Tuy nhiên, để mở rộng được diện tích và nâng cao giá trị cho từng loại cây trồng, các huyện, thành phố cần rà soát, điều chỉnh ngay kế hoạch sản xuất vụ đông cho phù hợp với thực trạng lúa trỗ sớm hơn mọi năm. Đồng thời đưa các giống cây trồng mới có năng suất cao, chất lượng tốt, thị trường tiêu thụ rộng vào sản xuất và có những cơ chế, chính sách hỗ trợ cho nông dân sớm, kịp thời để góp phần tái cơ cấu lĩnh vực trồng trọt.

Vụ đông năm 2013, toàn tỉnh phấn đấu gieo trồng trên 40.000 ha, trong đó tập trung tăng diện tích các loại cây có hợp đồng tiêu thụ, sản phẩm có thể bảo quản được trong thời gian dài và không bị tác động tiêu cực của thời tiết lúc thu hoạch. Theo đó, các huyện, thành phố đã xây dựng kế hoạch sản xuất vụ đông với tổng diện tích là 40.500 ha; trong đó, cây ngô 8.200 ha, đậu tương 6.120 ha, dưa bí các loại 5.350 ha, khoai tây 3.940 ha, còn lại là rau màu và cây khác.

Để sản xuất vụ đông đạt được các mục tiêu đã đề ra, các địa phương cần phát triển đồng bộ, hợp lý cả cây vụ đông ưa ấm và ưa lạnh. Trước hết phải xây dựng kế hoạch chuẩn bị giống sớm và lựa chọn công ty, doanh nghiệp cung ứng có uy tín để bảo đảm đủ số lượng, chất lượng giống. Xây dựng kế hoạch sản xuất cây vụ đông phải xác định rõ chủng loại cây có ưu thế của địa phương và gắn kết với việc quy hoạch mở rộng cánh đồng mẫu, sản xuất hàng hóa. Ứng dụng nhanh những thành tựu khoa học tiên tiến, nhất là lĩnh vực giống và công nghệ sinh học cao vào sản xuất để tăng năng suất, chất lượng, hạ giá thành sản phẩm.

Đặc biệt phải nỗ lực gắn được sản xuất với chế biến, tiêu thụ sản phẩm, từng bước nâng cao tỷ trọng hàng hóa nông sản được tiêu thụ qua hợp đồng. Bên cạnh đó, các đơn vị chức năng cần tăng cường công tác tập huấn, chuyển giao tiến bộ kỹ thuật cho nông dân. Huy động toàn bộ hệ thống chính trị từ tỉnh, huyện, đến cơ sở tập trung lãnh đạo, chỉ đạo công tác sản xuất.

Cây vụ đông ưa ấm đòi hỏi tương đối khắt khe về thời vụ, tập trung chủ yếu từ cuối tháng 8 đến tuần 1 tháng 10, do đó những loại cây có thể trồng được trong bầu cần áp dụng triệt để nhằm đẩy nhanh thời vụ. Cây ớt, dưa, bí các loại là nhóm cây có giá trị kinh tế cao, thị trường tiêu thụ lớn, vì vậy cần quy hoạch thành vùng để thuận lợi cho việc chỉ đạo, điều hành sản xuất và tiêu thụ sản phẩm.

Tuy nhiên, khi gieo trồng dưa, bí các loại, các hộ nông dân cần lựa chọn giống ngắn ngày, năng suất cao, chống chịu sâu bệnh tốt và áp dụng hình thức rẽ lúa đặt bầu để mở rộng tối đa diện tích trong trường hợp chưa thu hoạch được lúa mùa. Đối với cây đậu tương là cây dễ trồng, chi phí đầu tư thấp, tốn ít công lao động, giá trị kinh tế khá cao, đồng thời có tác dụng rất lớn trong việc cải tạo đất, song đậu tương lại đòi hỏi khá khắt khe về thời vụ, do đó các địa phương cần chỉ đạo chặt chẽ, sát sao.

