Theo tâm thức chung, từ truyền thống đến hiện tại, việc mua sắm hàng hóa vẫn thường tập trung vào những ngày giáp tết. Thuở trước, các phiên chợ vào tháng Chạp thường sầm uất hơn và đông vui, tấp nập hơn cả là vào phiên tất niên. Các mặt hàng thiết yếu phục vụ cho tết như dao thớt, bát đĩa, ấm chén, khăn áo, guốc dép, đồ thờ, tranh, hoa, câu đối tết… Các nghệ nhân làm đồ chơi dân gian, nặn tò he, vẽ truyền thần cùng các ông đồ Nho thường tất bật ngày đêm vào những ngày cuối năm để phục vụ cho những phiên chợ tết gần, xa. Vào phiên tất niên, nhiều gia đình cả nhà đều đi chợ. Các ông chủ gia đình thì tìm đến mua tờ lá nhãn để xem ngày, giờ, tiết lệ trong năm hoặc tìm đến mua đôi câu đối viết tay, hoặc xin chữ, mua tranh dân gian về trang trí tết. Các bà, các chị thì mua lá dong, thực phẩm, gia vị để chuẩn bị tết và thường không quên mua nắm mùi già, mấy loại lá thơm để nấu nước rửa mặt cho cả nhà trong những ngày tết. Náo nức hơn cả vẫn là đám trẻ nhỏ theo người lớn ra chợ để được mua cho khăn, áo, guốc, dép và đồ chơi dân gian, tùy theo túi tiền của mỗi nhà.

Ảnh: Thành Tâm

Mấy thập niên gần đây, đời sống của các tầng lớp nhân dân ngày càng được cải thiện, thương mại và dịch vụ ngày càng phát triển. Ở khắp các vùng nông thôn đều có các đại lý bày bán đủ các mặt hàng, thậm chí là dịch vụ cung cấp hàng hóa đến tận các gia đình ở thôn cùng, xóm vắng nhưng hệ thống chợ làng vẫn được duy trì, phát triển và mở rộng hơn. Tuy nhiên, so với trước năm 1954, hệ thống chợ làng ở Thái Bình hiện nay có một số thay đổi. Có chợ xưa là chợ lớn nay đã thu hẹp hoặc không họp. Có chợ xưa là chợ nhỏ nay thành chợ đầu mối trung tâm. Ngày họp chợ phiên của một số làng cũng có những thay đổi ít nhiều. Những nét riêng về mặt hàng mang tính đặc sản ở mỗi chợ làng cũng đã nhạt nhòa dần do phương tiện và phương thức kinh doanh ngày càng hiện đại hơn, nhanh nhạy hơn. Mặc dù vậy, chợ phiên của mỗi làng vẫn thu hút khá đông người đến và tâm lý “mong như mong mẹ về chợ” vẫn được duy trì khá bền vững đối với trẻ nhỏ ở vùng nông thôn. Những phiên chợ tất niên ở các địa phương mỗi năm một đông thêm. Cùng với những mặt hàng phục vụ sinh hoạt tết, phục vụ mâm cỗ tết còn là các loại chậu hoa, cây cảnh đủ loại. Ngoài đào, quất, cây cảnh với những mức giá khác nhau được bày bán, ở hầu khắp các chợ tết còn có mai vàng, hoa lan chở từ các tỉnh phía Nam ra cùng các loài hoa đắt tiền đưa từ nước ngoài về. Những năm gần đây, đồ chơi dân gian, tranh dân gian, thư pháp cũng đã được khôi phục ở nhiều chợ tết. Chợ hoa ngày tết thường thu hút đông đảo người đến mua sắm và thưởng ngoạn.

Chắc chắn, nếp sống văn minh trong chợ tết ngày nay sẽ ngày càng được nhân lên để những phiên chợ tết từ thị thành đến các làng quê thực sự là nơi cuốn hút người xa, kẻ gần đi mua sắm, xem chợ và chơi chợ trong kỳ nghỉ tết như một hình thức sinh hoạt văn hóa không gì thay thế được.

Nguyễn Thanh

(Vũ Quý, Kiến Xương)