Từ kết quả điều tra các vi phạm về quy định khai thác tài nguyên của Phòng Cảnh sát điều tra tội phạm về tham nhũng - kinh tế - buôn lậu (Công an tỉnh), từ đầu năm đến nay Tòa án nhân dân tỉnh phối hợp với Viện Kiểm sát nhân dân tỉnh đưa ra xét xử 3 vụ án liên quan đến khai thác cát trái phép. Trong đó, ngày 4/3/2021, Tòa án nhân dân tỉnh mở phiên tòa xét xử Nguyễn Văn Viện, sinh năm 1977, trú tại thôn Đông An, xã Đông Quan (Đông Hưng) về tội “Vi phạm quy định về khai thác tài nguyên”. 

Theo cáo trạng, đêm ngày 22/4/2019, Nguyễn Văn Viện điều khiển thuyền làm bằng bê tông, sắt thép, có gắn máy khai thác cát trên sông Trà Lý thuộc địa phận xã An Bình, huyện Kiến Xương bị Công an tỉnh phát hiện và ra quyết định xử phạt hành chính 3 triệu đồng về hành vi khai thác cát trái phép. Khi chưa hết thời hiệu xử lý vi phạm hành chính, Nguyễn Văn Viện lặp lại hành vi khai thác khoáng sản trái phép (cát) trên sông Trà Lý 4 lần, tại địa phận các xã thuộc hai huyện Đông Hưng và Thái Thụy vào các ngày 4/5/2019, 17/6/2019, 27/2/2020 và 11/7/2020, với khối lượng cát khai thác trái phép lần lượt là 13m³, 20,5m³, 9m³ và 25,2m³. Hành vi của Nguyễn Văn Viện đã phạm tội “Vi phạm quy định về khai thác tài nguyên” quy định tại điểm đ, khoản 1, Điều 227 Bộ luật Hình sự năm 2015. Nguyễn Văn Viện đã bị tuyên phạt 1 năm 6 tháng tù. Ngoài ra, bị cáo chịu phạt bổ sung 50 triệu đồng để nộp ngân sách nhà nước và bị tịch thu hóa giá nộp ngân sách nhà nước toàn bộ tang vật vi phạm gồm thuyền hút cát, máy nổ...

Cũng với hành vi như trên, Trần Văn Thành, sinh năm 1983, trú tại thôn Đông Hưng, xã Sơn Hà (Thái Thụy) và Đào Minh Huân (tên gọi khác là Đào Minh Thuân), sinh năm 1964, trú tại xóm 2, thôn Nguyễn Trãi, xã Vũ Đông (thành phố Thái Bình) bị Tòa án nhân dân tỉnh phạt mỗi bị cáo 9 tháng tù về tội “Vi phạm quy định về khai thác tài nguyên”.

Tính từ đầu năm 2020 đến nay, lực lượng cảnh sát giao thông đường thủy, Phòng Cảnh sát giao thông (Công an tỉnh) đã xử lý 14 vụ vi phạm về cát, xử phạt hành chính gần 450 triệu đồng. 

Thiếu tá Mai Thanh Nam, quyền Đội trưởng Đội Cảnh sát giao thông đường thủy (phụ trách sông Hồng) Phòng Cảnh sát giao thông (Công an tỉnh) cho biết: Để ngăn chặn tình trạng khai thác cát trái phép, lực lượng cảnh sát giao thông đường thủy thường xuyên tuần tra, kiểm soát, kịp thời phát hiện, xử lý các đối tượng vi phạm. Tuy nhiên, do lợi nhuận cao nên các đối tượng đã tìm mọi thủ đoạn để hút cát như lợi dụng địa bàn giáp ranh, sử dụng tàu thuyền tự chế chờ đêm xuống mới khai thác, mỗi lần chỉ từ 30 - 45 phút...

Ông Khúc Hữu Hằng, Trưởng phòng Quản lý xây dựng (Sở Xây dựng) cho biết: Theo quy hoạch thăm dò, khai thác và sử dụng cát lòng sông, ven biển trên địa bàn tỉnh Thái Bình, giai đoạn 2011- 2020, tầm nhìn 2030 thì tổng trữ lượng cát trên địa bàn tỉnh đến năm 2030 khoảng 141 triệu m³, có thể đáp ứng đủ nguồn cung cho nhu cầu xây dựng, phát triển của tỉnh. Tuy nhiên, thời gian qua, các hoạt động khai thác, vận chuyển, tiêu thụ cát lòng sông trái phép đang diễn ra ở nhiều địa phương và ngày càng phức tạp, làm thất thoát tài nguyên khoáng sản; gây sạt lở bờ sông, đe dọa an toàn của đê, kè, cống; làm cản trở luồng lạch giao thông thủy, hư hại đường bộ, gây ô nhiễm môi trường và thất thu ngân sách nhà nước. UBND tỉnh đã ban hành nhiều văn bản chỉ đạo đồng thời xác định rõ trách nhiệm của các ngành, các cấp trong công tác quản lý tài nguyên, nhất là trong công tác kiểm tra, xử lý các hoạt động khai thác, kinh doanh, vận chuyển, tập kết cát trái phép trên địa bàn tỉnh.

Tàu khai thác cát bị lực lượng chức năng thu giữ trên sông Trà Lý. 

Nguyễn Thơi