"3 nhà" đều lợi

Có mặt tại cánh đồng thôn Trung, trải dài trước mắt chúng tôi là thửa ruộng với các giống lúa Hoa ưu 109, BC26 do HTX Kinh doanh dịch vụ nông nghiệp xã Đông Phương liên kết với Công ty TNHH Liên Hạnh sản xuất. Ông Lưu Văn Thúy, Giám đốc HTX Kinh doanh dịch vụ nông nghiệp xã cho biết: Cũng là những mảnh ruộng ấy nhưng trước đây các hộ xã viên tự làm, tự cấy và tự lo liệu các khâu dịch vụ nên chi phí cao, hiệu quả thấp, rủi ro lớn. Từ năm 2006, HTX bắt đầu tích tụ ruộng đất, quy vùng sản xuất, liên kết với Công ty Lương thực Thái Đan đưa giống lúa Nhật về cấy, đồng thời tiêu thụ 300 tấn thóc trên diện tích 60ha của 262 hộ tham gia, đánh dấu hiệu quả bước đầu trong liên kết tiêu thụ sản phẩm. Thời điểm đó người dân đã thấy được nhiều lợi ích, từ chi phí sản xuất, sâu bệnh giảm, được thu mua thóc tươi với giá thành cao lại không mất công phơi. Từ kết quả bước đầu, năm 2012 HTX thuê 10ha đất công điền của xã để thực hiện các mô hình chuyển đổi, trong đó 2,2ha chuyên màu và 7,8ha chuyên lúa. Sau một năm thực hiện xen canh gối vụ, 4 vụ rau màu/năm, thực hiện bao tiêu sản phẩm cho xã viên, HTX đã liên kết với Công ty Cổ phần Chế biến nông sản thực phẩm xuất nhập khẩu Hải Dương trồng mô hình mướp đắng và bí xanh để xuất khẩu sang Hàn Quốc. Hướng kinh doanh mới lần đầu tiên xuất hiện ở vùng quê thuần nông đó là HTX đóng vai là người làm thuê cho doanh nghiệp, lo về tư liệu sản xuất, các khâu dịch vụ sản xuất, tổ chức sắp xếp nhân công, cho thuê đất. Còn doanh nghiệp chịu trách nhiệm lo giống, các khoản chi phí và đầu ra sản phẩm. Theo mô hình này cả "3 nhà" đều có lợi, trong đó HTX học hỏi được kỹ thuật, kinh nghiệm gieo trồng của doanh nghiệp và nhận được lợi ích đầy đủ. Nông dân cũng trở thành người làm thuê cho doanh nghiệp dưới sự điều hành của HTX. HTX thành lập hai tổ chuyên màu và chuyên cấy gồm 45 người, có hai tổ trưởng chỉ đạo để làm thuê cho doanh nghiệp với giá từ 80.000 - 120.000 đồng/ngày. Phía doanh nghiệp yên tâm đầu tư khi có HTX trực tiếp quản lý, điều hành đạt năng suất, chất lượng nông sản cao.

Từ đó đến nay, HTX Kinh doanh dịch vụ nông nghiệp xã Đông Phương đã phát triển theo hướng riêng. Tính riêng vùng cấy giống lúa Nhật, mỗi vụ doanh nghiệp trả HTX 200 đồng/kg thóc, tương đương từ 8 - 10 triệu đồng/vụ. Không dừng lại ở đó, vụ xuân năm 2016 HTX mạnh dạn tiến hành cấy thử nghiệm 6 loại giống lúa mới để lựa chọn giống nhiều ưu điểm nhân rộng mô hình, đồng thời liên kết với Công ty TNHH Liên Hạnh cấy 6ha giống lúa Hoa ưu 109 và 16 sào giống lúa BC26 ở vụ mùa tại các thôn Trung và Đại Phú. Ngoài ra, vụ xuân năm 2016, HTX còn liên kết với Công ty TNHH Hưng Cúc quy vùng 30ha ở thôn Nam để cấy giống lúa T10 thay cho các giống chất lượng thấp như V10, Q5. Các mô hình liên kết này đã thu hút hàng chục hộ xã viên tham gia, trong đó doanh nghiệp hỗ trợ từ 50 -100% tiền giống và bảo hành năng suất lúa bằng giống BC15, đồng thời bao tiêu thu mua toàn bộ thóc tươi. Từ những mô hình trên đã tạo tiền đề giúp nông dân trong xã tự thuê ruộng của nhau để tích tụ ruộng đất, mạnh dạn chuyển đổi cách làm. Điển hình như ở thôn Đông khu vực ven sông Diêm Hộ, người dân đã chuyển đổi trên 3 mẫu trồng ớt, bí xanh, bí đỏ, dưa lê. Riêng năm 2014 - 2015, toàn xã có 9 hộ gia đình tự thuê đất đầu tư trang trại chăn nuôi sản xuất tập trung, trong đó nổi bật nhất là mô hình của 3 hộ gia đình chuyển đổi sang chăn nuôi tổng hợp ở thôn Thượng; thôn Nam có 2,7ha chuyển đổi vừa cấy lúa vừa chăn nuôi của hộ anh Phạm Bá Tùng.

Theo ông Lưu Văn Thúy, khi chưa chuyển đổi mô hình hoạt động HTX, HTX Dịch vụ nông nghiệp xã Đông Phương đã làm điểm thành công một vài mô hình liên kết bao tiêu sản phẩm. Sau khi chuyển đổi, HTX giống như một doanh nghiệp thu nhỏ, người hưởng lợi chính là bà con nông dân. Ngoài ba dịch vụ bắt buộc như mô hình cũ, từ tháng 5/2014 đến nay HTX Kinh doanh dịch vụ nông nghiệp xã Đông Phương đã tự chủ trong sản xuất, kinh doanh, huy động được thành viên đóng góp cổ phần để cùng nhau phát triển sản xuất, nhân rộng nhiều mô hình liên kết bao tiêu sản phẩm. Hiện tại có 2.280/2.600 hộ gia đình tham gia thành viên của HTX với tổng nguồn vốn lưu động hơn 600 triệu đồng. Mặc dù mô hình HTX kiểu mới ở Đông Phương có tuổi đời còn rất trẻ song hiệu quả đem lại rất lớn. Năm 2015, doanh thu của HTX đạt 2,1 tỷ đồng, tăng 600 triệu đồng so với năm 2014. Nổi bật nhất là lĩnh vực kinh doanh vật tư nông nghiệp, từ khi chuyển đổi mô hình HTX kiểu mới số thu lãi đạt tới 60 triệu đồng/năm, tăng hơn trước từ 20 - 30 triệu đồng/năm. Kết quả trên đã khẳng định hướng đi đúng của HTX, đã phá bỏ được rào cản của cơ chế bao cấp, tự chủ trong kinh doanh, thúc đẩy sự năng động, linh hoạt của cán bộ HTX, mạnh dạn thế chấp vay vốn để đầu tư sản xuất, kinh doanh. Đến nay, HTX Kinh doanh dịch vụ nông nghiệp xã Đông Phương đã liên kết với 5 công ty để tiêu thụ sản phẩm và đầu tư kinh doanh hai cửa hàng vật tư nông nghiệp trên địa bàn xã.

Thu Thủy