Cây trồng chủ lực

Ông Trịnh Xuân Hiểu, Chủ tịch Hội Nông dân xã Bách Thuận (Vũ Thư) cho biết: Cách đây nửa thế kỷ, cây hòe đã xuất hiện ở địa phương nhưng số lượng khá ít. Những năm 1990 trở đi, cây hòe trở nên gắn bó hơn, nhiều hộ dân đã trồng hòe để thay thế một số cây hồng, ổi, táo, phủ kín vườn tạp. Tuy nhiên, thời điểm đó các loại cây cảnh đang thời kỳ hoàng kim cho thu nhập tiền tỷ nên cây hòe bị "lép vế" hẳn. Chỉ đến khi cây cảnh hết thời kỳ sốt giá, bắt đầu cách đây khoảng 6 - 7 năm, cây hòe mới dần khẳng định được hiệu quả kinh tế nổi bật so với nhiều loại cây trồng, vì thế được người dân mở rộng diện tích và trở thành cây trồng chủ lực ở đất vườn Bách Thuận.

Ðến nay, xã có 230ha hòe, chiếm gần 50% tổng diện tích đất lúa, đất vườn của địa phương. Trước kia xã chỉ có giống hòe tẻ gieo hạt truyền thống cho năng suất thấp, thì hiện nay nông dân trồng chủ yếu là giống hòe đã được lai ghép cho năng suất cao hơn hẳn, với 3 loại hòe: hòe nếp, hòe xanh, hòe lùn. Tùy diện tích khác nhau, mỗi hộ dân thu về 10 - 15 triệu đồng hoặc hàng chục triệu đồng/vụ, thậm chí 100 triệu đồng/vụ từ cây hòe. Bà Hoàng Thị Nga ở thôn Thuận Nghiệp cho biết, ông bà đều khá cao tuổi nhưng vẫn trồng hơn 3 sào hòe, tối thiểu mỗi vụ thu được 3 tạ hòe, thu về hơn 15 triệu đồng. Mấy năm trước giá hòe cao, gia đình thu được hơn 20 triệu đồng/vụ. Cây hòe dễ trồng, dễ chăm sóc, ít sâu bệnh, chi phí đầu tư thấp trong khi hiệu quả kinh tế cao hơn nhiều so với cây lúa và một số loại cây ăn quả, cây dược liệu khác.

Thăng trầm

Liên tiếp từ năm 2011 đến năm 2014, giá hòe trên thị trường rất cao, đạt mức 120.000 - 150.000 đồng/kg, lúc cao điểm nhất thậm chí lên tới 230.000 đồng/kg. Hòe được bà con nơi đây ví là cây trồng "siêu lợi nhuận". Tính bình quân 1,5 tạ hòe/sào, nông dân đã từng thu về 20 triệu đồng/sào/vụ, cao điểm nhất có thể đạt 30 triệu đồng/sào/vụ. Hiệu quả kinh tế này khiến Bách Thuận nhanh chóng mở rộng diện tích hòe thay thế cho cây cảnh, vườn tạp, cây ăn trái. Cùng với các hộ trồng hòe được hưởng lợi, Bách Thuận hình thành mạng lưới gồm hàng chục đại lý lớn nhỏ chuyên thu mua hoa hòe, hàng chục hộ đầu tư mua sắm máy móc làm dịch vụ sấy, tuốt hòe tạo việc làm cho hàng trăm lao động địa phương. Ông Trần Công Thành, đại lý thu mua hòe lớn nhất xã Bách Thuận cho biết, mỗi năm gia đình ông thu mua khoảng 500 - 600 tấn hòe, thu lãi hàng trăm triệu đồng và tạo việc làm cho hàng chục lao động với mức thu nhập 3 - 4 triệu đồng/người/tháng.

Tuy nhiên, hai năm gần đây, giá hòe trên thị trường giảm sâu, chỉ từ 50.000 - 60.000 đồng/kg, làm giảm khoảng 40 - 50% giá trị kinh tế của cây hòe so với trước kia. Cùng với cơn "bão giá", bão số 1 năm 2016 vừa qua với sức gió rất mạnh khiến hầu hết diện tích hòe của Bách Thuận bị va đập, dập nát, làm giảm khoảng 30% năng suất và khoảng 15% số cây hòe bị hư hỏng, gây thiệt hại ước tính hơn 10 tỷ đồng của nông dân.

Vững vàng sau "bão"

Bão số 1 và "bão giá" cùng tác động khiến không ít nông dân các địa phương nản lòng, buông xuôi, thậm chí chặt phá diện tích hòe đã trồng. Ngược lại, nông dân Bách Thuận giữ vững niềm tin với cây hòe. Ông Nguyễn Văn Mai, Chủ tịch UBND xã cho biết: Kể cả khi giá hòe xuống mức thấp nhất là 50.000 đồng/kg như thời gian vừa qua thì cây hòe vẫn cho thu nhập từ 5 - 7,5 triệu đồng/sào/vụ, cao hơn nhiều cây trồng khác, vì thế địa phương tuyên truyền, vận động bà con duy trì ổn định diện tích hòe, nhanh chóng khắc phục, gieo trồng lại, chăm sóc tốt cây hòe bị ảnh hưởng của bão số 1. Xã tuyên truyền, hướng dẫn bà con trồng xen dưới gốc hòe một số loại cây cảnh hàng lá như tứ quý, địa liền, lan ý… để có thêm nguồn thu từ 4 - 5 triệu đồng/sào/năm, nâng cao thu nhập gia đình. Vấn đề giá hòe trên thị trường liên quan đến nhiều yếu tố, đòi hỏi vào cuộc của nhiều cấp, ngành, tuy nhiên xã cũng vận động các đại lý thu mua hòe của địa phương từng bước liên kết với các doanh nghiệp trong và ngoài tỉnh mở rộng thị trường xuất khẩu hòe sang các nước khác trên thế giới, ngoài thị trường chính là Trung Quốc, từ đó từng bước nâng cao giá hòe trên thị trường, nâng cao giá trị sản xuất cho nông dân.

Ông Nguyễn Văn Quang ở thôn Tiền Phong cho biết, gia đình ông trồng gần 5 sào hòe, thông thường thu được 1,3 tấn hòe, thu nhập hơn 100 triệu đồng. Năm nay, bão số 1 làm thiệt hại nặng, ông chỉ thu được hơn 8 tạ hòe, giá bán giảm còn 65.000 đồng/kg nên thu về hơn 50 triệu đồng từ hòe và khoảng 20 triệu đồng từ cây tứ quý trồng xen gốc hòe, tổng thu nhập được 70 triệu đồng. Tuy giảm gần 1/2 thu nhập so với trước nhưng vẫn đạt giá trị 14 triệu đồng/sào, ông Quang cho rằng nông dân vẫn có lãi cao từ trồng hòe. Hiện tại, ở đất vườn Bách Thuận, ngoại trừ hoa, cây cảnh đòi hỏi kỹ thuật cao, đầu tư lớn còn lại chưa có loại cây trồng nào dễ trồng, phổ biến mà cho hiệu quả kinh tế cao như cây hòe, vì vậy dù hòe giảm giá gia đình ông vẫn kiên trì giữ ổn định diện tích hòe.

Mỗi năm, bình quân nông dân Bách Thuận sản xuất được khoảng 600 - 700 tấn hòe, thu về từ 30 - 40 tỷ đồng, chiếm khoảng 20% tổng giá trị sản xuất của xã. Cây hòe đã và đang góp phần tích cực nâng cao thu nhập của người nông dân, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội địa phương.

Quỳnh Lưu