Trên diện tích hơn 1,5 sào cấy lúa kém hiệu quả năm nay là năm thứ sáu bà Bùi Thị Ren, thôn Cổ Dũng 2 chuyển đổi sang trồng sắn dây. Bà cho biết: Vụ sắn dây năm ngoái tôi trồng 30 hốc, năng suất cao, hốc nào củ cũng to đều, vỏ nhẵn, ít xơ, tỷ lệ bột cao nên bán được giá lắm. Phấn khởi nên vụ tiếp theo tôi mượn thêm đất ruộng, mở rộng thêm diện tích trồng gần 40 hốc nhưng do ảnh hưởng của bão số 3 làm đổ giàn, cây đứt rễ nên chỉ 30 hốc cho thu hoạch, năng suất giảm không như kỳ vọng. Thường mỗi hốc tôi thu được từ 70 - 100kg, có những hốc đạt trên 1 tạ củ, cứ hết vụ thu về được hơn 40 triệu đồng. Nhưng năm nay đào một hốc mới được 30 - 40kg củ, có những hốc chỉ được 20kg củ, giá bán 14.000 đồng/kg củ loại 1, những củ bé rất khó bán, thương lái ép giá chỉ được khoảng 8.000 đồng/kg, chưa trừ chi phí thu về được hơn 12 triệu đồng, giảm một nửa so với mọi năm. Cứ hết vụ cũ là bắt đầu vụ mới vào khoảng đầu tháng 3 âm lịch, vừa đắp ụ, làm giàn, chăm sóc, tưới tiêu, bón phân cho cây chi phí 5 - 6 triệu đồng. Cả năm trông chờ vào vụ thu hoạch mà thành quả không như mong đợi, tôi xót xa lắm, mất mùa, mất luôn cả giá. Vụ tới tôi cũng tính dựng bằng cột bê tông cho chắc chắn thay vì cột tre luồng để bão gió cũng không đổ giàn, đứt rễ, nhưng lo liệu có đủ vốn để sản xuất vụ tiếp không. 

Không riêng gì gia đình bà Ren, nhiều hộ trồng sắn dây ở xã Đông La cũng than thở về giá và năng suất sắn dây năm nay. Gia đình ông Nguyễn Văn Lô, thôn Cổ Dũng 2 có 10 năm kinh nghiệm gắn bó với trồng và làm tinh bột sắn dây nhưng chưa năm nào thu hoạch mà sắn dây củ lại nhỏ và năng suất thấp như vậy. Ông chia sẻ: Nhà tôi trồng hơn 3 sào với 45 hốc sắn dây, mọi năm mỗi hốc cho thu hoạch cả tạ củ, củ rất to, dài, vỏ nhẵn, bán củ tươi cũng được giá mà chế biến thành bột để bán thì tỷ lệ bột rất cao. Vụ sắn dây năm nay thất thu, đa phần là củ nhỏ thương lái thu mua giá rất thấp, chỉ vài nghìn đồng/kg nên gia đình tôi chủ yếu tự nghiền làm bột sắn để nâng cao thu nhập. Làm bột sắn dây rất vất vả lại kỳ công, làm thủ công nên tranh thủ thời tiết khô ráo, có nắng để làm, nếu gặp trời mưa nồm phải có giàn sấy, bóng sấy cho bột. Những năm trước, mỗi sào sắn dây thu được khoảng 60kg bột sắn dây, giá bán từ 170.000 - 200.000 đồng/kg, năm nay chỉ được gần 30kg bột sắn/sào, giá bán 150.000 đồng/kg. Không được như mọi năm do ảnh hưởng của bão nhưng thu nhập từ trồng và chế biến sắn dây vẫn cho thu nhập cao hơn so với cấy lúa. Vụ sắn dây tới tôi mong thời tiết thuận lợi để cây sắn cho năng suất cao. 

Bà Mai Thị Thùy, Phó Giám đốc HTX DVNN xã Đông La cho biết: Toàn xã hiện có trên 5ha trồng sắn dây, tập trung chủ yếu ở thôn Cổ Dũng 2. Sắn dây Đông La được chế biến thành tinh bột, nhiều người biết đến bởi chất lượng thơm ngon, sản phẩm đạt tiêu chuẩn OCOP 4 sao. Vụ vừa qua do thời tiết bất thuận và phụ thuộc vào thị trường nên năng suất, sản lượng giảm 40 - 50%, giá thành cũng thấp hơn so với những năm trước. Hiện HTX tập trung tuyên truyền, hướng dẫn nông dân sau khi thu hoạch phải cải tạo đất trồng để cây cho năng suất cao, dựng cột làm giàn chắc chắn để giảm thiệt hại do bão gây ra; đồng thời, chuẩn bị đầy đủ vật tư phân bón cung ứng cho bà con sản xuất dưới nhiều hình thức, hỗ trợ trả chậm đối với những hộ trồng sắn dây bị thiệt hại. 

Xã Đông La có điều kiện thổ nhưỡng thuận lợi cho cây sắn dây phát triển nên vài chục năm nay được người dân trồng nhiều để phát triển kinh tế gia đình. Nông dân trong xã vẫn đang thu hoạch và chế biến sắn dây, đồng thời tranh thủ cải tạo đất ruộng để chuẩn bị xuống giống cho vụ tiếp. Sắn dây dễ trồng, ít tốn công chăm sóc, sạch sâu bệnh, khả năng chịu hạn tốt nhưng lại vất vả nhất lúc thu hoạch và chế biến thành tinh bột. Nhiều gia đình đã thay đổi tư duy sản xuất sang tư duy kinh tế, từ chỗ chỉ trồng, bán củ tươi sang chế biến thành sản phẩm tinh bột sắn dây, vừa để được lâu vừa mang lại giá trị kinh tế cao, giải quyết phần nào nỗi lo mất mùa, mất giá. 

Hà Tuyết