Theo tài liệu của Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy Thái Bình: Nguyễn Thị Chiên sinh năm 1930 trong một gia đình cố nông tại xóm Trại Đồng, xã Tán Thuật (nay là thị trấn Thanh Nê, huyện Kiến Xương). Sinh ra và lớn lên trong hoàn cảnh đất nước có chiến tranh, bố mẹ mất sớm, cuộc sống rất thiếu thốn, từ nhỏ, bà đã phải đi ở. Cách mạng tháng Tám thành công, bà trở về nhà làm ăn, được tuyên truyền giác ngộ cách mạng, hiểu rõ nguồn gốc sự cực khổ của người nghèo và người dân mất nước, bà đã hăng hái tham gia vào công cuộc kháng chiến ở quê hương.

Là người nhanh nhẹn và có chí khí, Nguyễn Thị Chiên tham gia hoạt động du kích trong phong trào cách mạng ở địa phương. Ngoài việc rải truyền đơn, thành lập và mở rộng hoạt động du kích, để rèn luyện tinh thần gan dạ, không chỉ hoạt động ban ngày, các chị còn hoạt động du kích ban đêm, làm quen dần với các loại vũ khí, từ dao, kiếm đến súng, đạn, lựu đạn, mìn… cùng anh em nam giới tham gia phá hủy các đồn bốt của địch.

Năm 16 tuổi, Nguyễn Thị Chiên làm giao thông viên cho đoàn thể phụ nữ xã, rồi sang đoàn thể du kích thôn, vào đoàn thanh niên, rồi vào du kích xã. Là một người rất chăm chỉ, chịu khó, chị được các chị em tín nhiệm, bầu làm Tiểu đội phó rồi làm Tiểu đội trưởng. Với những thành tích trong hoạt động cách mạng và được sự bồi dưỡng, giúp đỡ của chi bộ địa phương, Nguyễn Thị Chiên được vinh dự kết nạp vào Đảng khi mới 18 tuổi.

Tích cực tham gia hoạt động du kích cùng các phong trào cách mạng ở địa phương, là người có tài tổ chức và lãnh đạo, bà đã lập nhiều thành tích trong việc gây dựng cơ sở, tranh thủ nhân dân xây dựng lực lượng, dìu dắt dân quân du kích, đoàn kết các ngành, các giới để tích cực kháng chiến và thực hiện những chính sách của Chính phủ trong hoàn cảnh địch càn quét và kiểm soát hết sức gắt gao và được bầu làm Trung đội phó, Trung đội trưởng Trung đội nữ du kích xã. Vừa hoạt động vừa trưởng thành, là một chỉ huy kiên quyết và linh hoạt, Nguyễn Thị Chiên đã xây dựng và đưa đơn vị mình lập nhiều chiến công trong hoàn cảnh vô cùng khó khăn của chiến trường địch hậu.

Tự nguyện đến với cách mạng, tham gia du kích từ năm 16 tuổi, bằng lòng quả cảm, gan dạ, cách đánh, giữ bí mật và đánh địch đầy sáng tạo, chiến công đã liên tục đến với bà và bà trở thành du kích cừ khôi mà tiếng tăm không chỉ gói gọn trong huyện, trong tỉnh. Không còn thản nhiên và bỏ qua với trường hợp nữ du kích cách mạng có cái tên Chiên này, địch lùng sục tìm bà. Tháng 4/1950, trong một lần đưa cán bộ về hoạt động tại xã, bà bị địch bắt tại làng Rặng Thông (Cầu Trục, Kiến Xương). Hơn ba tháng giam cầm trong lao tù, bị đánh đập, tra tấn bằng đủ mọi cách nhưng địch không moi được gì ở bà và không đủ chứng cứ để kết tội bà làm du kích, cuối cùng giặc phải thả bà ra.

