Qua nghiên cứu Báo cáo chính trị của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh khóa XVIII tại Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XIX, nhiệm kỳ 2015 - 2020, tôi hoàn toàn nhất trí với nhận định về những hạn chế, yếu kém cũng như phần nhiệm vụ và các giải pháp chủ yếu phát triển nông nghiệp gắn với xây dựng nông thôn mới. Nội dung Báo cáo nêu rất phù hợp với xu thế phát triển nông nghiệp trong thời đại kinh tế tri thức, phù hợp với xu thế hội nhập toàn cầu. Sau đây, tôi xin tham gia một giải pháp khoa học mang tính tổng hợp có thể là bước đột phá để phát triển nông nghiệp theo hướng năng suất cao, chất lượng tốt, giá thành hạ, gắn kết chặt chẽ sản xuất với chế biến, bảo quản, tiêu thụ sản phẩm và tạo điều kiện để nông nghiệp phát triển bền vững, đó là: Xây dựng nền sản xuất nông nghiệp hữu cơ.

Chăn nuôi hữu cơ là gì? Những người tiên phong như Rudolf Stêiner Robecrt Rodale, Sir Albert Howard và bà Eva Balfour lần đầu tiên đã xuất bản cuốn sách ý tưởng của họ về nông nghiệp hữu cơ, quan tâm đến độ phì của đất và mối liên hệ của nó với sức khỏe của con người và vật nuôi. Lúc đầu chỉ có một nhóm các nhà nông ở Mỹ, châu Âu thực hiện, mãi tới năm 1950 mô hình sản xuất hữu cơ mới được hình thành, họ nêu ra các tiêu chuẩn và phát triển mạnh ở châu Âu, Mỹ, Úc, Nhật Bản... Sau đó, IFOAM (Liên đoàn Quốc tế về sản xuất hữu cơ) được thành lập, họ xây dựng các tiêu chuẩn về sản xuất hữu cơ mang tính quốc tế, từ đó đến nay trên thế giới sản xuất hữu cơ phát triển rất nhanh, phần lớn sản phẩm tiêu dùng đều là sản phẩm sản xuất theo tiêu chuẩn hữu cơ. Trong vòng 10 năm (từ 1990 đến 1999), ở châu Âu, sản xuất hữu cơ đã tăng 46,2%, những năm gần đây tăng bình quân 30%/năm; ở Mỹ năm 1990 có 830 trang trại hữu cơ, năm 2000 có tới 53.000 trang trại (tăng trên 60%).

Việt Nam với nền nông nghiệp điển hình hữu cơ bởi sự phát triển tự nhiên của nó. Từ lâu đời, người nông dân chỉ nuôi lợn ỉ, lợn Móng Cái, gà ri, gà Đông Cảo, gà mía... Thức ăn chỉ là phụ phẩm của trồng trọt, rau bèo, cám, ngô, khoai.... Tuy lợn chậm lớn, năng suất thấp nhưng chất lượng thịt thơm ngon, béo ngậy. Về trồng trọt, phân bón chủ yếu là phân chuồng, phân xanh (bèo dâu, điền thanh bùn ao, lá cây cỏ). Nhưng từ những năm 1960, nhất là sau ngày thống nhất đất nước, chúng ta đã du nhập nhiều giống mới vào nuôi trồng, tuy năng suất cao nhưng yêu cầu nuôi dưỡng, chăm sóc cũng đòi hỏi cao, nhiều phân bón hóa học, thuốc trừ sâu, thuốc diệt cỏ, thuốc phòng chống dịch bệnh gia súc, gia cầm tăng lên trong khi sử dụng thì cây trồng, vật nuôi chỉ hấp thu khoảng 50%, số còn lại thấm vào đất, rửa trôi vào nước, bốc hơi vào không khí. Điều đó đã ảnh hưởng không tốt tới môi trường và sức khỏe con người. Đặc biệt, nuôi lợn ngoại đồng nghĩa với ngành thức ăn công nghiệp phát triển vì lợi nhuận họ đã pha trộn nhiều chất cấm như thuốc tăng trọng, chất tạo nạc, tạo mầu, thuốc kích thích khẩu vị giả tạo... làm cho thịt lợn nhiễm các chất có hại cho sức khỏe người tiêu dùng, ta gọi là "thịt bẩn", người chăn nuôi không bán được sản phẩm. Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã nói một câu chí lý: "Chỉ một nhóm người mà họ bóc lột hàng triệu nông dân" (nhóm người ám chỉ những người sản xuất thức ăn chăn nuôi thiếu nghiêm túc). Rõ ràng, những hạn chế trong cuộc cách mạng xanh và công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp đã đặt ra cho chúng ta phải tìm ra giải pháp để khắc phục những hạn chế đó, không để ảnh hưởng tới môi trường, môi sinh, không để hệ lụy đến sức khỏe người tiêu dùng và cộng đồng xã hội. Đó chính là phải áp dụng khoa học công nghệ hữu cơ trong sản xuất nông nghiệp mà hiện nay các nước trên thế giới đang phát triển mạnh. Đây là cái đích các quốc gia phải đi đến để có thực phẩm sạch, chất lượng cao và thân thiện với môi trường.

Với chăn nuôi, các trang trại hữu cơ phải bảo đảm cho vật nuôi sống theo bản năng của từng loài, phải đủ không khí trong lành, ánh sáng tự nhiên, có đủ nước và thức ăn sạch, mật độ nuôi phù hợp, thời gian nuôi đúng chu kỳ sinh trưởng, phát triển, gây giống theo phương pháp sinh sản tự nhiên, thú sơ sinh thuộc nhóm hữu nhũ phái được nuôi ưu tiên bằng sữa mẹ, trong thức ăn hữu cơ không được cho các phụ gia kích thích tăng trọng, tạo nạc, tạo mầu, bột động vật (bột xương, bột thịt...), không được lạm dụng thuốc thú y, chỉ sử dụng khi thật cần thiết. Quá trình chăm sóc, nuôi dưỡng phải giảm thiểu tối đa các yếu tố có thể gây căng thẳng (stress) - nhất là khi vận chuyển và giết mổ vì đây là thời điểm có ảnh hưởng rất lớn đến sức khỏe vật nuôi và chất lượng sản phẩm. Chăn nuôi hữu cơ như vậy sẽ tạo ra thực phẩm sạch tuyệt đối, chất lượng thơm ngon, an toàn cho người tiêu dùng và đặc biệt là giảm thiểu tối đa về ô nhiễm môi trường. Chính do tính ưu việt của chăn nuôi hữu cơ đối với môi trường cho nên người ta còn gọi là chăn nuôi không chất thải. Bản thân vật nuôi được ăn thức ăn hữu cơ nên nó đã khử được mùi hôi của phân ngay trong cơ thể, khử được mùi hôi tự nhiên của con vật khi thải qua đường tiết mồ hôi, phân và nước giải thải ra được phân hủy rất nhanh nên chuồng nuôi không phải quét dọn, không phải tắm lợn, rửa chuồng suốt cả một đời lợn. Đây là ưu điểm chỉ chăn nuôi hữu cơ mới có.

Kỹ sư Quách Thước
(Chủ tịch Hiệp hội Gia cầm và Trang trại nông nghiệp Thái Bình)