Trong những năm qua, sản xuất nông nghiệp của tỉnh gặp nhiều khó khăn do tác động tiêu cực của biến đổi khí hậu và sự tích lũy nguồn dịch hại qua các năm. Mặc dù vậy, với sự cố gắng khắc phục khó khăn của hệ thống BVTV, năng suất lúa của tỉnh vẫn luôn đứng đầu khu vực đồng bằng sông Hồng; giá trị thu nhập cũng như chất lượng nông sản ngày một tăng cao. 

Ngành Nông nghiệp đã phối hợp với các viện, trường tiến hành nhiều đề tài nghiên cứu, khảo sát thực nghiệm liên quan đến các biện pháp phòng, chống các sinh vật gây hại, trên cơ sở đó xây dựng quy trình kỹ thuật để hướng dẫn nông dân. Nhiều đề án tập trung vào khuyến khích phát triển sản xuất an toàn, bền vững được xây dựng và triển khai như: đề án về đổi mới, sắp xếp lại hệ thống kinh doanh, buôn bán thuốc BVTV; đề án vùng sản xuất cây trồng an toàn theo chuỗi; đề án quản lý dịch hại tổng hợp trên cây trồng (IPM) giai đoạn 2017 - 2020… Công tác thanh tra quản lý vật tư nông nghiệp, kiểm dịch thực vật được siết chặt. Nhiều mô hình áp dụng tiến bộ kỹ thuật, sản xuất thân thiện với môi trường được triển khai, nhân rộng đến nông dân như: 3 giảm 3 tăng, thâm canh lúa cải tiến (SRI), sản xuất rau an toàn, trồng khoai tây bằng phương pháp làm đất tối thiểu… Thông qua các mô hình đã tuyên truyền, nâng cao nhận thức và ý thức trách nhiệm của nông dân trong sản xuất theo hướng nông nghiệp sinh thái bền vững, từng bước thay đổi tập quán canh tác của người dân, có ý thức hơn trong việc sử dụng thuốc BVTV bảo đảm “4 đúng”.

Thời gian qua, công tác BVTV đã góp phần quan trọng ngăn ngừa tác hại của sâu bệnh trực tiếp gây ra cho cây trồng, tuy nhiên chưa thực sự chú ý nhiều đến ý nghĩa bền vững của nền nông nghiệp. Trước những thách thức của biến đổi khí hậu, nguy cơ làm gia tăng dịch bệnh đối với cây trồng và những yêu cầu về chất lượng sản phẩm từ thị trường đòi hỏi công tác BVTV phải có sự thay đổi nhằm đáp ứng hạn chế, khắc phục tình trạng lạm dụng thuốc BVTV, phân hóa học đồng thời bảo vệ tốt môi trường. 

Để làm được điều này, bà Nguyễn Thị Nga, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cho biết: Liên kết chuỗi trong sản xuất - tiêu thụ là xu hướng tất yếu trong sản xuất nông nghiệp, chỉ bằng cách hình thành các chuỗi liên kết sản xuất - tiêu thụ mới có thể quản lý tốt việc sử dụng các loại thuốc BVTV, phân bón nhằm bảo đảm yêu cầu về an toàn thực phẩm cho nông sản. Đẩy mạnh tổ chức và thực hiện chuỗi liên kết sản xuất - tiêu thụ là một trong những định hướng quan trọng mà ngành Nông nghiệp đặt ra trong thời gian tới, trong đó phải khoanh vùng cấp mã số vùng trồng cho các điểm sản xuất trong chuỗi. Tăng cường áp dụng các tiến bộ kỹ thuật; đẩy mạnh nghiên cứu, ứng dụng và chuyển giao các tiến bộ về phân bón, thuốc BVTV tiên tiến, trong đó ưu tiên các công nghệ sạch, thân thiện với môi trường, các công nghệ sử dụng nguyên liệu sẵn có tại địa phương, làm tăng hiệu suất sử dụng của vật tư nông nghiệp. Ứng dụng hơn nữa các công nghệ 4.0 trong việc thống kê, quản lý, chỉ đạo điều hành của ngành BVTV. Đổi mới phương pháp đào tạo, tập huấn cho nông dân theo hướng thực hành đồng ruộng, thông qua các mô hình thực tế, cụ thể để nông dân dễ hình dung, tiếp cận.

Thời gian tới, các trạm trồng trọt và BVTV ở các huyện, thành phố được bàn giao về UBND huyện, thành phố, thành lập trung tâm dịch vụ nông nghiệp. Đây cũng là một trong những yếu tố tác động đến hoạt động của công tác BVTV đòi hỏi phải có quy định rõ ràng chức năng, nhiệm vụ của các trung tâm dịch vụ nông nghiệp theo hướng duy trì và thực hiện đầy đủ các nhiệm vụ điều tra, phát hiện, dự tính, dự báo tình hình sinh vật gây hại, hướng dẫn biện pháp phòng, chống… Có cơ chế phối hợp giữa các cơ quan liên quan ở địa phương để bảo đảm thông tin về sinh vật gây hại được thông suốt, phòng, trừ kịp thời.

Lưu Ngần