Khi được thả, Nguyễn Thị Chiên tiếp tục hoạt động du kích và gây dựng cơ sở du kích, luyện tập đánh du kích, rèn luyện du kích chiến, quấy rối địch. Từ năm 1951, khi Đảng, Chính phủ phát động phong trào thi đua sản xuất lập công, đề cao chiến sĩ, bà cùng các chị em du kích hăng hái tham gia và đạt nhiều kết quả. Tháng 10/1951, trong trận phục kích đánh địch trên đường 39, Trung đội du kích của bà phối hợp với bộ đội địa phương xông lên hoàn thành nhiệm vụ, địch giơ tay xin hàng, Trung đội địch bị chết 2 người, bị thương 7 người, ta bắt sống nhiều tên địch và thu toàn bộ vũ khí. Riêng bà Nguyễn Thị Chiên đã bắn bị thương một số và bắt sống 3 tên địch. Trong một trận phục kích địch cuối năm 1951, Quân báo báo tin địch có gần 50 tên tiến về phía Trung đội du kích của bà, Nguyễn Thị Chiên cùng anh chị em đã bố trí chờ giặc đến. Chính ở trận này, tay không mà bà đã bắt được tên quan hai Pháp.

Tinh thần chiến đấu gan dạ, dũng cảm, mưu trí, lanh lợi của bà còn được thể hiện trong nhiều trận đánh du kích, phục kích địch. Đầu năm 1952, Trung đội du kích của bà được giao nhiệm vụ đánh vào một bốt An Bồi. Với vai trò quân báo, thương binh và thu dọn chiến trường, bà cùng Trung đội du kích đã phối hợp với bộ đội địa phương tiêu diệt địch, hoàn thành nhiệm vụ được giao. Trận này ta bắt sống 52 tên, giết 3 tên, bắn bị thương 7 tên, thu được 1 mooc-chi-ê, 2 trung liên, 3 tiểu liên, nhiều súng trường, đạn dược, quân trang, quân dụng. Kiểm điểm trận đánh, Ban Chỉ huy khen Nguyễn Thị Chiên đã chiến đấu gan dạ, bình tĩnh, đưa được thương binh ra ngoài trong khi địch bắn rát, đã khám phá được súng đạn của địch và được khen thưởng.

Từ phận tôi đòi, đến với cách mạng cùng những đóng góp được ghi nhận trong những năm trong kháng chiến chống Pháp từ năm 1946 đến năm 1952, tham gia xây dựng cơ sở kháng chiến, xây dựng và chỉ huy Đội du kích, tham gia đánh địch chống càn, phá tề, diệt và bắt nhiều địch, Nguyễn Thị Chiên được tặng thưởng Huân chương Quân công hạng Ba, Huân chương Chiến công hạng Nhất, hai Huân chương Kháng chiến hạng Nhất. Năm 1952, Nguyễn Thị Chiên vinh dự là đại biểu nữ du kích duy nhất được chọn đi báo cáo điển hình tại Đại hội toàn quốc các chiến sĩ thi đua và cán bộ gương mẫu lần thứ nhất tổ chức tại Việt Bắc (từ 30/4 đến 6/5/1952). Tại Đại hội, bà đã được Chủ tịch Hồ Chí Minh tặng một khẩu súng lục của Người. Kết thúc Đại hội, nữ chiến sĩ du kích Nguyễn Thị Chiên đã được bầu là Anh hùng Quân đội, khi ấy bà mới 22 tuổi.

