Nhìn vào kết quả nuôi trồng thủy sản hàng năm, ai cũng phấn khởi, mừng vui bởi diện tích, sản lượng, giá trị năm sau luôn cao hơn năm trước. Tuy nhiên, phía sau kết quả  ấy, ít ai biết được rằng nếu xảy ra dịch bệnh thì những người nuôi trồng thủy sản sẽ thiệt hại rất nặng nề, có thể lên tới hàng tỷ đồng/hộ. Song, thực tế việc nhận thức về thú y thủy sản của các tổ chức, cá nhân sản xuất, kinh doanh, nuôi trồng thủy sản vẫn còn hạn chế, việc thực hiện chủ yếu mang tính hình thức, đối phó. Điều quan trọng hơn, mỗi khi xảy ra dịch bệnh trách nhiệm lại đè nặng lên vai Chi cục Thú y, đồng thời hộ nuôi lại đòi hỏi cơ chế hỗ trợ từ Nhà nước… Trong bối cảnh ấy, hàng năm Chi cục Thú y đã khắc phục nhiều khó khăn, triển khai thực hiện công tác thú y thủy sản đến các hộ nuôi để hạn chế dịch bệnh phát sinh và lây lan, góp phần không nhỏ cho ngành thủy sản phát triển bền vững.

Hiện nay, toàn tỉnh có 21 xã có diện tích ao đầm nuôi trồng thủy sản nước lợ, thuộc hai huyện Thái Thụy và Tiền Hải; nuôi thủy sản nước ngọt nằm xen kẽ rải rác ở tất cả các địa phương trong tỉnh. Hàng năm, giống thủy sản nước lợ được thả hàng trăm triệu con, giống chủ yếu nhập từ các tỉnh Khánh Hòa, Ninh Thuận, Quảng Nam… Mặc dù diện tích  nuôi (trên 14 nghìn ha), số lượng giống thủy sản hàng năm thả là rất lớn nhưng việc thực hiện công tác thú y trên những đối tượng nuôi còn hạn chế. Bởi lẽ nhiệm vụ thú y thủy sản mới được Chi cục Thú y và hệ thống thú y cơ sở tiếp cận từ năm 2009 đến nay nên kinh nghiệm chưa nhiều, do đó gặp không ít khó khăn trong việc chỉ đạo và thực hiện nhiệm vụ tại cơ sở. Trong khi đó lực lượng cán bộ thú y chuyên về công tác thủy sản từ tỉnh đến cơ sở còn quá mỏng, hiện chỉ có 3 cán bộ có trình độ đại học về lĩnh vực này. Ngoài ra, những địa phương có diện tích nuôi trồng thủy sản ít, hầu như chính quyền địa phương còn buông lỏng, không quan tâm đến thú y thủy sản. Đặc biệt có cả những mô hình khuyến nông về nuôi trồng thủy sản của tỉnh, khi nhập giống nuôi về cũng không khai báo kiểm dịch và nguồn gốc xuất xứ giống theo quy định. Bên cạnh đó, nhận thức về thú y thủy sản của các chủ hộ nuôi còn hạn chế, khi mua giống ít quan tâm đến nguồn gốc, giấy chứng nhận kiểm dịch.

Từ những hạn chế trên đã gây không ít khó khăn cho Chi cục khi thực hiện công tác thú y thủy sản hàng năm. Với nhiệm vụ được giao, đồng thời cũng là lương tâm, trách nhiệm của những người làm công tác thú y nói chung, Chi cục đã nỗ lực rất lớn để phòng chống, kiểm soát dịch bệnh thủy sản. Hàng năm, Chi cục đã phối hợp với các đơn vị chức năng, các địa phương để triển khai công tác thú y thủy sản tới các xã có diện tích nuôi, sản xuất giống thủy sản. Năm 2012, Chi cục Thú y đã phối hợp với Chi cục Nuôi trồng thủy sản, phòng nông nghiệp & PTNT hai huyện ven biển để tổ chức kiểm tra, quản lý kinh doanh tôm sú, tôm thẻ chân trắng giống tại 21 xã và 13 cơ sở kinh doanh giống thủy sản…  Khi phát hiện có dịch bệnh trên vật nuôi ở những địa phương, hộ nuôi trồng thủy sản, Chi cục đều có mặt kịp thời để hướng dẫn biện pháp xử lý, bảo đảm dịch bệnh không lây lan, phát sinh thêm.

