Từng bước hiện đại hóa sản xuất 

Thái Bình được biết đến là cái nôi của nền nông nghiệp trù phú, với cánh đồng thẳng cánh cò bay và những mùa vàng bội thu. Trong bức tranh kinh tế nông nghiệp vùng đồng bằng sông Hồng, Thái Bình vẫn vững vàng là vựa lúa trọng điểm, góp phần quan trọng vào bảo đảm an ninh lương thực quốc gia. Hàng năm, toàn tỉnh duy trì ổn định khoảng 150.000ha trồng lúa, sản lượng đạt khoảng 1.036.000 tấn, năng suất trung bình đạt trên 13 tấn/ ha, đứng trong nhóm cao nhất cả nước. Ông Nguyễn Văn Chiến, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường cho biết: Trong bối cảnh biến đổi khí hậu, giá vật tư nông nghiệp tăng, lao động nông thôn khan hiếm, thị trường tiêu thụ ngày càng khắt khe, việc duy trì năng suất và chất lượng lúa gạo không thể tiếp tục dựa vào phương thức canh tác truyền thống. Vì vậy, Thái Bình đã và đang có bước chuyển mạnh mẽ trong việc hiện đại hóa sản xuất nông nghiệp, đặc biệt là ngành hàng lúa gạo. 

Một trong những bước tiến rõ rệt là mức độ cơ giới hóa ngày càng được mở rộng. Toàn tỉnh hiện có gần 44% diện tích cấy được thực hiện bằng máy, 100% diện tích được cơ giới hóa trong khâu làm đất, thu hoạch, góp phần tiết kiệm công lao động, rút ngắn thời gian sản xuất và nâng cao hiệu quả. Các khâu như: bón phân, phun thuốc bảo vệ thực vật, sấy và bảo quản nông sản cũng đang từng bước được tiêu chuẩn hóa và tự động hóa, trong đó nổi bật là việc sử dụng thiết bị bay không người lái để phun thuốc, bón phân - giảm thiểu rủi ro sức khỏe và tác động môi trường. Song song với đó, các quy trình canh tác tiên tiến như: ICM, IPHM, SRP, SRI... đang được phổ biến rộng rãi, giúp người dân thay đổi tư duy sản xuất từ manh mún sang bài bản, khoa học và thân thiện với môi trường. 

Hướng tới sản xuất sạch, an toàn, nhiều địa phương đã áp dụng mô hình VietGAP và tương đương cho các vùng trồng lúa chủ lực. Hiện nay, toàn tỉnh có 236 HTX nông nghiệp tham gia liên kết với 20 doanh nghiệp trong và ngoài tỉnh để tổ chức sản xuất và tiêu thụ lúa gạo theo chuỗi. Tổng diện tích lúa có hợp đồng liên kết đạt 10.778ha, trong đó có 3.015ha sản xuất lúa giống, 4.893ha sản xuất lúa thơm chất lượng cao. Các mô hình này bước đầu mang lại hiệu quả rõ rệt, khi vừa bảo đảm đầu ra cho nông sản vừa giúp nông dân yên tâm đầu tư sản xuất theo hướng chất lượng. 

Định vị thương hiệu - Hướng đến những thị trường khó tính 

Bên cạnh sản xuất, Thái Bình đang nỗ lực xây dựng và định vị thương hiệu gạo địa phương như một bước đi chiến lược để nâng cao giá trị gia tăng và khả năng cạnh tranh của ngành hàng chủ lực này. Năm 2024, tỉnh đã triển khai kế hoạch xây dựng vùng nguyên liệu gạo đặc trưng với sản lượng khoảng 2.000 - 2.500 tấn thóc/năm, tương đương diện tích 300 - 400ha, chia theo ba phân khúc: gạo chất lượng cao, gạo chất lượng và gạo đặc sản. Trong đó, gạo chất lượng cao (TBR39) được trồng tại xã Đông Quý (Tiền Hải), gạo chất lượng (TBR225) trồng tại xã Thái Thịnh (Thái Thụy) và gạo đặc sản (nếp A Sào) trồng tại xã Đông Cơ (Tiền Hải). Các vùng sản xuất được tổ chức bài bản, áp dụng quy trình canh tác chuẩn, có mã số vùng trồng, truy xuất nguồn gốc và tuân thủ nghiêm ngặt tiêu chuẩn an toàn thực phẩm. Công ty Cổ phần Tập đoàn ThaiBinh Seed - đơn vị tiên phong trong xây dựng chuỗi giá trị ngành hàng lúa gạo đang đóng vai trò dẫn dắt. Theo bà Trần Thị Trà, Tổng giám đốc Công ty Cổ phần Tập đoàn ThaiBinh Seed: Muốn phát triển thương hiệu gạo bền vững, Thái Bình cần xây dựng hệ thống liên kết chặt chẽ giữa nghiên cứu giống, sản xuất, chế biến và tiêu thụ. Không chỉ đáp ứng yêu cầu chất lượng ngày càng cao, chuỗi sản xuất cần minh bạch, có thể truy xuất và bảo đảm hài hòa lợi ích giữa nông dân - HTX - doanh nghiệp. Những năm qua, ThaiBinh Seed luôn đi đầu trong việc ứng dụng công nghệ cao vào sản xuất nông nghiệp. Tập đoàn đầu tư hệ thống nhà máy sản xuất giống hiện đại, kho lạnh bảo quản đạt chuẩn quốc tế và dây chuyền chế biến gạo tự động. Ngoài ra, ThaiBinh Seed đã triển khai các mô hình cánh đồng lớn, áp dụng cơ giới hóa đồng bộ và công nghệ tưới, tiêu tự động, giúp tăng năng suất và giảm chi phí sản xuất cho người nông dân. 

