Nếu cách đây khoảng 5 - 6 năm, để nông dân thay đổi từ tư duy, cách làm truyền thống là gieo cấy sang thực hiện phương pháp gieo thẳng vụ xuân, cả hệ thống chính trị từ huyện đến cơ sở ở Vũ Thư đều phải tăng cường tuyên truyền, vận động nhưng diện tích gieo thẳng vẫn rất khiêm tốn, thì đến nay kết quả hoàn toàn ngược lại. Cấp ủy, chính quyền địa phương không còn phải tập trung nhiều tuyên truyền, vận động, mà chính nông dân tự giác tiến hành gieo thẳng hầu hết diện tích lúa xuân. Hiệu quả sản xuất nâng lên nhờ tiết kiệm chi phí và nâng cao năng suất là động lực lớn nhất thúc đẩy nông dân Vũ Thư thực hiện phương pháp gieo sạ lúa xuân. Sau thu hút nông dân, đòn bẩy tạo thành công trong sản xuất vụ xuân là huyện và các địa phương đã quyết liệt vào cuộc triển khai các giải pháp sản xuất gắn với mở rộng diện tích lúa gieo vãi, sạ hàng.

Vụ xuân năm 2015, nông dân xã Hòa Bình gieo sạ 100% trong tổng số 250ha lúa xuân, trong đó chân đất diệc mạ bà con cũng gieo thẳng bằng giống lúa ngắn ngày QR1. Nhờ tiết kiệm chi phí đầu tư sản xuất, vụ xuân năm ngoái, nông dân xã Hòa Bình đã tiết kiệm gần 2 tỷ đồng so với phương pháp cấy lúa truyền thống. Ngoài ra, lúa gieo sạ góp phần ứng phó với vụ xuân ấm, từ đó tăng năng suất lúa xuân. Đặc biệt, nhờ gieo sạ giảm nhân công lao động, tiết kiệm chi phí, một số hộ đã mạnh dạn nhận gieo cấy từ 4 - 5 mẫu ruộng, góp phần hạn chế tình trạng bỏ ruộng hoang, ruộng "sấm". Ông Đoàn Văn Hà, Chủ nhiệm HTX DVNN xã Hòa Bình chia sẻ: Ban đầu nông dân chưa hiểu, chưa có kinh nghiệm gieo sạ nên còn e ngại và ít tham gia, nhưng thực hiện đồng bộ các giải pháp "kích cầu" gieo vãi, sạ hàng, đến nay, gieo sạ lúa xuân đã trở thành truyền thống ở địa phương. Vụ xuân năm nay, xã xây dựng mục tiêu duy trì gieo thẳng 100% diện tích. Hiện nông dân địa phương tích cực chuẩn bị các khâu sản xuất, sau đón tết cổ truyền sẵn sàng xuống đồng gieo sạ lúa xuân.

Chị Nguyễn Thị Thuần ở thôn 11, xã Vũ Đoài chia sẻ: Cùng diện tích sản xuất, trước kia thực hiện cấy bằng mạ diệc hoặc mạ non trên nền đất cứng thời gian sản xuất vụ xuân của gia đình tôi thường kéo dài gần nửa tháng mới hoàn thành. Nhưng gieo sạ, gia đình tôi chỉ cần 2 lao động có thể hoàn thành sạ 1 mẫu lúa/ngày. Vì thế vợ chồng tôi bớt được rất nhiều công lao động, yên tâm sản xuất nông nghiệp và làm thêm nghề phụ nâng cao thu nhập. Không chỉ gia đình tôi mà cả xứ đồng cùng gieo sạ nên khâu điều tiết nước, chăm sóc, phòng ngừa chuột, sâu bệnh rất thuận tiện.

Theo kết quả khảo sát của huyện Vũ Thư, thực hiện gieo thẳng lúa xuân, những năm qua, nông dân trong huyện tiết kiệm chi phí đầu tư sản xuất (do tiết kiệm chi phí đầu tư nhân công) ít nhất từ 7 triệu đồng/ha trở lên so với phương pháp cấy lúa truyền thống. Như vậy, với 79% trong tổng số 8.163ha lúa xuân gieo thẳng, nông dân Vũ Thư đã tiết kiệm khoảng 45 tỷ đồng chi phí sản xuất trong vụ xuân năm ngoái. Đặc biệt, thực hiện gieo vãi, sạ hàng, huyện phát động và tạo được hưởng ứng mạnh mẽ của nông dân về chủ trương gieo cấy giống lúa ngắn ngày, điều chỉnh cơ cấu thời vụ vụ xuân góp phần tích cực ứng phó với vụ xuân ấm. Nếu một số địa phương còn xảy ra nhiều hiện tượng sâu bệnh, nhất là bệnh đạo ôn phát sinh vụ xuân hoặc lúa trổ bông gặp thời tiết không thuận gây đen, lép hạt, giảm năng suất, thì những năm gần đây Vũ Thư đã cơ bản tránh được các yếu tố bất lợi trên từ đó tăng năng suất lúa xuân. Vụ xuân năm 2015, năng suất lúa bình quân của huyện đạt 71,4 tạ/ha, sản lượng trên 58.200 tấn thóc. Kết quả này tạo động lực để Vũ Thư phấn đấu mở rộng diện tích gieo vãi, sạ hàng trong vụ xuân 2016.

Đồng chí Phạm Văn Khảng, Phó Trưởng phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Vũ Thư cho biết: Sau chỉnh trang đồng ruộng, đến nay, mặt bằng đất canh tác của huyện đã cơ bản ổn định, hệ thống giao thông thủy lợi từng bước được tu bổ, nâng cấp, tuy nhiên huyện vẫn còn nhiều vùng úng trũng, rốn nước gây khó khăn cho sản xuất. Vụ xuân năm 2016, tổng diện tích gieo cấy của huyện trên 8.100ha, để đạt mục tiêu 85% trở lên diện tích gieo vãi sạ hàng, huyện đã chủ động kiểm tra, khảo sát, chỉ đạo các địa phương mở rộng diện tích gieo thẳng ngay từ khi xây dựng đề án sản xuất. Huyện hướng dẫn các HTX DVNN quy hoạch diện tích gieo vãi, sạ hàng thành các vùng tập trung, chỉ gieo cấy từ 1 - 3 giống lúa/vùng, tạo thuận lợi cho nông dân trong gieo cấy, chăm sóc, bảo vệ lúa. Đối với lúa gieo thẳng, khâu điều tiết nước được coi là quan trọng nhất, huyện chỉ đạo Xí nghiệp Khai thác công trình thủy lợi huyện phối hợp chặt chẽ, linh hoạt với các địa phương vận hành nước hiệu quả phục vụ sản xuất, bám sát quá trình sinh trưởng, phát triển của lúa gieo thẳng nhất là giai đoạn 20 ngày đầu sau gieo vãi. Ngoài ra, lúa gieo sạ dễ bị chuột, ốc bươu vàng phá hoại giai đoạn đầu vụ, vì vậy, thời điểm này, huyện Vũ Thư đang tăng cường chỉ đạo các xã, thị trấn đồng loạt tổ chức diệt chuột, ốc bươu vàng trên diện rộng, kết hợp kiên trì diệt chuột trong suốt vụ.

Quỳnh Lưu