Tìm hiểu về những đóng góp của ngành Y tế Thái Bình trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, ngoài nghiên cứu lịch sử ngành, lịch sử bệnh viện, chúng tôi còn tìm gặp những cán bộ công tác trong ngành thời kỳ đó, những người tham gia viết lịch sử ngành, lịch sử bệnh viện để tìm hiểu thêm. Nhờ đó, những đóng góp của ngành Y tế Thái Bình cho sự nghiệp kháng chiến chống Mỹ cứu nước dần hiện hữu, rõ nét nhất là giai đoạn 1965 - 1975, trong công tác phục vụ chiến đấu, trực tiếp chiến đấu, đào tạo, củng cố đội ngũ, xây dựng mạng lưới y tế, cấp cứu phòng không, cứu chữa và chăm sóc thương binh, bệnh binh, khám tuyển nghĩa vụ quân sự, sẵn sàng nhập ngũ và chi viện nhân lực y tế cho chiến trường…

Khi đế quốc Mỹ sử dụng không quân và hải quân đánh phá miền Bắc, ngành Y tế Thái Bình thực hiện chỉ thị của Bộ Y tế tăng cường củng cố y tế tuyến trước, vừa phục vụ chiến đấu, trực tiếp chiến đấu, sản xuất vừa chi viện cho tiền tuyến; sơ tán và tạo mạng lưới y tế rộng khắp trong toàn tỉnh; bảo toàn lực lượng, kịp thời làm công tác cấp cứu. Nhiệm vụ nổi bật của ngành trong thời gian này là trực tiếp chiến đấu và cấp cứu phòng không. Để hoàn thành tốt nhiệm vụ, ngành đã chủ động thành lập Ban Chỉ đạo cấp cứu phòng không; triển khai thực hiện phương châm “Đa khoa hóa và ngoại khoa hóa” cho cán bộ chuyên môn y tế từ tỉnh đến xã. Do vậy, trước khi Mỹ ném bom Thái Bình, ngành Y tế đã bồi dưỡng được 45 bác sĩ ngoại khoa, chấn thương; mở lớp bồi dưỡng gây mê, truyền máu, xét nghiệm cho 35 cán bộ; bồi dưỡng ngoại khoa chấn thương cho 34 y sĩ xã ở các vùng trọng điểm. Ngành bố trí mạng lưới y tế rộng khắp trong tỉnh và phân thành 4 tuyến cấp cứu y tế, trang bị thuốc, y cụ cho các đội cấp cứu từng tuyến, phục vụ hiệu quả công tác cấp cứu và chăm sóc sức khỏe cán bộ, chiến sĩ và nhân dân trong giai đoạn này. Nhằm chống lại sự đánh phá điên cuồng của giặc Mỹ, các cơ sở y tế, bệnh viện đều thành lập bộ phận tự vệ, nêu cao tinh thần dũng cảm chiến đấu, không sợ gian khổ, hy sinh, vừa bảo vệ vững chắc mục tiêu vừa làm tốt công tác cứu chữa, chăm sóc người bị thương, người bệnh kịp thời.

Từ năm 1965, khi cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước bước vào giai đoạn quyết liệt, hệ thống y tế của tỉnh ngoài nhiệm vụ chăm sóc sức khỏe nhân dân còn thực hiện nhiệm vụ quan trọng là khám tuyển nghĩa vụ quân sự. Thời kỳ này, có năm ngành Y tế thực hiện khám tuyển 21% dân số toàn tỉnh, qua đó tuyển chọn những thanh niên đủ tiêu chuẩn về sức khỏe để bổ sung cho quân đội. Trước nhu cầu đào tạo cán bộ y tế cấp bách nhằm đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ thời chiến, Ty Y tế Thái Bình đề nghị Ủy ban Hành chính tỉnh tách một bộ phận sơ tán của Trường Y sĩ thành lập Trường Sơ cấp Y, do đó từ năm 1966 Thái Bình có hai trường đào tạo cán bộ y tế. Ngoài ra, ngành đã phân công cho y tế các huyện đảm nhiệm đào tạo y tế sơ cấp ba tháng, giao các trạm chuyên khoa của tỉnh đảm nhiệm công tác tập huấn, bổ sung chuyên khoa cho y tế huyện, y tế xã. Giao các bệnh viện tuyến tỉnh vừa điều trị vừa tham gia giảng dạy, hướng dẫn học viên thực tập. Ngoài đào tạo cán bộ cho tỉnh, ngành còn tham gia đào tạo cán bộ y tế cho nước bạn Lào, Campuchia và các lớp y sĩ bổ sung cho quân đội. Do chủ động đào tạo nhân lực y tế nên công tác cấp cứu và chăm sóc sức khỏe nhân dân thời kỳ này luôn được bảo đảm; ngành đã chi viện cho chiến trường 245 cán bộ chuyên môn, trong đó có 115 bác sĩ; cử hai đoàn cán bộ chi viện cho tỉnh Quảng Bình giữa những năm tháng chiến tranh ác liệt nhất và cử đoàn cán bộ y tế phục vụ việc trao trả tù binh. Dù là bổ sung vào quân đội hay vào các bệnh viện dân sự nơi tuyến lửa, đội ngũ cán bộ y tế Thái Bình đều phát huy truyền thống cách mạng của quê hương, của ngành Y tế Thái Bình, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao.

Với những đóng góp trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, ngành Y tế Thái Bình vinh dự được Đảng, Nhà nước tặng thưởng 6 Huân chương Lao động và Huân chương Kháng chiến các hạng; được Bác Hồ tặng 6 Huy hiệu; Chính phủ tặng 12 Bằng khen, Nhà nước công nhận 72 tổ, đội lao động xã hội chủ nghĩa; Bộ Y tế tặng Cờ “Đơn vị khá nhất toàn miền Bắc”; Bộ Quốc phòng tặng Cờ “Hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ tuyển quân trong các năm chống Mỹ cứu nước”.

Hà Dung