Hình thái thiên tai giông, sét

Theo thống kê của Văn phòng thường trực Ban Chỉ đạo quốc gia về phòng, chống thiên tai, hàng năm giông, lốc, sét gây thiệt hại nghiêm trọng về người và tài sản. Trung bình mỗi năm cả nước có 40 người chết do sét đánh. Tính đến trung tuần tháng 4/2022, giông, lốc, sét đã làm 12 người thiệt mạng.
Mới đây nhất, ngày 12/5, cơn mưa lớn kèm giông, sét trên địa bàn xã Thụy Duyên (Thái Thụy) đã khiến 3 người tử vong. Tại xã Tây Đô (Hưng Hà), sét đánh trúng một trang trại lợn làm chết 229 con lợn chuẩn bị xuất chuồng, trong đó có 151 con nặng trung bình 140kg/con, 78 con nặng 120kg/con.

Ông Phạm Quốc Hưng, Giám đốc Đài Khí tượng thủy văn Thái Bình cho biết: Miền Bắc và miền Trung thường xuất hiện mưa giông, sấm sét vào giai đoạn chuyển mùa từ lạnh sang nóng (tháng 4 - 5) và từ nóng sang lạnh (tháng 9 - 10) hàng năm. Trong đó, tháng 4 - 5 là thời điểm giao tranh giữa hai hệ thống gió mùa Đông Bắc và hệ thống gió mùa Tây Nam. Quá trình giao tranh sẽ xảy ra các nhiễu động thời tiết như mưa giông, sấm sét.

Quy tắc phòng tránh giông, sét

Theo ông Phạm Quốc Hưng, các nghiên cứu khoa học cho thấy, thường thì cơn giông kéo đến rất nhanh trong vòng 15 phút và di chuyển với vận tốc 40km/h. Các dấu hiệu của giông như mây đen, không khí lạnh đi, gió bắt đầu nổi lên. Có thể ước tính được khoảng cách từ nơi đang đứng tới nơi sét xảy ra bằng cách ước lượng khoảng thời gian từ lúc tia chớp lóe lên và lúc nghe thấy tiếng sấm. Chia số giây cho 3 sẽ được khoảng cách đến tia sét. Ví dụ đếm được 3 giây thì sét cách vị trí đứng là 3/3 = 1km. Ngoài ra còn có phương pháp xác định vị trí của sét đó là cảm nhận cơ thể khi đang ở khu vực giông, mưa. Nếu thấy lông tay, tóc dựng thì chúng ta đang có nguy cơ bị sét đánh. Sau khi nghe tiếng sét khoảng 7 - 10 phút thì cơn sét đã qua có thể trở về trạng thái bình thường. Nếu xảy ra hiện tượng sét, sẽ thấy tia chớp lóe lên ở một điểm nào đó trên bầu trời, sau đó là tiếng sấm kèm theo. Nếu khoảng thời gian giữa lúc có chớp đến lúc nghe thấy sấm càng ngắn, sét sẽ xuất hiện ở vị trí càng gần, tức là mức độ nguy hiểm càng tăng. Khi đó cần nhanh chóng tìm cách tránh sét.

Theo khuyến cáo của Ban Chỉ huy phòng, chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn tỉnh, khi trời sắp mưa, giông, mọi người nên tìm chỗ trú, tránh an toàn là tòa nhà hay công sở, công trình kiên cố có lắp thiết bị chống sét. Người dân tuyệt đối không trú mưa dưới gốc cây, tránh xa các vật dụng kim loại như xe đạp, xe máy, hàng rào sắt, cuốc, liềm... Khi đang ở ngoài trời thì không đứng thành nhóm vì sét đánh xuống dễ gây tai nạn thảm khốc. Không nên ở gần những nơi ẩm ướt và có nước, nên tìm chỗ khô ráo, càng thấp càng tốt, nhón chụm hai chân, tay bịt tai và không nằm xuống đất, làm sao để phần tiếp xúc giữa người với mặt đất ít nhất.

Khi mưa giông, nếu đang tham gia vui chơi các môn thể thao có sử dụng kim loại cần phải bỏ dụng cụ đó ra xa người ngay lập tức. Nếu ở trong nhà nên đứng tránh xa cửa sổ, cửa ra vào, các đồ dùng điện, các chỗ ẩm ướt như phòng tắm, bể nước, vòi nước. Tránh xa các đường dây điện, tuyệt đối không dùng điện thoại khi giông tố ập tới phòng chập điện, sét đánh. Sau khi nghe tiếng sét 30 phút có thể trở lại làm việc bình thường.

Chủ động ứng phó với giông, lốc, sét, mưa đá trong thời gian tới

Ông Nguyễn Mạnh Khương, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cho biết: Nhằm chủ động ứng phó, khắc phục hậu quả, giảm thiểu thiệt hại do giông, lốc, sét gây ra, Ban Chỉ huy phòng, chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn tỉnh đã có công văn đề nghị ban chỉ huy phòng, chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn các cấp, các ngành theo dõi chặt chẽ các bản tin cảnh báo, dự báo thiên tai, thời tiết. Thông báo, hướng dẫn kịp thời cho các cấp chính quyền, nhân dân chủ động phòng tránh hiện tượng thời tiết xấu, trong đó có giông, lốc, sét, mưa đá tiếp tục có thể xảy ra trong những ngày tới. Chỉ đạo, tổ chức kiểm tra, rà soát các phương án ứng phó phù hợp với điều kiện cụ thể tại địa phương.

Chủ động chuẩn bị phương tiện, vật tư, nhất là vải bạt, tấm lợp các loại và lực lượng xung kích tại cơ sở để sẵn sàng huy động giúp nhân dân ứng phó, khắc phục hậu quả nhanh chóng, kịp thời, hiệu quả. Tăng cường tuyên truyền, phổ biến hướng dẫn nhân dân cách nhận biết, kỹ năng ứng phó mưa giông kèm lốc, sét, mưa đá, gió giật mạnh. Trong đó, tập trung vào các biện pháp trú, tránh bảo đảm an toàn khi xảy ra giông, lốc, sét; gia cố, che chắn, bảo vệ tài sản, cây trồng, vật nuôi phù hợp với điều kiện cụ thể để giảm thiểu thiệt hại. Đối với các trang trại chăn nuôi, cơ sở sản xuất ở nơi vắng vẻ cần đầu tư lắp đặt hệ thống chống sét đủ tiêu chuẩn bảo đảm an toàn khi có sét đánh xảy ra.

Nguyễn Thơi