Sau Đại hội, Anh hùng Nguyễn Thị Chiên được cử tham gia đoàn đại biểu đi dự Đại hội Hòa bình châu Á - Thái Bình Dương tại Bắc Kinh (Trung Quốc), Đại hội Hòa bình Thế giới tại Viên (Áo) do đồng chí Xuân Thủy làm trưởng đoàn. Năm 1953, Nguyễn Thị Chiên chính thức được gia nhập quân đội và về công tác tại Tổng cục Chính trị và Quân khu Thủ đô. Với kinh nghiệm tổ chức và triển khai lực lượng du kích địa phương bà đã được giao nhiệm vụ phụ trách và quản lý dân quân 4 huyện ngoại thành của thành phố Hà Nội. Trong công tác mới, bà đã gặp ông Vũ Anh Tài, cán bộ Sư đoàn 320. Bà và ông nên duyên, sinh được một người con gái, đây cũng là người con gái duy nhất của họ. Đất nước bước vào cuộc kháng chiến chống Mỹ, ông đi biền biệt, bà ở lại vừa công tác vừa nuôi con. Sau nhiều năm công tác tại Cục Chính trị, Quân khu Thủ đô, Nguyễn Thị Chiên về hưu với quân hàm Trung tá với thương tật hạng 4/4. Nữ anh hùng qua đời năm 2016 tại Hà Nội.

Quê hương Thái Bình tự hào sinh ra Nguyễn Thị Chiên - nữ anh hùng Quân đội nhân dân Việt Nam đầu tiên trong thời đại Hồ Chí Minh. Bà là tấm gương tiêu biểu về người phụ nữ Việt Nam với những phẩm chất cao quý mà Bác Hồ đã trao tặng  “Anh hùng - Bất khuất - Trung hậu - Đảm đang”.

Ông Vũ Quang Tứ, 60 năm tuổi đảng, tổ dân phố Thống Nhất, thị trấn Thanh Nê, huyện Kiến Xương Nữ anh hùng Nguyễn Thị Chiên không chỉ là niềm tự hào riêng của người dân xã Tán Thuật xưa (thị trấn Thanh Nê ngày nay) mà còn là niềm tự hào của toàn thể nhân dân Thái Bình. Chị Chiên cùng những người du kích năm xưa đã để lại tiếng vang mãi mãi trong lịch sử đấu tranh giải phóng hào hùng của dân tộc Việt Nam. Những người còn sống nay là những hội viên cựu chiến binh, là các bậc cao niên mẫu mực luôn phát huy phẩm chất truyền thống của lực lượng vũ trang nhân dân, ra sức bồi dưỡng, giáo dục thế hệ trẻ tiếp nối cha ông xây dựng quê hương ngày càng giàu đẹp. Ông Nguyễn Đức Huấn, tổ 1, phường Trần Lãm, thành phố Thái Bình Tôi với Nguyễn Thị Chiên là chị em con chú con bác,. Tôi rất vinh dự, tự hào khi trong dòng họ có nữ anh hùng Quân đội nhân dân Việt Nam đầu tiên. Noi gương chị Chiên, khi trưởng thành tôi tình nguyện tham gia Quân đội đánh giặc bảo vệ Tổ quốc và có 22 năm công tác trong Quân đội và đã được nghỉ hưu.Tôi luôn giáo dục con cháu trong gia đình noi gương anh hùng Nguyễn Thị Chiên và truyền thống cách mạng của gia đình, tích cực học tập, lao động sáng tạo, trở thành những người công dân tốt, có ích cho xã hội. Chị Nguyễn Thị Thanh Huyền, Chủ tịch Hội Liên hiệp Phụ nữ thị trấn Thanh Nê, huyện Kiến Xương Tự hào kế thừa và phát huy truyền thống quê hương nữ anh hùng Nguyễn Thị Chiên, thời gian qua các cấp hội phụ nữ thị trấn Thanh Nê luôn phát huy tinh thần đoàn kết, nỗ lực, quyết tâm tổ chức thực hiện có hiệu quả các phong trào thi đua yêu nước và các nhiệm vụ công tác hội. Các chị em phụ nữ thị trấn luôn phát huy tốt vai trò nòng cốt trong  phát triển kinh tế, xây dựng gia đình hạnh phúc, bảo vệ môi trường ở địa phương, bảo đảm an ninh trật tự, góp phần thực hiện thắng lợi nhiệm vụ chính trị của địa phương.

Nguyễn Hình - Đào Quyên