Đồng chí Lại Hợp Mạnh, Viện trưởng Viện KSND tỉnh cho biết: Ngay sau khi Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết số 49, Ban Cán sự đảng Viện KSND tỉnh đã tổ chức quán triệt tới cán bộ, kiểm sát viên (KSV) hai cấp và xây dựng chương trình hành động thực hiện. Chỉ đạo các đơn vị trong ngành tổng hợp những khó khăn, vướng mắc trong quá trình thực hiện nhiệm vụ, phát hiện những bất cập, vướng mắc, không phù hợp để kịp thời xin ý kiến chỉ đạo và kiến nghị cấp có thẩm quyền xem xét điều chỉnh, hướng dẫn, bổ sung cho phù hợp. Chủ động xây dựng quy chế phối hợp với các ngành công an, tòa án, thanh tra trong tiếp nhận, giải quyết tố giác, tin báo tội phạm, kiến nghị khởi tố trong quá trình giải quyết vụ án. Để nâng cao hiệu quả công tác đấu tranh, phòng, chống tội phạm, Viện KSND tỉnh phối hợp với cơ quan điều tra thực hiện nghiêm các quy định của pháp luật; kiểm sát chặt chẽ việc tiếp nhận, phân loại, giải quyết tố giác, tin báo tội phạm, kiến nghị khởi tố; phân công kịp thời KSV chủ động kiểm sát chặt chẽ từ khi tiếp nhận, thụ lý, ban hành yêu cầu kiểm tra, xác minh 100% tin báo; chủ động phối hợp với cơ quan điều tra, MTTQ cùng cấp thực hiện kiểm sát, kiểm tra, giám sát công tác tiếp nhận tố giác, tin báo tội phạm tại cơ sở.

Công tác thực hành quyền công tố, kiểm sát hoạt động tư pháp của ngành có nhiều chuyển biến tích cực. 15 năm qua, viện KSND hai cấp trong tỉnh đã kiểm sát khởi tố 11.788 vụ, 19.182 bị can, qua đó đã truy tố ra trước tòa 10.366 vụ, 17.237 bị cáo. Tiến độ và chất lượng giải quyết các vụ án được nâng lên (năm 2005 đạt 97,3%, năm 2012 đạt 98,4%, năm 2018 đạt 100%), trong đó không có trường hợp nào phải đình chỉ do bị can không phạm tội, tỷ lệ trả hồ sơ để điều tra bổ sung được hạn chế (dưới 3%). KSV đã tiến hành hỏi cung 100% bị can trước khi phê chuẩn lệnh, quyết định của cơ quan điều tra đồng thời thực hiện việc phúc cung bảo đảm các căn cứ vững chắc, qua đó khắc phục tình trạng trả hồ sơ yêu cầu điều tra bổ sung.

Quán triệt tinh thần của Nghị quyết số 49 là nâng cao chất lượng tranh tụng tại các phiên tòa, coi đây là khâu đột phá của hoạt động tư pháp, viện KSND hai cấp trong tỉnh đã chỉ đạo KSV tăng cường nghiên cứu hồ sơ chuẩn bị tham gia các phiên tòa, dự kiến các tình huống phát sinh nhằm nâng cao chất lượng các phiên tòa. Chủ động triển khai thực hiện các quy định mới của các luật về tư pháp, kiểm sát chặt chẽ hoạt động điều tra ngay từ giai đoạn xác minh, thường xuyên phối hợp rà soát, đánh giá toàn diện các chứng cứ, tài liệu, kịp thời đề ra các yêu cầu điều tra để nâng cao chất lượng điều tra, bảo đảm thu thập đầy đủ chứng cứ buộc tội và gỡ tội. 

