Vườn bưởi tháng tám của gia đình bà Trần Thị Thu, thôn Hội Kê được đánh giá là một trong những vườn bưởi ngon của xã Hồng Lý. Bà Thu cho biết, trước kia giá bưởi đạt 12.000 - 15.000 đồng/quả tại vườn, mỗi cây bưởi cho từ 200 - 300 quả, bà con thu về 2,5 - 3 triệu đồng/cây. Tuy nhiên, từ năm 2021 trở lại đây bưởi rớt giá, các loại bưởi truyền thống hay gọi nôm na là bưởi ta chỉ đạt trung bình 5.000 - 7.000 đồng/quả, đầu mùa đạt 10.000 đồng/quả, có đợt rớt giá chỉ đạt 4.000 đồng/quả. Với hơn 3 sào bưởi, trước kia gia đình bà Thu có thu nhập 30 - 40 triệu đồng mỗi vụ, giờ chỉ đạt 15 - 20 triệu đồng.

Gia đình ông Trần Văn Tề, thôn Phú Mỹ trồng 3 sào bưởi tháng tám và bưởi Diễn. “Tại vườn, chúng tôi thường bán bưởi cho thương lái theo gốc chứ không tính quả. Trước kia, mỗi gốc bưởi truyền thống như bưởi tháng tám, bưởi đường, bưởi đào thường đạt 1 - 1,5 triệu đồng/gốc, một số cây đạt 2 - 3 triệu đồng/gốc nhưng 3 năm nay chỉ đạt 500.000 - 700.000 đồng/gốc đối với những cây sai quả, chất lượng quả ngon. Những cây ít quả hơn một chút thương lái chỉ trả từ 100.000 - 200.000 đồng/gốc. Bởi vậy, mấy năm nay gia đình tôi đã chuyển bớt sang trồng chuối tiêu xanh phục vụ thị trường tết và trồng hòe” - ông Tề cho biết.

Khoảng 4 - 5 năm về trước, gia đình ông Trần Văn Định, thôn Phú Mỹ trồng 1 mẫu bưởi, thu hoạch hơn 7.000 quả bưởi/vụ. Với giá trung bình 15.000 đồng/quả, ông Định thu về hơn 100 triệu đồng/năm từ cây bưởi. Khi cây bưởi có giá trị, nông dân có nhu cầu mở rộng diện tích trồng bưởi, ông Định có thêm nguồn thu từ 20 - 30 triệu đồng/năm từ nghề ươm cây bưởi giống. Hiện nay, mặc dù diện tích trồng bưởi tăng lên 1,5 mẫu, sản lượng đạt hơn 10.000 quả bưởi/vụ nhưng do giá bán giảm sâu nên gia đình ông Định chỉ thu về 50 - 70 triệu đồng/vụ. Bưởi rớt giá, bà con không tha thiết mở rộng sản xuất cây bưởi, ông Định mất hẳn nguồn thu từ ươm cây giống.

Ước tính xã Hồng Lý hiện có khoảng 20ha bưởi, trong đó các loại bưởi truyền thống của địa phương như bưởi đường, bưởi đào, bưởi tháng tám chiếm 40 - 50% diện tích, cho thu hoạch rộ trong tháng 8, tháng 9 âm lịch. 

Ông Trần Văn Thái, Chủ tịch Hội Nông dân xã cho biết: Nhiều nguyên nhân tác động khiến bưởi Hồng Lý rớt giá như ảnh hưởng chung của thị trường, hầu hết các sản phẩm hoa quả, kể cả hoa quả nhập khẩu hiện nay đều xuống giá. Việc phát triển cây bưởi trên đất Hồng Lý mang tính chất tự phát, bưởi được tiêu thụ bởi thương lái nhỏ lẻ, chưa có đầu ra ổn định nên dễ bị ép giá, rớt giá. Người dân chưa chú trọng nâng cao chất lượng, mẫu mã, xây dựng thương hiệu cho sản phẩm bưởi của địa phương mặc dù trên thực tế một số loại bưởi ở đây cho chất lượng tốt, mang hương vị đặc trưng của bưởi Hồng Lý. Nếu trước kia các loại bưởi truyền thống của địa phương có giá từ 12.000 - 15.000 đồng/quả; bưởi Diễn từ 20.000 - 30.000 đồng/quả; bưởi trưng ban thờ ngày tết từ 30.000 - 40.000 đồng/quả; bưởi da xanh, năm roi 30.000 - 50.000 đồng/kg... thì hiện nay tất cả các loại bưởi tại Hồng Lý chỉ đạt 40 - 50% so với giá trước đây. Thay vì nguồn thu hàng chục, hàng trăm triệu đồng mỗi hộ từ trồng bưởi, hiện nay thu nhập của nông dân địa phương giảm sâu. Với tâm lý lo lắng, sốt ruột, một số hộ đã chặt bỏ cây, thu hẹp diện tích trồng bưởi để chuyển sang trồng hòe hoặc cây trồng khác.

Thực tế này cho thấy cần có sự quan tâm vào cuộc tích cực, kịp thời của cấp ủy, chính quyền các cấp trong quy hoạch, định hướng, xây dựng cơ chế hỗ trợ phát triển cây bưởi tại xã Hồng Lý theo hướng sản xuất hàng hóa bền vững, nâng cao hiệu quả sản xuất, thu nhập cho người dân.

Mặc dù bưởi rớt giá, nhưng gia đình anh Nguyễn Văn Khiêm, thôn Phú Mỹ, xã Hồng Lý vẫn kiên trì chăm sóc vườn bưởi Diễn, với mong mỏi dịp cuối năm, giá bưởi được nhích lên.

Quỳnh Lưu