Lai lịch và tiểu sử các vị tổ được thờ trong từ đường Trịnh tộc Đoài thôn được thần tích, thần phả ghi chép như sau:

Thời Trần triều Duệ Tông, hiệu Long Khánh năm thứ tư (Bính Thìn 1376), Tổ Trịnh Công Thành và bà Trần Thị Ngoan - người làng Thượng Lỗi, chuyên nghề nho y, chuyên làm việc thiện, có tâm, có đức giúp người nghèo khổ, chữa bệnh cứu người, các cụ đã công đức dựng chùa, đúc chuông, khói hương thờ Phật. Ngày mồng 3 tháng Giêng năm Nhâm Dần, các cụ sinh được người con trai khôi ngô, tuấn tú. Tương truyền, khi sinh trong nhà có ánh hào quang và hương thơm ngào ngạt. Các cụ đặt tên con là Trịnh Nhật Quang. Trịnh Nhật Quang 5 tuổi đã am tường đạo luật, 12 tuổi học vấn tinh thông. Năm 15 tuổi, song thân qua đời, ngài chịu tang cha mẹ đủ ba năm, sau đó đi học tiếp. Vào năm Lê Thái Tông thứ 9, Trịnh Nhật Quang 20 tuổi, văn võ toàn tài, thi hội, thi đình đều đứng đầu khoa bảng. Vua vời ngài vào cung, gia phong Thái Bảo Quốc Công. Ngài nhậm chức quản mục tại trấn Sơn Nam suốt ba triều đại Lê Thái Tông, Lê Nhân Tông, Lê Thánh Tông. Ngài đặc biệt thương dân, có bổng lộc điền sản vua ban ngài bán lấy tiền mua trâu, bò, dụng cụ nhà nông và đưa người đi khai hoang, mở mang điền địa, giúp dân sinh sống lâu bền. Dân theo ngài đi khai hóa vùng đất sa bồi tại Lục Thủy huyện, mở ấp Liêu Phú, sau đổi tên thành ấp Liêu Tây, Liêu Thượng, Liêu Hạ, Liêu Đông (nay là hai xã Xuân Thành, Xuân Tân, huyện Xuân Thủy, tỉnh Nam Định). Hai mươi năm làm quan, Trịnh Nhật Quang xin vua cho về an trí tại bản quán. Ngày 20/10/1506, ngài lâm bệnh qua đời, thọ 85 tuổi. Tương truyền, khi đưa tang đến gần nơi hạ huyệt, gặp lúc trời nổi phong ba, bão táp, mưa như trút nước khiến mọi người phải tản đi các nơi để trú. Khi mưa tạnh, mọi người chạy ra chỗ để quan tài thì mối đã xông thành đống đất rất to. Thần phả có ghi: "Thổ trùng huyệt trúc tạo thành đại mộ". Đến nay, đã hơn 500 năm, ngôi mộ của Thái Bảo Quốc Công Trịnh Nhật Quang vẫn uy nghiêm giữa những hàng cây xanh mát. Năm 2004, toàn tộc đã quyết định xây lăng mộ ghi ân người đã có công giúp dân, giúp nước.

Tổ Trịnh Nhật Quang có 12 bản sắc phong:

Sắc triều Lê có ghi: "Khẩn điền, lập ấp, giáo hiếu nhưỡng thuần tảo sinh đại vương trung đẳng phúc thần".

Địa dư chí lược Nam Định do Tiến sĩ Năng Tĩnh viết: "Thái Bảo Quốc Công Trịnh Nhật Quang có nhiều công lao khi bình sinh và có nhiều linh ứng sau khi mất, được thần phả ghi là: Sinh là thần, hóa là thần, nên cấm húy tự; được 12 xứ danh phong tự; được các triều đại phong mỹ tự". Bài vị thờ ngài ở đình làng Văn Phúc, xã Xuân Thành được thờ ngang hàng với bài vị của đức Đông Hải Đại Vương và đức Nam Hải Đại Vương. Sắc phong tại đây có ghi: "Nhật tảo sinh tiên sư Uy Minh, Minh Thông, Minh Ưng đại vương thượng thượng đẳng phúc thần". Mũ đồng của ngài cũng được thờ ngang hàng với mũ đồng của Nam Hải Đại Vương và Bắc Hải Đại Vương. Thần phả được lưu giữ tại đình làng Văn Phú, xã Xuân Thành có ghi: "Lịch hậu đại hữu anh linh, thường năng hộ quốc tỷ dân, cầu phong đắc phong, cầu vũ đắc vũ, cầu an đắc an".

Từ ân đức của Thái Bảo Quốc Công Trịnh Nhật Quang, hậu duệ của ngài luôn phát huy truyền thống, hiếu học, liêm khiết, thương dân:

Đời thứ ba có ngài Trịnh Công Hiển học giỏi, đỗ cao, được nhà Lê trọng dụng, bổ nhiệm chức Diễn Lộc Hầu Quận Công, sau làm Chỉ huy sứ phía Nam thành Thăng Long. Ngài cũng được phối thờ tại từ đường Trịnh tộc Đoài thôn cùng với Thái Bảo Quốc Công Trịnh Nhật Quang.

Dòng họ Trịnh ở Đoài thôn, xã Bách Thuận tồn tại từ đó đến nay đã 700 năm. Từ một chi nhỏ ban đầu, nay Trịnh tộc Đoài thôn đã có 9 chi với 21 thế hệ, 4.000 đinh. Nhờ phúc đức của tổ tiên, nhờ ý chí hiếu học vươn lên, rất nhiều người họ Trịnh đã và đang thành danh trên mọi miền đất nước. Nhớ về cội nguồn, nhiều người ở Hải Phòng, Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh, Ninh Bình và cả ở nước ngoài... đang công đức về quê để góp phần xây dựng nông thôn mới, đồng thời trùng tu, tôn tạo từ đường, nơi tôn thờ các vị liệt tổ, liệt tông, các vị đã khai sinh ra dòng họ, những người có công với dân, với nước. Nhiều thành viên họ Trịnh là giáo sư, tiến sĩ, là sĩ quan cao cấp trong Quân đội nhân dân Việt Nam, là cán bộ các cấp, kỹ sư, bác sĩ hoặc những người bình thường ở các làng quê, mỗi khi về từ đường dâng hương lên tiên tổ đều ôn lại những trang truyền thống hào hùng của dòng họ có bề dày lịch sử, bề dày hiếu học, dòng họ văn hóa, có thành tích khuyến học khuyến tài, nguyện phấn đấu vươn lên làm rạng rỡ trang sử Trịnh tộc và trang sử quê hương Bách Thuận.

Cao Bá Khoát
(Tự Tân, Vũ Thư)