Trong suốt chặng đường 65 năm không ngừng phát triển, thực hiện lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh về xây dựng nền Tư pháp nhân dân “Phải công bằng, liêm khiết, trong sạch, gần dân, hiểu dân, giúp dân, học dân”, 65 năm qua, ngành Tư pháp Việt Nam nói chung, ngành Tư pháp Thái Bình nói riêng đã có sự phát triển ngày càng vững chắc và khẳng định được vị trí của mình trong hệ thống bộ máy nhà nước góp phần quan trọng vào việc củng cố, phát triển kinh tế, chính trị xã hội của nước nhà, phục vụ tốt yêu cầu nhiệm vụ mà Bộ Tư pháp, Tỉnh uỷ, UBND tỉnh giao cho.

Buổi đầu ngành chỉ là Ban pháp chế của tỉnh với nhiệm vụ chính: xây dựng ban hành văn bản quy phạm pháp luật, rà soát, tập hợp hoá những văn bản quy phạm pháp luật thuộc thẩm quyền cấp tỉnh và tổ chức tuyên truyền, giáo dục pháp luật. Thời kỳ này tổ chức pháp chế mới hình thành ở 3 cấp: Trung ương, tỉnh và huyện. Đến ngày 27/02/1982, Tỉnh uỷ Thái Bình đã có Nghị quyết và ngày 13/3/1982 UBND tỉnh Thái Bình đã ban hành Quyết định số 11/QĐ-UB thành lập hệ thống Tư pháp thuộc UBND các cấp gồm:  cấp tỉnh là Sở Tư pháp; cấp huyện là Phòng Tư pháp; cấp xã là Ban Tư pháp.

Từ năm 1998, cán bộ Tư pháp chuyên trách được bố trí trong định biên của UBND cấp xã. Đến nay ngành Tư pháp Thái Bình đã có trên 400 cán bộ, công chức. Như vậy, ngành Tư pháp Thái Bình đã có bước phát triển quan trọng về số lượng và hoàn thiện hệ thống tư pháp ở cả 3 cấp chính quyền.

Trong những năm qua, ngành Tư pháp Thái Bình đã phối hợp cùng các ngành chức năng tham mưu giúp UBND tỉnh ban hành hàng trăm văn bản QPPL và thẩm định hàng nghìn văn bản dự thảo của các ngành trước khi trình UBND tỉnh ký, ban hành theo đúng quy định của Luật ban hành văn bản QPPL. Công tác ban hành văn bản QPPL của cấp huyện, cấp xã có nhiều tiến bộ đảm bảo tính hợp hiến, hợp pháp, tỷ lệ văn bản sai sót đã giảm thiểu.

Công tác kiểm tra, rà soát văn bản được tiến hành thường xuyên, nền nếp hơn mang lại hiệu quả rõ rệt. Sau khi các văn bản QPPL được rà soát, Sở Tư pháp biên soạn, phát hành 9 tập Hệ thống hoá văn bản cấp cho tủ sách pháp luật các cơ quan, ban, ngành của tỉnh và tủ sách pháp luật  286 xã, phường, thị trấn, tạo điều kiện thuận lợi cho cán bộ và nhân dân tra cứu, tìm hiểu và thực hiện. Bên cạnh đó, Sở Tư pháp còn chỉ đạo Phòng Tư pháp các huyện, thành phố tổ chức triển khai tốt công tác xây dựng, thực hiện hương ước, quy ước thôn, làng, tổ dân phố.

Đến nay, toàn tỉnh có 1776/2086 số thôn, làng, tổ dân phố và nhiều dòng họ đã xây dựng được hương ước, quy ước.

Công tác tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật cũng từng bước được tăng cường và triển khai hiệu quả hơn. Các kế hoạch, chương trình, đề án phổ biến pháp luật dài hạn, ngắn hạn theo từng lĩnh vực, đối tượng được ban hành thường xuyên. Tuyên truyền những văn bản pháp luật thông qua nhiều hình thức đa dạng như: mở hội nghị, lớp tập huấn, toạ đàm, hội thảo, qua  phương tiện thông tin đại chúng, cuộc thi tìm hiểu pháp luật, biên soạn, phát hành tài liệu pano, áp phích, tờ rơi, tờ gấp, bản tin, băng đĩa...

