Ông Nguyễn Văn Quế, thôn Thanh Trai cho biết, đã nhiều năm gia đình ông gắn bó với cây trồng quen thuộc này, tuy nhiên diện tích cây củ đậu gần đây đã giảm nhiều so với trước. Hiện mỗi năm gia đình ông trồng 2 - 3 sào củ đậu mỗi vụ. Năm ngoái, củ đậu được mùa, gia đình ông Quế thu về 12 triệu đồng/sào. Năm nay do thời tiết mưa nhiều, năng suất củ đậu giảm nhẹ, ông Quế ước tính thu về 9 triệu đồng/sào.

So với các hộ trong thôn Thanh Trai, năm nay cây củ đậu của gia đình ông Ngô Văn Sinh cho năng suất cao hơn 20 - 30%, mẫu mã củ đậu đẹp. Ông Sinh chia sẻ bí quyết: Ngoài kỹ thuật chăm sóc cơ bản, yếu tố quan trọng để củ đậu cho năng suất cao là khâu làm đất phải kỹ càng, bảo đảm đất tơi xốp, sử dụng phân hữu cơ để chăm bón và thường xuyên bấm tỉa ngọn để chất dinh dưỡng tập trung vào củ. Gia đình ông Sinh sử dụng phân hữu cơ, kết hợp bón phân kali để củ đậu có vị ngọt đậm. Với 1 sào củ đậu, vụ đông năm nay gia đình ông có thêm nguồn thu khá. Đối với lao động cao tuổi như vợ chồng ông, đây là nguồn thu giúp trang trải chi phí sinh hoạt, nâng cao đời sống.

Ông Đỗ Đức Thuận, Trưởng thôn Thanh Trai cho biết: Thanh Trai là thôn duy nhất trong xã, trong huyện có truyền thống trồng cây củ đậu do thôn được thiên nhiên ưu đãi ban tặng chất đất cát pha tơi xốp, phù hợp với loại cây này. Giống củ đậu mà nông dân Thanh Trai trồng là củ đậu ta, năng suất không cao nhưng chất lượng ngon và dễ tiêu thụ hơn củ đậu Trung Quốc. Thông thường, sau thu hoạch cây lạc xuân, vào tháng 5 âm lịch, nông dân trong thôn gieo trồng cây củ đậu, đến tháng 10 âm lịch củ đậu cho thu hoạch. Năng suất củ đậu bình quân đạt 1,5 - 2 tấn củ/sào, giá bán dao động từ 7.000 - 10.000 đồng/kg, trừ chi phí đầu tư cây củ đậu cho hiệu quả kinh tế 8 - 12 triệu đồng/sào. Trước kia, hầu hết các gia đình trong thôn đều trồng củ đậu, mỗi nhà 2 - 3 sào, nhiều hộ trồng cả mẫu. Tuy nhiên, những năm gần đây, do nhiều yếu tố tác động, số hộ, diện tích trồng củ đậu giảm, năm nay cả thôn chỉ có gần 40 hộ trồng, diện tích đạt gần 10 mẫu. Hiện bà con gặp khó trong việc duy trì, lựa chọn và đưa vào giống củ đậu ta cho năng suất, chất lượng ổn định; tiêu thụ sản phẩm chủ yếu theo hình thức nhỏ lẻ tại chợ địa phương. Ngoài ra, cây củ đậu cho hiệu quả kinh tế cao nhưng đòi hỏi nhiều công lao động, khá vất vả nên nhiều hộ không duy trì được. Thôn đang tập trung tuyên truyền, vận động các hộ có điều kiện nhân lực mạnh dạn tích tụ ruộng đất, mở rộng quy mô trồng cây củ đậu theo hướng sản xuất hàng hóa; đồng thời, vận động các gia đình không sản xuất tạo điều kiện cho bà con tích tụ ruộng để trồng củ đậu theo hướng sản xuất hàng hóa.

Nhờ trồng cây củ đậu, nông dân thôn Thanh Trai có thêm nguồn thu đáng kể cải thiện đời sống. Đặc biệt, sau thu hoạch củ đậu, nông dân địa phương tiếp tục trồng cây khoai tây hoặc rau màu vụ đông. Với công thức luân canh lạc xuân, củ đậu, khoai tây hoặc rau màu vụ đông, cánh đồng màu thôn Thanh Trai cho thu nhập trên 400 triệu đồng/ha/năm.

Quỳnh Lưu