Gia đình bà Đặng Thị Mạch, thôn An Điềm trồng hơn 4 sào khoai tây Đức. Mọi năm, khoai tây thu hoạch đến đâu thương lái thu mua đến đó với giá từ 7.000 - 8.000 đồng/kg. Trừ mọi chi phí, gia đình bà thu về gần 3 triệu đồng/sào. Còn vụ đông năm nay, ngay từ đầu vụ, thương lái chỉ mua với giá 5.000 - 5.500 đồng/kg. So với chi phí đầu tư phân bón, giống, làm đất hết hơn 1 triệu đồng/sào, gia đình không thu được bao nhiêu. Bà Mạch chia sẻ: Vụ đông này gia đình tôi chỉ thu hơn 3 tạ củ khoai tây/sào. Giá thu mua đã thấp, thương lái chỉ chọn thu mua những củ to còn những củ nhỡ và củ nhỏ loại ngay tại ruộng. Bây giờ không còn nhà ai có lợn nên khoai tây bị loại chất đống ở ruộng. Nhiều gia đình phải chờ thương lái đến mới thu hoạch.

Cũng như gia đình bà Mạch, gia đình ông Đặng Văn Lưỡng, thôn Phụng Thượng trồng hơn 4 sào khoai tây Đức. Năm nay, gia đình ông và nhiều gia đình ở Vũ An phải thu hoạch cầm chừng để chờ thương lái đến thu mua mặc dù khoai đã đến kỳ thu hoạch. Ông Lưỡng tâm sự: Tết đến nơi rồi, bà con sốt ruột lắm. Khoai tây thì vẫn đầy đồng mà tiêu thụ chậm quá. Đầu mùa giá đã rớt vậy thì không biết đến thời điểm thu hoạch rộ có rớt đáy như vài năm trước không... Mọi năm, thời điểm này bà con phấn khởi ra mặt nhưng năm nay ai cũng buồn, lo lắng khi lâm vào cảnh “được mùa rớt giá”.

Bà Hoàng Thị Biên, thôn Tri Lễ, xã Vũ Lễ (Kiến Xương), thương lái thu mua khoai tây ở xã Vũ An chia sẻ: Mỗi ngày tôi thu mua 3 - 4 tấn khoai tây để tiêu thụ tại các tỉnh miền Bắc. Mặc dù cận tết nhưng sức mua giảm nên giá cả cũng giảm so với mọi năm. Về cơ bản năm nay mẫu mã khoai tây kém hơn nên yêu cầu lựa chọn mua cũng cao hơn, khắt khe hơn.

Vụ đông năm 2019, xã Vũ An trồng hơn 70ha khoai tây, chiếm gần 60% diện tích cây vụ đông của địa phương. Thời điểm thu hoạch khoai tây từ 25/12/2019 - 20/1/2020. Ông Nguyễn Quang Thế, Giám đốc HTX SXKD DVNN xã Vũ An cho biết: Cây khoai tây ở Vũ An trồng chủ yếu ở 3 thôn An Điềm, Phụng Thượng và Đô Lương... Đây là những thôn tập trung cánh đồng 4 vụ và có truyền thống trồng khoai tây từ nhiều năm nay. Năm nay ít mưa nên khoai tây không đẫy củ, lượng củ nhỡ, nhỏ nhiều hơn. Cùng với đó, thương lái yêu cầu cao hơn nên lượng khoai tây bị loại nhiều. Ngày đầu vụ, thương lái thu mua với giá 7.000 đồng/kg nhưng chỉ hai ngày sau đó đã giảm mạnh với giá thu mua dao động từ 5.000 - 5.500 đồng/kg. Trước đây, số khoai tây củ nhỏ bà con lựa chọn làm giống cho vụ sau còn phần lớn đem về nhà cho gia súc, gia cầm ăn kèm nhưng năm nay phát sinh bệnh dịch tả lợn châu Phi nên đàn lợn trong dân không còn nhiều. Số khoai thải loại bà con chủ yếu để lại ruộng làm phân bón...

Những năm được mùa, giá cao, bà con Vũ An trúng đậm vụ khoai tây với lợi nhuận từ 2,5 - 4 triệu đồng/sào. Mặc dù trồng nhiều nhưng bà con vẫn trồng theo hình thức “tự sản, tự tiêu”, chưa hình thành liên kết sản xuất nên thị trường tiêu thụ và giá cả bấp bênh. Ông Vũ Đình Đoán, Trưởng thôn Đô Lương chia sẻ: Năng suất khoai tây vụ đông năm 2019 ở địa phương chỉ đạt từ 3 - 3,5 tạ/sào, trong khi đó lượng thương lái thu mua loại 1 chỉ trên dưới 1,2 tạ/sào. Nhiều gia đình trong thôn không thu được đồng nào vì khoai tây bị hà, ghẻ nên thương lái không mua. Nông dân chúng tôi mong muốn các doanh nghiệp tổ chức liên kết sản xuất, thu mua nông sản, nhất là khoai tây để bà con yên tâm sản xuất, không phụ thuộc nhiều vào thương lái.

Theo Chủ tịch UBND xã Vũ An Nguyễn Giang Đông: Là một trong những địa phương có thế mạnh về trồng cây màu, từ nhiều năm nay nông dân Vũ An tích cực trồng cây vụ đông. Đặc biệt, một số loại cây đã sản xuất theo hướng liên kết, bao tiêu sản phẩm như ngô, dưa gang, đậu tương rau... Đối với cây khoai tây, bà con vẫn duy trì trồng theo truyền thống, lợi nhuận phụ thuộc nhiều vào thị trường tiêu thụ nhỏ lẻ trong và ngoài tỉnh. Để tận dụng quỹ đất và tạo nguồn thu nhập cho người dân, ngay sau khi kết thúc vụ khoai tây này, địa phương sẽ vận động bà con chuyển sang trồng cây màu xuân - hè năm 2020 với diện tích 70 - 72ha, trong đó đưa vào trồng giống lạc TB25, phấn đấu diện tích trồng 22ha. Đây là loại cây trồng mới mà địa phương liên kết với Công ty Cổ phần Tập đoàn ThaiBinh Seed... Đây hứa hẹn sẽ là hướng đi hiệu quả, góp phần mở rộng quy mô vùng liên kết sản xuất nông sản ở địa phương, nâng cao thu nhập cho bà con nông dân.

Tất Đạt