Đối với Công ty TNHH Hưng Cúc, trải qua nhiều năm xây dựng và phát triển, đồng hành cùng nông nghiệp, nông dân đã khẳng định sự lớn mạnh không ngừng của một doanh nghiệp hàng đầu trong lĩnh vực sản xuất tiêu thụ, cung ứng và xuất khẩu gạo chất lượng cao, từ đó tạo ra thương hiệu gạo ngon trên thị trường. Ông Lý Thái Hưng, Giám đốc Công ty chia sẻ: Sản phẩm gạo Hưng Cúc được sản xuất theo quy trình khép kín từ khâu chọn giống - chăm sóc - bảo vệ thực vật - thu hoạch - đánh giá chất lượng - bảo quản - chế biến. Quá trình sản xuất được kiểm soát chặt chẽ, sử dụng thuốc bảo vệ thực vật theo đúng tiêu chuẩn cho phép bảo đảm cung ứng cho thị trường những sản phẩm gạo sạch, chất lượng cao. Doanh nghiệp mong muốn các địa phương đẩy nhanh quy hoạch, tích tụ ruộng đất tạo ra vùng sản xuất lớn gắn với bộ giống tốt đáp ứng đủ sản lượng và chất lượng cho doanh nghiệp thu mua, chế biến, xuất khẩu thương hiệu gạo Thái Bình. Từ thực tiễn cơ sở, nhiều mô hình thành công đã và đang tạo cảm hứng cho quá trình định vị thương hiệu gạo Thái Bình. 

Tại huyện Kiến Xương, ông Đặng Văn Quang, Chủ tịch Hội đồng quản trị kiêm Giám đốc HTX Thương mại dịch vụ kinh doanh lúa gạo Bình Thanh cho biết: HTX đã xây dựng thành công thương hiệu gạo Chợ Gốc, theo chuỗi liên kết với vùng trồng 12ha lúa rươi hữu cơ, sản phẩm đạt tiêu chuẩn OCOP 3 sao. Để nâng tầm thương hiệu, HTX tiếp tục mở rộng vùng trồng, ứng dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất. 

Còn tại xã Trang Bảo Xá (Quỳnh Phụ), anh Nguyễn Văn Luân là người đã tiên phong xây dựng thương hiệu gạo Duy Nguyên từ năm 2018, khi thị trường gạo trong nước đã có nhiều tên tuổi lớn. Nhưng với tầm nhìn phát triển bền vững và kiên trì theo đuổi chất lượng, gạo Duy Nguyên nhanh chóng chiếm được lòng tin của người tiêu dùng, đặc biệt nhờ giống lúa TBR225, sản phẩm đạt tiêu chuẩn OCOP 3 sao vào năm 2019. 

Dây chuyền chế biến gạo của Công ty Cổ phần Tập đoàn ThaiBinh Seed.

Hướng tới tương lai 

Không chỉ từng bước hiện đại hóa sản xuất, định vị thương hiệu, để đưa thương hiệu gạo vươn xa, Thái Bình đang đẩy mạnh các hoạt động xúc tiến thương mại và quảng bá thương hiệu như: tổ chức Festival lúa gạo, lễ hội mùa vàng tại chùa Keo, thi nấu ăn, phát triển các gói quà tặng từ gạo... Đồng thời, tỉnh phối hợp với chuyên gia để xây dựng chiến lược marketing, phát triển hệ thống phân phối đến các siêu thị, bếp ăn, nhà hàng trong và ngoài tỉnh, hướng tới xuất khẩu chọn lọc. Giai đoạn 2025 - 2026, Thái Bình đặt mục tiêu hoàn thiện các yếu tố cần thiết cho việc xây dựng thương hiệu gạo mạnh, có thể cạnh tranh trên thị trường lớn: bảo đảm an toàn thực phẩm, cấp mã số vùng trồng, truy xuất nguồn gốc, cơ giới hóa đồng bộ, ứng dụng công nghệ cao... Đây sẽ là nền tảng để mở rộng quy mô sản xuất và phát triển thương hiệu. Tỉnh sẽ hỗ trợ các HTX kiểu mới sản xuất, kinh doanh lúa gạo, phát triển liên kết giữa HTX và doanh nghiệp; hình thành các vùng chuyên canh, sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP, sản xuất hữu cơ với sản lượng lớn, đồng đều, bảo đảm chất lượng. Đồng thời, bổ sung các loại giống mới vào cơ cấu giống lúa của tỉnh, đáp ứng về năng suất, chất lượng, phù hợp với điều kiện thổ nhưỡng; phục tráng các giống lúa bản địa có giá trị; triển khai đồng bộ quy trình canh tác, ứng dụng khoa học kỹ thuật hiện đại vào sản xuất lúa gạo. 

Từ vùng đất có truyền thống trồng lúa lâu đời, Thái Bình đang từng bước chuyển mình mạnh mẽ, biến những hạt thóc nặng trĩu mồ hôi thành những sản phẩm nông nghiệp hàng hóa có giá trị, có thương hiệu, có chỗ đứng vững chắc trên thị trường. Với sự đồng hành của doanh nghiệp, HTX, người nông dân và sự chỉ đạo quyết liệt từ các cấp chính quyền, giấc mơ đưa gạo Thái Bình vươn xa - vươn tầm quốc tế đang dần trở thành hiện thực.

Minh Nguyệt