Đặc biệt qua cổng thông tin của các bộ, ngành, các cơ quan của tỉnh, trang web của Sở Tư pháp cũng được chính thức khai trương và đưa vào hoạt động từ tháng 6/2010 đã phát huy tác dụng truyền tải nội dung pháp luật đến với đông đảo cán bộ và nhân dân. Từ khi có Quyết định 03, Chỉ thị 02 năm 1998 của Thủ tướng Chính phủ, tiếp đến Chỉ thị 32-CT/TW năm 2003 của Ban Bí thư Trung ương Đảng về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng trong công tác phổ biến giáo dục pháp luật, Hội đồng phối hợp công tác phổ biến giáo dục pháp luật đã được thành lập ở cả 3 cấp và đi vào hoạt động nề nếp, có hiệu quả.

Hội đồng cấp tỉnh có 27, cấp huyện 161, cấp xã 2.504 thành viên tham gia. 30 sở, ngành, đoàn thể bố trí cán bộ theo dõi công tác pháp chế tham mưu trong việc tổ chức triển khai công tác phổ biến giáo dục pháp luật. Bên cạnh đó, công tác hoà giải ở cơ sở và xây dựng, quản lý tủ sách pháp luật được quan tâm.Toàn tỉnh có 2.057 tổ hoà giải, với 13.154 hoà giải viên, mỗi năm tiếp nhận hoà giải thành trên 80% vụ việc góp phần quan trọng trong việc giữ gìn đoàn kết nội bộ nhân dân. 284/286 xã, phường, thị trấn và 20 cơ quan, trường học xây dựng tủ sách pháp luật, mỗi tủ sách có hàng trăm đầu sách các loại. Hàng năm, nhiều đơn vị đầu tư kinh phí từ 200.000 - 1.000.000đồng mua bổ sung đầu sách mới.

Năm 1989, công tác quản lý hộ tịch được chuyển giao từ Công an tỉnh sang Sở Tư pháp. Sau khi nhận bàn giao, ngành Tư pháp Thái Bình đã nhanh chóng chỉ đạo, triển khai tổ chức xuống cấp xã đưa hoạt động quản lý hộ tịch ở tỉnh nhà đi vào nền nếp. Bộ phận một cửa ra đời, hoạt động công khai đầy đủ các thủ tục cần thiết, thực hiện cải cách hành chính. Sở Tư pháp, phòng Tư pháp các huyện, thành phố thường xuyên tổ chức tập huấn, kiểm tra hoạt động đăng ký hộ tịch ở cơ sở nên việc quản lý hộ tịch ngày càng chặt chẽ, chính xác.

Công tác Bổ trợ tư pháp: Quản lý nhà nước về hoạt động luật sư, công chứng, giám định, bán đấu giá tài sản, tư vấn pháp luật ngày càng được thực hiện tốt hơn. Sở Tư pháp đã thành lập phòng Bổ trợ tư pháp; bố trí cán bộ, cơ sở vật chất để tham mưu lãnh đạo, quản lý hoạt động bổ trợ tư pháp đáp ứng yêu cầu mới trong giai đoạn hiện nay.

Công tác công chứng có nhiều đổi mới. Thực hiện Luật Công chứng và Nghị định 79/2007/NĐ-CP của Chính phủ, 2 Văn phòng Công chứng được thành lập, việc chứng thực được chuyển giao cho cấp huyện và cấp xã. Hoạt động của Phòng Công chứng chuyển đổi mô hình sang đơn vị sự nghiệp có thu, nên có nhiều năng động, đổi mới trong quan hệ, phục vụ khách hàng. Mỗi năm, Phòng thực hiện hàng ngàn việc công chứng các loại, thu nộp ngân sách Nhà nước hàng trăm triệu đồng.Việc chứng thực ở cấp huyện, cấp xã đảm bảo kịp thời, đúng pháp luật, đáp ứng nhu cầu của nhân dân.

Trung tâm dịch vụ bán đấu giá tài sản được thành lập năm 2005 theo Nghị định 05/2005/NĐ-CP của Chính phủ.

Mặc dù công tác này bước đầu còn khó khăn song đến nay đã có những khởi sắc và nhiều chuyển biến tích cực. Hoạt động bán đấu giá tài sản đã đi vào nền nếp, thực hiện công khai, minh bạch trong quản lý tài sản công, hạn chế các biểu hiện tiêu cực, tăng nguồn thu cho ngân sách Nhà nước.

