60 năm đã qua đi, nhân loại vẫn chưa ngừng đặt những câu hỏi: “Tại sao một dân tộc nhỏ bé, nghèo nàn và lạc hậu lại có thể chiến thắng oanh liệt những cường quốc hùng cường”. Đi liền câu hỏi đó cũng còn một câu hỏi khác: “Tại sao trên đất nước nghèo nàn và lạc hậu ấy lại sản sinh ra những con người kiệt xuất trong đó có một người đặc biệt, chưa từng qua trường lớp quân sự nhưng vẫn trở thành một vị tướng vĩ đại bậc nhất thế kỷ mà không chỉ có quân, dân mà ngay cả những người từng là kẻ thù của ông cũng kính trọng và cảm phục. Đến Điện Biên không thể không đến Mường Phăng, cũng giống như nói đến Chiến thắng Điện Biên Phủ không thể không nói đến Đại tướng Võ Nguyên Giáp.

Chỉ huy trận chiến 56 ngày đêm “khoét núi ngủ hầm, mưa dầm cơm vắt”, với quyết định táo bạo chuyển từ "đánh nhanh, thắng nhanh" sang "đánh chắc, tiến chắc", động viên chiến sĩ vượt qua mọi gian khổ, khắc phục mọi khó khăn, hiệp đồng chặt chẽ, trải qua ba đợt chiến đấu liên tục, anh dũng, quả cảm, Tổng tư lệnh Quân đội nhân dân Việt Nam, Đại tướng Võ Nguyên Giáp đã lãnh đạo quân, dân làm nên Bản hùng ca bất tử Điện Biện Phủ "lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu": loại khỏi vòng chiến 16.200 tên địch, bắt sống toàn bộ bộ chỉ huy tập đoàn cứ điểm do Tướng De casties chỉ huy, diệt 21 tiểu đoàn, bắn rơi và phá hủy 62 máy bay, bắn hỏng 4 xe tăng, thu 30 trọng pháo, 6 xe tăng, toàn bộ vũ khí, đạn, quân trang, quân dụng… Cuộc chiến 56 ngày đêm ấy đã làm thay đổi thế giới.

Ngay sau chiến thắng, Tướng De castries, người chỉ huy cao nhất của quân Pháp tại Điện Biên Phủ đã bày tỏ sự thán phục trước người đã làm nên sự thất bại của quân đội Pháp: “Tướng Giáp không chỉ giỏi về chỉ huy đánh du kích, mà còn là người giỏi về chỉ huy trận địa chiến, chỉ huy tác chiến hiệp đồng binh chủng và cả về nghi binh đánh lừa tình báo đối phương”.

Với Tướng Marcel Bigeard, người cùng tham chiến tại chiến trường Điện Biên Phủ, sau nhiều năm, khi có dịp quay lại chiến trường xưa đã phải thừa nhận: “Ngày ấy, nếu là người Việt Nam tôi cũng là Việt Minh”, “Tôi hân hạnh được làm đối thủ của Tướng Giáp”, “Tướng Giáp sở hữu mọi phẩm chất tốt đẹp”... Đó là nhận xét của những tướng lĩnh cao cấp của Pháp, Mỹ, những vị chỉ huy bên kia chiến tuyến tại chiến trường Việt Nam. Giành trọn tình cảm, sự kính trọng và nể phục của những người từng là kẻ thù trên chiến trường, đã có ít nhất 120 cuốn sách nói về Đại tướng Võ Nguyên Giáp được dịch sang các thứ tiếng nước ngoài và được phổ biến rộng rãi ở nhiều quốc gia trên thế giới.

Được thế giới ca ngợi là một huyền thoại văn võ song toàn, là thiên tài quân sự vĩ đại nhất của thế kỷ XX và là một trong những vĩ nhân của mọi thời đại, với đất nước, dân tộc Việt Nam, Đại tướng Võ Nguyên Giáp là người học trò ưu tú và xuất sắc của Chủ tịch Hồ Chí Minh, là Anh Cả của lực lượng vũ trang nhân dân và hơn hết là vị Đại tướng của nhân dân với trái tim nhân hậu, đầy ắp yêu thương. "Ông là một cây đại thụ, nhưng là một cây đại thụ nhân văn".

Trong mỗi trận đánh, điều Đại tướng quan tâm nhất là cùng với chiến thắng làm sao phải hạn chế được xương máu của chiến sĩ phải đổ trên chiến trường. "Nhưng chiến tranh luôn có quy luật nghiệt ngã và trong cuộc đời binh nghiệp của mình, Đại tướng vẫn thường lặng lẽ khóc sau những chiến thắng bởi sự hy sinh của chiến sĩ". Đằng sau tài chỉ huy thao lược, ông là người rất bình dị, ấm áp: "Chiếc áo bộ đội bạc màu, không quân hàm, nhưng đôi mắt Đại tướng ngời sáng. Trong mắt của chiến sĩ cấp dưới, không thể hình dung vị Đại tướng lừng danh lại bình dị đến thế…".  

Thời gian và lịch sử là sự đánh giá trung thực và công bằng nhất với tất cả các dân tộc và mỗi con người. Qua hai cuộc trường chinh kháng chiến đánh đuổi quân xâm lược và thêm cuộc trường chinh xây dựng và đổi mới đất nước, nhân loại đã trả lời được câu hỏi: Tại sao Việt Nam đã chiến thắng và hiểu rõ chân lý: Dân tộc Việt Nam xứng đáng để chiến thắng. Nhân loại cũng có thể hiểu tại sao một người không qua trường lớp quân sự nhưng đã xây dựng và lãnh đạo một đội quân “gan không núng, chí không mòn” chiến đấu và chiến thắng hết trận này đến trận khác, dành độc lập, tự do cho dân tộc và thống nhất đất nước.

Cũng như người thầy lỗi lạc của mình - Chủ tịch Hồ Chí Minh, Đại tướng Võ Nguyên Giáp không chỉ là nguồn động viên tinh thần cho toàn quân, toàn dân ta vượt qua những năm tháng chiến tranh khốc liệt mà ông sẽ mãi là người truyền lửa, là nguồn cảm hứng của tình yêu đất nước và lý tưởng cách mạng cho các thế hệ, là Bản hùng ca bất tử của dân tộc Việt Nam và các dân tộc yêu hòa bình trên thế giới. Gương mặt đôn hậu, nụ cười rộng mở niềm lạc quan, đôi mắt sáng, cương nghị ẩn dấu trí tuệ, trái tim của một nhân cách lớn.

Dù ông đã đi xa nhưng cả dân tộc vẫn như có ông trong những ngày tháng 5 lịch sử trọng đại này.

Trần Thu Hương