sách tại huyện Tiền Hải
- Đồng chí Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy, Chủ tịch HĐND tỉnh: Thăm, tặng quà gia đình chính sách, người có công với cách mạng
- Dâng hương tưởng niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh, đồng chí Nguyễn Đức Cảnh và các anh hùng liệt sĩ