Từ khi thành lập đến nay đã thụ lý 113 việc, giải quyết xong 112 việc đạt 99%, tổng giá trị  tài sản đã bán đấu giá: 49.223.632.000 đồng. Đặc biệt ngày 04/3/2010 Chính phủ đã ban hành Nghị định số 17/2010/NĐ-CP thay thế Nghị định số 05/2005/NĐ-CP giao thêm một số nhiệm vụ mới cho tổ chức bán đấu giá tài sản  như việc đấu giá theo quy định của pháp luật về quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước; tài sản là quyền sử dụng đất trong trường hợp Nhà nước giao đất có thu tiền sử dụng đất hoặc cho thuê đất được bán đấu giá theo quyết định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền...

Thực hiện Quyết định số 734/QĐ-TTg năm 1997 của Thủ tướng Chính phủ, Trung tâm trợ giúp pháp lý của nhà nước tỉnh Thái Bình được thành lập theo Quyết định số 68/QĐ-UB của UBND tỉnh ban đầu với 3 chuyên viên. Năm 2006 Luật Trợ giúp pháp lý được Quốc hội thông qua, đây là cơ sở pháp lý quan trọng tạo đà cho công tác này phát triển mạnh mẽ hơn.

Trung tâm có 4 phòng, 13 cán bộ, viên chức. Ngoài ra còn có 1 Văn phòng trợ giúp pháp lý cho phụ nữ, 12 Câu lạc bộ trợ giúp pháp lý cấp xã và hàng trăm cộng tác viên ở các ngành, lĩnh vực tích cực tham gia hoạt động trợ giúp trong toàn tỉnh.

Công tác thanh tra, kiểm tra, tiếp dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo được thực hiện có nền nếp và đạt kết quả thiết thực. Sở đã tăng cường kiểm tra việc triển khai thực hiện chương trình công tác trọng tâm của ngành và kế hoạch công tác của các đơn vị tại các huyện, thành phố, xã, phường, thị trấn, kiểm tra toàn diện công tác chuyên môn, nghiệp vụ để giải quyết kịp thời những khó khăn, vướng mắc trong thực thi pháp luật.

Năm 2010, ngành Tư pháp được Đảng và Nhà nước tin tưởng giao thêm nhiều trọng trách mới như: công tác theo dõi thi hành pháp luật, trách nhiệm bồi thường  của Nhà nước, lý lịch Tư pháp. Đây không chỉ là trách nhiệm nặng nề mà còn là cơ hội, niềm vinh dự, tự hào của Tư pháp Việt Namon> nói chung và ngành Tư pháp Thái Bình nói riêng.

Nhiệm vụ công tác Tư pháp trong thời gian tới đang đặt ra những trọng trách mới đòi hỏi cán bộ toàn ngành không ngừng nâng cao trách nhiệm, đẩy nhanh tiến độ và chất lượng thực hiện nhiệm vụ được giao. Tập trung vào một số nhiệm vụ trọng tâm như theo dõi thi hành pháp luật, trách nhiệm bồi thường Nhà nước, lý lịch tư pháp, củng cố kiện toàn tổ chức, đẩy mạnh công tác tuyên truyền pháp luật, đẩy mạnh hoạt động kiểm tra hướng dẫn giải quyết kịp thời vướng mắc trong công tác tư pháp cơ sở, thực hiện tốt nhiệm vụ cải cách hành chính, tăng cường công tác quản lý nhà nước đối với hoạt động bổ trợ tư pháp, tiếp tục thực hiện tốt phong trào thi đua.

Ghi nhận những đóng góp của ngành Tư pháp Thái Bình, Nhà nước tặng thưởng Huân chương lao động hạng 3, Thủ Tướng Chính phủ, Bộ Tư pháp, Tỉnh Uỷ, UBND tỉnh tặng các danh hiệu: Đơn vị gương mẫu về mọi mặt, đơn vị xuất sắc, đơn vị văn hoá cấp tỉnh, cờ thi đua dẫn đầu nhiều phong trào, hàng trăm cán bộ, công chức được công nhận chiến sỹ thi đua cấp tỉnh, cấp cơ sở.    

 Bùi Thị Lan

Tỉnh ủy viên, Giám đốc Sở tư pháp