Tháng 3/2012, tại xã Thụy Xuân (Thái Thụy) có hiện tượng cá vược chết bất thường; qua xác định các yếu tố dịch tễ, môi trường, Chi cục xác định rõ nguyên nhân là do hộ nuôi cho cá ăn thức ăn tươi sống nhiễm khuẩn Mycobacterium làm cho cá nhiễm khuẩn dẫn đến chết. Chi cục đã hướng dẫn các hộ nuôi xử lý cá chết, quản lý ao nuôi; cho cá ăn thức ăn chín, bổ sung kháng sinh, vitamin C… do đó dịch bệnh được khống chế, không phát sinh thêm. Tháng 4/2012, hiện tượng ngao chết tại Nam Thịnh (Tiền Hải) với diện tích 240 ha, trong đó có khoảng 20 ha có tỷ lệ chết trên 80%, Chi cục đã xác định nguyên nhân do thời tiết nắng nóng kéo dài, mật độ nuôi quá dày, bãi không bằng phẳng để thoát nước dẫn đến ngao chết. Chi cục đã hướng dẫn người nuôi san thưa, giảm mật độ ngao, khơi thông các bãi nuôi, thường xuyên kiểm tra, giám sát bệnh trên ngao để có biện pháp xử lý kịp thời…

Năm 2013, để tiếp tục chủ động thực hiện các biện pháp phòng, chống hiệu quả dịch bệnh động vật thủy sản, Chi cục Thú y đã triển khai đến các huyện, xã, hộ nuôi về công tác thú y thủy sản. Hướng dẫn các cơ sở nuôi động vật thủy sản thực hiện các biện pháp vệ sinh phòng bệnh, tuân thủ lịch thời vụ; sử dụng các loại hóa chất để tiêu diệt mầm bệnh trước, trong và sau mỗi vụ nuôi. Trong quá trình nuôi chỉ sử dụng thức ăn, chế phẩm sinh học, kháng sinh, hóa chất nằm trong danh mục được phép lưu hành tại Việt Nam… Tổ chức kiểm dịch đối với tất cả các loại giống thủy sản trước khi xuất khỏi trại sản xuất giống. Các địa phương cần chỉ đạo, phân công cán bộ theo dõi, giám sát dịch bệnh đến tận các vùng nuôi nhằm phát hiện sớm và báo cáo kịp thời tình hình dịch bệnh động vật thủy sản.

Hiện nay, các đối tượng kiểm dịch thủy sản đã được mở rộng hơn so với những năm trước, song trên thực tế số lượng giống thủy sản được kiểm tra, kiểm dịch còn thấp so với thực tế sản xuất. Năm 2012, Chi cục Thú y thực hiện kiểm tra, kiểm dịch được 6,52 triệu con tôm sú, 3,51 triệu con tôm thẻ chân trắng, 1 triệu con cá chép hương, 1 triệu con cá rô phi, 10 nghìn con cá song và 400 con cua xanh (cua bố mẹ). Như vậy, so với lượng giống nhập, thả trong tỉnh còn rất thấp. Để chung vai gánh vác với ngành Thú y, chính quyền các cấp, các ban, ngành chức năng có liên quan cần tăng cường chỉ đạo, kiểm tra, đôn đốc việc tổ chức thực hiện công tác thú y thủy sản trên địa bàn quản lý. Những tập thể, cá nhân sản xuất, nuôi trồng thủy sản phải thực hiện nghiêm túc các quy định về phòng chống dịch bệnh; tuân thủ sự chỉ đạo của các cơ quan chức năng về kỹ thuật cải tạo ao đầm, lịch thả giống…

 Nguyên Bình