Thực hiện chủ trương tái cơ cấu ngành Nông nghiệp theo hướng hiệu quả kinh tế cao, bền vững và đề án phát triển 5.000ha khoai tây của tỉnh, nhằm chủ động nguồn giống tốt, năng suất và chất lượng cao, giá thành hạ, phục vụ kịp thời cho sản xuất, từ năm 2012, Trung tâm Khảo nghiệm Khuyến nông Khuyến ngư, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã thử nghiệm sản xuất củ giống khoai tây sạch bệnh bằng công nghệ nuôi cấy mô kết hợp địa canh và khí canh. Kết quả bước đầu đánh giá chất lượng củ giống khoai tây sạch bệnh năng suất cao, hiệu quả hơn so với nhân từ giống nhập nội. Tuy nhiên, sản xuất khoai tây giống công nghệ này còn một số hạn chế: kỹ thuật vận hành phức tạp, các giai đoạn điều khiển sinh trưởng của cây đòi hỏi kỹ năng, kỹ thuật chuyên môn cao; kinh phí đầu tư cho công nghệ lớn. Tuy số lượng củ giống trên một cây cao song khó khăn cho việc mở rộng diện tích lớn. Để khắc phục những hạn chế trên, năm 2014, Trung tâm Khảo nghiệm Khuyến nông Khuyến ngư đã thử nghiệm phương pháp nhân giống khoai tây sạch bệnh từ cây con được ngắt ngọn trên giàn khí canh, trồng tạo bầu. Phương pháp này tiết kiệm trong đầu tư; kỹ thuật trồng, nhân giống đơn giản (cây trồng đã đóng bầu, dễ vận chuyển, hạn chế tình trạng cây chết do bị hẫng khi đưa ra ruộng); hệ số nhân cây cao, giảm giá thành củ giống. Thạc sĩ Nguyễn Văn Nghiễm (Trung tâm Khảo nghiệm Khuyến nông Khuyến ngư), tác giả đề tài cho biết: Đột phá của đề tài chính là phương pháp ngắt ngọn giâm trong hệ thống khí canh để tạo rễ, tạo cây mới, sau đó giâm cây trong bầu một thời gian để chuyển tới nơi trồng. Nhân giống cây bằng phương pháp này nhanh, trong thời gian ngắn sẽ tạo được lượng lớn cây giống do việc ngắt ngọn, giâm tạo cây con có thể làm liên tục. Việc sản xuất giống khoai tây sạch bệnh từ cây con nuôi cấy mô tế bào kết hợp phương pháp khí canh đóng bầu ở tỉnh ta tạo được nguồn giống nguyên chủng với số lượng lớn sẽ thúc đẩy việc tổ chức sản xuất khoai tây cấp xác nhận 1, xác nhận 2, qua đó hình thành hệ thống sản xuất, cung ứng bảo quản giống chất lượng ngay tại địa bàn của tỉnh và các địa phương lân cận, giúp đẩy nhanh việc hình thành các vùng sản xuất hàng hóa tập trung gắn với tiêu thụ sản phẩm. Đặc biệt, người dân đã tiếp cận công nghệ nuôi cấy mô tế bào kết hợp khí canh, trồng sản xuất củ giống siêu nguyên chủng, nguyên chủng từ năm 2013, 2014 thì việc triển khai công nghệ trồng cây con tạo bầu tại Thái Bình là rất khả thi.

Hiện tại, Trung tâm Khảo nghiệm Khuyến nông Khuyến ngư đã trang bị máy đóng bầu, đóng khay, tiến hành giai đoạn 2 của đề tài: nhân cây trên phòng mô và ngắt ngọn trên dàn khí canh. Mục tiêu tạo được 110.000 cây trong bầu, đến nay, Trung tâm đã nhân được khoảng 30.000 cây trong bầu. Thời gian tới, Trung tâm sẽ xây dựng mô hình sản xuất giống khoai tây sạch bệnh từ cây con đóng bầu với diện tích 3ha trong 2 vụ tại các xã: Trọng Quan (Đông Hưng), Vân Trường (Tiền Hải), Thái Giang (Thái Thụy), dự kiến cuối tháng 10 sẽ cung cấp cây giống xuống ruộng. Ông Trần Minh Bằng, Chủ nhiệm HTX DVNN xã Trọng Quan (Đông Hưng) cho biết: Khoai tây là một trong những cây trồng chủ lực trong sản xuất vụ đông ở Trọng Quan. Được tiếp cận với công nghệ nuôi cấy mô tế bào kết hợp khí canh, trồng sản xuất củ giống siêu nguyên chủng, nguyên chủng từ năm 2013, 2014, người dân tham gia mô hình đều có chung một nhận xét: Khoai tây trong mô hình nhân giống có khả năng sinh trưởng, phát triển tốt; năng suất, chất lượng cao hơn giống tự để; phù hợp với đồng đất địa phương. Đặc biệt, người dân hoàn toàn chủ động được thời vụ gieo trồng. Để nâng cao giá trị sản xuất, nhu cầu mua giống nguyên chủng và xác nhận trồng trong những năm tới ở Trọng Quan là rất lớn.

Thành công bước đầu từ đề tài đã tạo bước đột phá trong quy trình sản xuất khoai tây giống, góp phần xã hội hóa nguồn giống.

Lưu Ngần