Những người giầu kinh nghiệm về sản xuất nông nghiệp thì cho rằng, chúng ta cùng đi “từ cái khó mà ló cái khôn”! Ta biết làm thủy lợi (tuy chưa hiện đại), biết thu nạp giống mới có năng suất cao, biết điều chỉnh mùa vụ, biết bảo vệ cây trồng - nhờ có khoa học, sâu nào thuốc nấy, diệt trừ được ngay, không phải chịu cách nhìn sâu phá lúa mà bó tay, ngồi rơi nước mắt!

Từ cuối thập kỷ 60 thế kỷ 20 HTX NN Thái An vẫn còn đeo đẳng các giống lúa chiêm cổ lai hy, và mới ........ tiếp nhận giống mới: trên chân làm, IR, 203, 0010..., cũng làm giống cấp I cấp II...

Độ hơn chục năm lại đây, ta sùng giống lúa của Trung Quốc, giống thuần, giống lai của viện kỹ thuật nông nghiệp Việt Nam, trường NN Hà Nội, giống miền Nam bay xa..., giống BC 15 Thái Bình. Chúng ta đã có một bộ giống mới hợp với đồng đầm, khá ổn định. Mười năm nay, qua 3 – 4 vụ rét đậm rét hại, rét sớm... buộc ta phải lùi vụ xuân. Từ bán chiêm bán xuân, đến vụ này 100% là lúa xuân! Bởi, cây lúa xuân, từ 15 tháng giêng âm lịch mới xuống đồng. Dân làng thượng điền vào cuối tháng giêng!

Cái rét vụ xuân Tân Mão (2011) càng khá đặc biệt. Rét hại kéo dài, cận kề vụ lúa, nhưng nông dân vẫn “lì” “hãm mạ”. Chuẩn bị tốt mọi mặt: gống, dược, đồ che phủ, chợt ngưng rét, mộng mạ xuống đồng, che phủ ni lông, đúng tầm thời tiết ló nắng, mạ vững gốc, có lá xanh, trời lại rét; cây mạ vẫn ung dung sống trong lồng! Đến tầm tết nguyên tiên, trời đổi tiết – xuân ấm.

Nước đỏ, mạ tốt, bà con nông dân ồ ạt xuống đồng, chăm bón, trừ cỏ..., lúa vươn nhanh. Đợt rét thứ hai của vụ xuân làm cho cây lúa chững lại, bó khóm. Thoát lạnh, mưa nhỏ lai rai, rồi mưa rào sấm chớp – một cơ hội để lúa xuân chuyển từ còi cọc sang mỡ màng phây phây. Thế là lúa xuân ùn ùn xanh tốt đến không ngờ, lại trỗ đúng thời tiết đẹp!.

So với mọi năm, thời tiết năm nay làm cho cây cối, lúa và hoa màu đều ra hoa kết trái chậm lại đến khoảng 20 ngày. Thực tế này, lại cho ta hiểu thêm về cây lúa, về thời tiết và thời vụ. Ta biết né được cái bất thuận của thời tiết để lo vụ cây cấy.

Năm nay, HTX NN Thái An – Thái Thụy cấy hết diện tích lúa xuân, đạt trên 500 mẫu. Các hộ xã viên đã biết tìm chọn bộ giống của mình, chấp nhận sự chuyển đổi mùa vụ của ban quản lý HTX, năng động trong khâu chăm bón, phòng trừ sâu bệnh, quyết tâm biến vụ lúa xuân thành vụ chính của hai vụ lúa trong năm.

Cơn bão số 2, từ biển đông đổ bộ vào sườn Trung Quốc, bỗng quay ngoắt gần 360o theo hướng tây tây nam vào Bắc Bộ (Hải Phòng, Thanh Hóa, Nghệồ An) rồi tan thành áp thấp ở bên Lào. Hiệu quả chủ yếu của cơn bão số 2 là hoàn hảo: mưa giây gió giật, gây để lúa, lũ cục bộ, lốc xoáy..., gây thiệt hại không nhỏ ở một số nơi: Hải Phòng, Thanh Hóa, Nghệ An...

Được tin cơn bão số 2 đổi chiều, có khả năng vào Việt Nam, các hộ gia đình xã viên xã Thái An dồn sức ra đồng thu hoạch lúa. Chỉ trong khoảng 2 ngày, nhiều gia đình đã gặt được một nửa, hơn một nửa diện tích lúa của nhà mình. Đội quân máy tuốt lúa làm việc hết công suất, không kể trưa, tối. Các gia đình đem được lúa về nhà ngồi nhìn mưa gió kéo dài mà lòng nao nao... Hậu quả của cơn bão, trời mưa 2 ngày rơi rụng không đáng kể. Bà con lại hối hả ra đồng thu hoạch. Chỉ 2 – 3 ngày, các cánh đồng của xã Thái An chỉ còn rạ bồng bềnh trên mặt ruộng.

Một cụ già, đứng ngắm trời: “ở mình lá quá may! Trời cho lộc!” niềm vui tràn ngập trên gương mặt bà con nông dân – người “một nắng hai sương” làm nên cây lúa, hạt thóc vàng! Bát cơm sắp lên miệng mà vẫn lo tuột! Nhìn ti vi, thấy nhiều nơi ở Hải Phòng, Thanh Hóa, Nghệ An lúa bị ngập, vừa mất của vừa rôi công, bà con Thái An cũng cầm lòng chia sẻ: Họ mất cũng như ta mất! “Thương người như thể thương thân” mà! Cũng chân lấm tay bùn như nhau cả!

Vụ lúa xuân Tân Mão (2011) của HTX Thái An trọn vẹn đến 99%. Nhà nào nhà nấy lúa vàng đầy ắp sân phơi. Có nhà mới gặt trước bão 2 sào được 6 tạ thóc. Có gia đình cấy 6 sào, đạt 1,8 tấn. Thóc vàng muôn hạt như nhau, như hạt chanh, nằm lăn long lóc !

Thắng lợi vụ xuân này, lại nhắc ta bài học của các cụ xưa là: “xanh nhà hơn già đồng”, bớt đi vài ba phần trăm năng suất để giảm cái lo đến bạc đầu! Nếu không có gì trở ngại, thì vụ lúa xuân nên đẩy lên ít ngày (từ 7 đến 10 ngày) để tránh bão sớm – bão đầu mùa.

Nguyễn Đình Khản

(Vũ Công – Thái An – Thái Thụy)