Theo chủ trương của tỉnh thì các huyện, thành phố phải gieo cấy 100% diện tích bằng các giống ngắn ngày để chủ động thâm canh giành năng suất cao, sản lượng lớn. Tuy nhiên, hiện nay có 93 xã ở 6 huyện, thành phố đã gieo trên 193 ha mạ dài ngày; trong đó 18,5 ha mạ nếp, 174,9 ha giống Xi 23, VN10 và một số giống dài ngày khác.  

Những hậu quả của việc gieo giống dài ngày ở những vụ xuân gần đây hẳn bà con nông dân vẫn chưa quên, khi mạ gặp rét đậm, rét hại bị chết đã phải gieo lại gây tốn bao nhiêu công sức và tiền của. Điển hình là vụ xuân năm 2012, nông dân toàn tỉnh đã gieo hơn 600 ha mạ dài ngày, do gặp rét đậm, rét hại làm 200 ha mạ bị chết. Một số huyện có diện tích gieo mạ dài ngày nhiều như Đông Hưng 183 ha, Hưng Hà 110 ha, Quỳnh Phụ 67 ha. Tuy nhiên, vụ xuân 2013 được dự báo thời tiết theo xu hướng ấm hơn trung bình nhiều năm, do đó những giống lúa dài ngày sẽ trỗ bông trong khoảng tháng 4, đây là thời điểm không thích hợp do đó lúa sẽ giảm năng suất và chất lượng.

Cụ thể, mạ dài ngày đã gieo sớm nhất là ngày 28/11/2012 ở xã Đông Huy (Đông Hưng), hiện đã được trên 3,5 lá; hơn 26 ha ở các địa phương khác gieo đầu tháng 12 đã được trên 2,5 lá; còn lại gieo khoảng từ 10 – 15/12, mạ 1,5 – 2 lá. Những địa phương có diện tích gieo nhiều giống dài ngày như Đông Hưng 92,7 ha, Kiến Xương 42 ha, Quỳnh Phụ 17 ha, Thành Phố 13,1 ha.

Theo điều tra của Sở Nông nghiệp & PTNT, những giống dài ngày đã gieo hầu hết là giống tự để, một số ít được mua từ các tỉnh lân cận và một số đại lý tại địa phương. Bà Phạm Thị Kim Hoàn, Trưởng phòng Trồng trọt – Sở Nông nghiệp & PTNT cho biết: Căn cứ vào sự sinh trưởng, phát triển về diện tích mạ dài ngày hiện nay và dự báo của Trung tâm khí tương thủy văn Trung ương, đến khi cấy mạ sẽ đạt trên 8 lá, như vậy mạ sẽ già, hình thành ống ngay sau khi cấy 15-20 ngày và lúa trỗ khoảng tháng 4/2013; lúa trỗ sớm, cùng với chất lượng giống kém sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến năng suất, sản lượng. Đặc biệt, vụ xuân 2013 sẽ có dạng thời tiết khắc hẳn những vụ xuân trước, nếu như vụ xuân 2012 rét đầu vụ làm chết mạ thì nông dân vẫn chuyển sang cấy giống ngắn ngày kịp thời vụ; nhưng ở vụ xuân 2013, mạ không chết mà bà con vẫn gieo cấy thì hậu quả là thời điểm lúa trỗ, kết hạt gặp thời tiết bất thuận sẽ tăng tỷ lệ hạt lép, làm giảm năng suất… do đó cơ hội khắc phục sẽ không còn.

Trước tình hình nông dân gieo mạ dài ngày, từ tỉnh đến các huyện, thành phố đã quyết liệt chỉ đạo các địa phương thực hiện nghiêm lịch thời vụ và cơ cấu giống theo đền án đã được duyệt; đồng thời huy động các ban, ngành, đoàn thể đẩy mạnh tuyên truyền, hướng dẫn nông dân thực hiện gieo giống lúa ngắn ngày. Theo đó, các địa phương cần phải căn cứ vào giống lúa, chân đất và phương thức gieo cấy, luân canh để bố trí thời điểm gieo mạ thích hợp, bảo đảm lúa trỗ đại trà từ ngày 10 – 20/5/2013; đây là thời điểm có các yếu tố thời tiết phù hợp để kết hạt giành năng suất cao. Như vậy, các giống lúa BC15, lúa lai có thời gian sinh trưởng trên 130 ngày gieo mạ trên nền đất cứng có che phủ nilon trắng sẽ bắt đầu từ ngày 30/1; các giống TBR1, QR1, VS1, RVT, T10… gieo từ ngày 1 -8/2; tuổi mạ khi cấy đạt 2,5 – 3 lá và kết thúc cấy trước 25/2/2013. Đối với lúa gieo thẳng, sử dụng các giống thuần chịu rét, chống đổ tốt, đồng thời chọn vùng đất tưới, tiêu thuận lợi; thời vụ lúa lai và các giống có thời gian sinh trưởng trên 130 ngày, gieo từ 12-15/2, các giống còn lại gieo từ 15 – 20/2/2013.

Để thực hiện việc gieo cấy lúa xuân năm 2013 theo đúng chủ trương và cơ cấu giống, lịch thời vụ của tỉnh đã đề ra, đòi hỏi có sự tham gia của cả hệ thống chính trị từ tỉnh, huyện, xã đến cơ sở thôn làng. Tăng cường tuyên truyền để nâng cao nhận thức về sản xuất nông nghiệp hàng hóa, ứng phó với biến đổi khí hậu toàn cầu, từ đó tích cực và chủ động trong sản xuất, chuyển đổi cơ cấu cây trồng.

Việc gieo giống lúa ngắn ngày sẽ đem lại nhiều lợi ích cho người nông dân, như đối phó được với thời tiết bất thường, sinh trưởng, phát triển vào thời gian phù hợp, chống chọi với sâu bệnh… cho năng suất, giá trị cao mà giống dài ngày không có được. Chính vì vậy, những diện tích mạ dài ngày đã gieo hiện vẫn còn thời gian để xóa bỏ, thay thế bằng các giống ngắn ngày. Để làm được điều này, hơn ai hết chính là cán bộ cơ sở cần nêu cao trách nhiệm, trong công tác chỉ đạo phải sát sao, quyết liệt, chủ động, bình tĩnh đưa ra các giải pháp xử lý giống dài ngày hiện có; đồng thời nhận thức của người nông dân cần phải thay đổi để tránh những điều đáng tiếc có thể xảy ra.

            Nguyên Bình