Trung An là một trong những địa phương ở Vũ Thư đã xây dựng được cánh đồng lớn. Ông Phạm Văn Thừ, Giám đốc HTXNN xã cho biết: Cánh đồng lớn của xã được xây dựng từ năm 2014, rộng 40ha, gồm diện tích sản xuất của thôn An Lộc và thôn Lang Trung. Trước kia, khi chưa quy hoạch, khoảng 50% diện tích của cánh đồng trồng cây chuyên màu, 50% diện tích còn lại được cấy lúa hai vụ/năm, hiệu quả kinh tế của cả vùng trồng lúa và trồng màu đều chưa cao; ngoài ra, việc điều tiết nước tưới không thuận lợi, được màu thì mất lúa, được lúa thì mất màu... Khi xây dựng cánh đồng lớn, xã tranh thủ các nguồn lực đầu tư xây dựng 1.500m máng cứng, cứng hóa 800m đường nội đồng, nhờ đó giao thông, thủy lợi đã thuận lợi hơn. Trên cánh đồng, xã vận động bà con vùng chuyên màu tiếp tục đầu tư cứng hóa bờ ngăn, xây dựng giếng nước sạch, đổi mới giống để nâng cao năng suất, chất lượng rau màu. Ðối với diện tích cấy lúa hai vụ trước kia, xã vận động bà con luân canh tăng vụ với 4 vụ/năm, gồm hai vụ lúa và vụ màu hè, cây màu vụ đông. HTXNN xã phối hợp với các đoàn thể thường xuyên tổ chức tập huấn kỹ thuật trồng, chăm sóc rau an toàn, tạo điều kiện thuận lợi cho các đại lý tại địa phương bao tiêu sản phẩm rau màu cho nông dân, nhờ đó bà con khá thuận lợi trong các khâu sản xuất. Ðến nay, diện tích chuyên màu cho thu nhập hơn 500 triệu đồng/ha/năm, tăng 20% so với trước; diện tích trồng lúa - màu cho thu nhập gần 200 triệu đồng/ha/năm, tăng gấp hai lần so với sản xuất đại trà.

Theo ông Trần Văn Hưng, Trưởng phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện, từ năm 2012, Vũ Thư đã tập trung xây dựng cánh đồng lớn. Huyện khảo sát, chỉ đạo các địa phương gắn với chỉnh trang đồng ruộng xây dựng nông thôn mới tiến hành quy hoạch, quy vùng sản xuất để xây dựng các cánh đồng lớn. Huyện và các địa phương đầu tư nguồn lực xây dựng hệ thống giao thông, thủy lợi tại các xứ đồng, vận động nhân dân đồng thuận tuân thủ quy trình sản xuất lúa, lúa màu theo hướng hàng hóa quy mô lớn, tạo điều kiện liên kết với các doanh nghiệp để bao tiêu sản phẩm sau thu hoạch. Ðến nay, Vũ Thư có 7 cánh đồng lớn với tổng diện tích 449,2ha gồm: cánh đồng lớn sản xuất lúa nếp truyền thống tại xã Duy Nhất, cấy lúa giống tại xã Nguyên Xá, trồng cây màu tại xã Trung An, Song An, cấy lúa - trồng màu tại xã Hồng Lý, trồng dâu kết hợp trồng rau màu tại xã Hồng Phong và sản xuất lúa hàng hóa tại xã Tự Tân. Kết quả bước đầu ở các địa phương cho thấy việc xây dựng cánh đồng lớn đã tạo điều kiện thuận lợi cho nông dân áp dụng cơ giới hóa vào sản xuất, góp phần giảm sức lao động, tiết kiệm chi phí đầu tư; kiểm soát tốt hơn và giảm rõ rệt các loại dịch bệnh trên cây trồng nhờ cấy đồng bộ một loại giống lúa hoặc đồng bộ cấy lúa và trồng màu trên cùng một xứ đồng; quy mô sản xuất lớn đáp ứng nhu cầu doanh nghiệp bao tiêu sản phẩm với số lượng lớn… Hiệu quả sản xuất tại các cánh đồng lớn đều được nâng lên so với trước, cao gấp từ 1,5 - 2 lần so với sản xuất đại trà, góp phần nâng cao thu nhập, đời sống cho người nông dân.

Tuy nhiên, ngoài những thuận lợi, quy trình sản xuất theo hướng hàng hóa quy mô lớn trên các cánh đồng lớn ở Vũ Thư cũng đang gặp nhiều khó khăn. Mặc dù đã được quy hoạch, đầu tư nâng cấp nhưng trên thực tế hệ thống giao thông, thủy lợi của các cánh đồng lớn chưa đáp ứng được yêu cầu sản xuất quy mô lớn, hiện đại. Diện tích đất canh tác của mỗi hộ nông dân tại các cánh đồng này còn nhỏ (khoảng 1 - 3 sào/hộ) nên chưa đủ hấp dẫn nông dân đầu tư, áp dụng khoa học kỹ thuật. Diện tích mỗi cánh đồng lớn cũng hạn chế nên sản lượng nông sản chưa đủ lớn để thu hút các doanh nghiệp mạnh tham gia liên kết thu mua, chế biến, do vậy việc tiêu thụ sản phẩm hầu hết phụ thuộc vào các doanh nghiệp nhỏ, nông dân thường xuyên bị ép giá nông sản. Liên kết “4 nhà” chưa chặt chẽ, doanh nghiệp và nhà khoa học chưa sâu sát trong sản xuất tại các cánh đồng lớn. Ông Nguyễn Phi Hùng, Giám đốc HTXNN xã Nguyên Xá cho biết: Cánh đồng lớn của xã (diện tích 50ha với 400 hộ có ruộng, bình quân đạt khoảng 3,4 sào/hộ) được quy hoạch cấy lúa giống, có bao tiêu sản phẩm cho nông dân. Thông thường, sản lượng lúa thu được một vụ gần 150 tấn, tuy nhiên bà con giữ lại làm thực phẩm cho gia đình hoặc bán ra thị trường có giá ưu đãi hơn nên mỗi vụ doanh nghiệp chỉ thu được khoảng 1/3 tổng sản lượng. Việc sản xuất lúa giống bà con phải phụ thuộc giống lúa mà doanh nghiệp đưa ra, quá trình sản xuất, bảo quản đòi hỏi cao hơn như phải khử lẫn, chăm sóc đúng quy trình… Giá bán có nhích hơn một chút nhưng tính ra hiệu quả chỉ ngang bằng với sản xuất lúa đại trà trong khi quy trình sản xuất lại “rắc rối” hơn nên bà con chưa mặn mà.

Trước bài toán về cánh đồng lớn đặt ra, huyện Vũ Thư đang từng bước triển khai nhiều giải pháp nâng cao hiệu quả của các cánh đồng lớn đã thực hiện gắn với khuyến khích quy hoạch, xây dựng thêm mỗi xã một cánh đồng lớn nhằm hướng đến sản xuất hàng hóa quy mô lớn, nâng cao hiệu quả kinh tế cũng như thu nhập cho người nông dân.

Quỳnh Lưu