15 năm qua, viện KSND hai cấp trong tỉnh đã thực hiện quyền công tố theo thủ tục xét xử 10.621 vụ, 17.633 bị cáo, trong đó có 819 vụ án có sự tham gia của người bào chữa. Việc tranh tụng tại phiên tòa luôn được thực hiện dân chủ, khách quan, KSV tuân thủ quy tắc ứng xử tôn trọng lắng nghe và đối đáp đầy đủ ý kiến của những người tham gia tố tụng với những lập luận chặt chẽ, thuyết phục. Hầu hết các vụ án sau khi tranh luận, hội đồng xét xử đều thống nhất quan điểm của KSV, tỷ lệ cao (trên 95%). 

Điển hình như vụ án Trần Anh Kim, Lê Thanh Tùng, Nguyễn Văn Túc về tội “Hoạt động nhằm lật đổ chính quyền nhân dân”; Bùi Quang Tú về tội “Làm giả con dấu, tài liệu của cơ quan, tổ chức”... Tại phiên tòa, các bị cáo và luật sư bào chữa đều khẳng định bị cáo bị oan, không phạm tội. Trước những ý kiến của luật sư, KSV đã tranh luận đưa ra các căn cứ, phân tích, đánh giá các chứng cứ thuyết phục nên hội đồng xét xử đã nhất trí với quan điểm của viện kiểm sát và tuyên các bị cáo phạm tội như cáo trạng.

Để nâng cao chất lượng xét xử, Viện KSND tỉnh đã phối hợp với Tòa án nhân dân tỉnh triển khai thực hiện có hiệu quả quy chế phối hợp liên ngành trong việc tổ chức các phiên tòa rút kinh nghiệm và phiên tòa xét xử lưu động. Trong những năm qua đã tổ chức hàng trăm phiên tòa rút kinh nghiệm, phiên tòa lưu động để rèn luyện kỹ năng thực hành quyền công tố, kiểm sát xét xử của KSV và tuyên truyền pháp luật. Tại các phiên tòa, KSV đã nắm chắc hồ sơ, chủ động tham gia xét hỏi, đối đáp, tranh luận dân chủ, khách quan với luật sư, người tham gia tố tụng; đường lối truy tố, xử lý vụ án của viện kiểm sát bảo đảm có căn cứ, đúng pháp luật, giúp hội đồng xét xử ra bản án đúng người, đúng tội, đúng pháp luật.

Bên cạnh việc nâng cao chất lượng tranh tụng tại phiên tòa, viện KSND hai cấp trong tỉnh đã chỉ đạo kiểm sát chặt chẽ các bản án, quyết định của tòa án, qua đó đã ban hành 178 kháng nghị phúc thẩm, 13 kháng nghị giám đốc thẩm, ban hành 306 kiến nghị yêu cầu khắc phục vi phạm. Công tác kiểm sát việc tạm giữ, tạm giam và thi hành án hình sự tập trung thực hiện có hiệu quả kiểm sát việc bắt, tạm giữ, tạm giam hàng ngày, kiểm sát định kỳ, đột xuất nơi giam giữ, kiểm sát hồ sơ xét giảm thời hạn tù, đề nghị và được hội đồng giảm án, tha tù trước thời hạn; tham gia phiên họp xét rút ngắn thời gian thử thách của án treo... Công tác đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ nghiệp vụ được quan tâm, qua đó đáp ứng các yêu cầu công tác CCTP trong tình hình mới.

Thời gian tới, ngành kiểm sát tiếp tục thực hiện nghiêm các đạo luật mới về tư pháp vừa được Quốc hội thông qua. Chỉ đạo thực hiện tốt các nhiệm vụ trọng tâm về CCTP trong ngành giai đoạn 2011 - 2020. Tăng cường giáo dục chính trị, tư tưởng, đạo đức, lối sống cho cán bộ, đảng viên, công chức; đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh gắn với thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XII) về tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng. Nâng cao hiệu lực, hiệu quả thực hành quyền công tố và kiểm sát điều tra, kiểm sát xét xử các vụ án hình sự, giải quyết tố giác, tin báo tội phạm.

Nguyễn Tùng