Cụ thể, các giống đậu tương có thời gian sinh trưởng trung và ngắn ngày, như giống DT84 và các giống có thời gian sinh trưởng tương đương cần gieo trồng trước ngày 30/9; giống ĐT12 và các giống có thời gian sinh trưởng tương đương cần gieo trồng trước ngày 10/10. Những diện tích đất bãi ven sông, đất chuyên màu nên tranh thủ gieo ngô sớm, thời vụ vào bầu từ ngày 5 - 10/9 và đặt bầu ra ruộng ngay sau khi nước rút, giống sử dụng là LVN4, LVN98, HN-45…

Đối với trồng ngô trên đất sau lúa mùa phải đặt bầu ra ruộng trước ngày 30/9, muộn nhất là ngày 5/10, nếu để ngô trên bầu lâu và đưa ra ruộng muộn cần phải làm bầu to, sử dụng các giống C.P333, LVN184, VS36…Cây khoai tây là cây ưa lạnh, do đó quỹ đất để sản xuất là rất lớn và thời vụ không khắt khe, có thể kéo dài thời gian gieo trồng từ 20/10 đến 20/11.

Vì vậy, các địa phương cần tận dụng tối đa các chân đất thịt nhẹ, thịt trung bình, địa hình vàn cao để trồng khoai tây, phấn đấu tổng diện tích đạt trên 5.000 ha. Để khuyến khích, động viên các hộ nông dân đầu tư sản xuất cây vụ đông, tỉnh đã có cơ chế, chính sách hỗ trợ cho các huyện, thành phố và giao quyền lựa chọn phương thức, loại cây trồng để hỗ trợ cho phù hợp với điều kiện thực tế tại địa phương.

Cùng với cơ chế, chính sách hỗ trợ của tỉnh, các huyện đã bố trí ngân sách để hỗ trợ thêm cho các hộ nông dân sản xuất vụ đông. Điển hình như huyện Quỳnh Phụ, hỗ trợ nông dân thuốc diệt chuột Cat 0,25WP; hỗ trợ giống bí đỏ, ngô ngọt cho một số xã có ký hợp đồng bao tiêu sản phẩm và các xã kém phát triển cây vụ đông nhưng có quy hoạch sản xuất tập trung từ 15 - 20 ha/xã; hỗ trợ tiền làm thêm giờ cho cán bộ thôn. Huyện Đông Hưng hỗ trợ 100% tiền giống bí cho các xã gieo trồng tập trung từ 5 ha trở lên; hỗ trợ 100% tiền giống và một phần phân bón cho các xã trồng cây vụ đông xuất khẩu thông qua ký kết hợp đồng tiêu thụ sản phẩm…

Hiện nay, ngành Nông nghiệp đang thực hiện tái cơ cấu sản xuất, vì vậy việc mở rộng diện tích gieo trồng cây vụ đông, chuyển đổi mạnh mẽ giống cây trồng sẽ góp phần không nhỏ để nâng cao giá trị sản xuất trên đơn vị diện tích đất canh tác. Để thực hiện được các mục tiêu trên, các đơn vị trong ngành Nông nghiệp đang tập trung việc thanh tra, kiểm tra các đơn vị sản xuất và kinh doanh giống cây trồng, phân bón, thuốc bảo vệ thực vật; ngăn chặn và xử lý kịp thời các hoạt động kinh doanh hàng giả, kém chất lượng, trái với các quy định của Nhà nước.

Tăng cường cán bộ kỹ thuật xuống cơ sở để phối hợp với các địa phương tuyên truyền, tập huấn các biện pháp tranh thủ được thời vụ sớm nhất và giảm chi phí, như làm đất tối thiểu áp dụng cho ngô, đậu tương, khoai tây và cả các loại rau; gieo thẳng đậu tương, kỹ thuật làm bầu cho bầu bí, cà, ngô.

Bài, ảnh: Nguyên Bình