Những năm gần đây, rơm, rạ ngày càng ít được sử dụng làm vật liệu lợp nhà, thức ăn gia súc và làm chất đốt. Một lượng lớn rơm, rạ dư thừa sau thu hoạch bị đốt cháy thành tro hoặc vất bừa bãi trên đường giao thông, công trình thủy lợi, ao hồ ở hầu hết các địa phương trên địa bàn toàn tỉnh. “Đến hẹn lại lên”, mùa gặt nào cũng vậy, lẫn trong niềm vui của bà con nông dân khi mùa màng bội thu là tâm trạng lo âu của các cơ quan quản lý, của người dân khi tình trạng nông dân đốt rơm rạ, tuốt lúa, phơi rơm, phơi thóc trên các tuyến đường giao thông xảy ra khá phổ biến, ảnh hưởng nghiêm trọng đến môi trường, sức khỏe con người và trật tự an toàn giao thông.

Trung tuần tháng 10,  thời kỳ cao điểm thu hoạch vụ mùa, chúng tôi có dịp thị sát trên một số tỉnh lộ, đường huyện, đường liên xã và ghi nhận hình ảnh người người, nhà nhà biến đường giao thông, vỉa hè thành sân của gia đình. Tại xã Vũ Ninh (Kiến Xương), vỉa hè đã biến thành sân phơi thóc, dưới lòng đường bề bộn rơm, rạ.

Đi dọc tuyến đường 39B, từ Thành phố xuống Tiền Hải rơm, rạ “tấn công” tất cả các vỉa hè, lòng đường chỉ trừ khu vực thị trấn, thị tứ do chủ các cửa hiệu, cửa hàng “bảo vệ” mới có cảnh đường thông, hè thoáng. Một số tuyến đường liên huyện, liên xã… người dân phơi rơm kín mặt đường khiến người điều khiển phương tiện không phát hiện chướng ngại vật, không ít trường hợp “sa bẫy”.

Không chỉ vậy, một số nơi, người dân đã dùng gạch, đá xếp thành hàng dọc tuyến đường để chắn không cho các phương tiện giao thông đi vào khu vực phơi thóc. Chúng tôi trở lại con đường 8C, nối Thị trấn Tiền Hải với xã Vũ Lăng, con đường mà năm 2011 từng có trường hợp do khói rơm rạ nên người tham gia giao thông mất khả năng điều khiển phương tiện lao vào đống rơm rạ đang đốt khiến xe máy bị cháy và hư hỏng nặng. Không chứng kiến cảnh đốt rơm, rạ nhưng trong khi mặt đường 8C vốn đã hẹp, tại địa bàn xã Tây An (Tiền Hải) không ít nhà phơi thóc dưới lòng đường; đoạn giáp xã Vũ Lăng máy tuốt lúa cũng “xuống đường”  hoạt động cản trở giao thông và bụi bẩn bắn ra gây nguy hiểm cho người qua lại.

Trong một ngày thị sát trên địa bàn Tiền Hải, không chỉ đường 8C, các đường liên xã khác như trên cầu Đông Quách, giáp xã Nam Hà, đường liên xã Vân Trường - Bắc Hải... đều bắt gặp cảnh đường giao thông biến thành sân phơi rơm, rạ, thóc và nơi tuốt lúa.

Trở lại địa bàn Thành phố Thái Bình, nơi đang phấn đấu lên đô thị loại 2, có diện tích đất nông nghiệp ít, tình trạng cũng không khá hơn là bao. Ngay tại cửa ngõ Thành phố, cầu Trắng (phường Trần Lãm) người dân cũng “vô tư” đốt rơm, rạ. Khói rơm mù mịt đường, bụi bay tứ tung khiến không ít người qua đây ho sặc sụa, loạng choạng mất lái.

Trên đường mới vành đai phía Nam Thành phố (mở vào khu đô thị Trần Lãm) sau khi thực hiện đốt rơm, rạ xong, người dân dùng bao để gom tro về sử dụng. Điều đó cho thấy, họ vẫn có nhu cầu sử dụng, song phó mặc mất an toàn cho người tham gia giao thông và gây ô nhiễm môi trường, họ chỉ quan tâm đốt tại chỗ sẽ giảm công sức, chi phí.

Đi sâu vào nội thành, tại khu vực Trường Trung cấp nghề Giao thông vận tải (phường Quang Trung) cũng gặp tình trạng tương tự: cả hai bên đường đều thành sân phơi thóc, mặt đường chỉ còn chưa đến 1/3 dành cho người tham gia giao thông đi lại. 

Đốt và phơi rơm rạ, tuốt lúa dưới lòng đường không chỉ là thói quen xấu, thiếu ý thức của người dân mà còn là hành vi vi phạm pháp luật bởi đây là một trong những nguyên nhân gây mất an toàn giao thông, ô nhiễm môi trường. Theo quy định tại Điểm a, Khoản 1, Điều 14 Nghị định số 34 ngày 2/4/2010 của Chính phủ quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ thì hành vi phơi lúa, rơm rạ, nông - lâm - hải sản trên đường bộ sẽ bị phạt tiền từ 100.000 - 200.000 đồng; bị buộc phải thu dọn các vật cản, thu dọn những vật liệu, đồ vật chiếm dụng mặt đường và khôi phục lại tình trạng ban đầu đã bị thay đổi do vi phạm hành chính gây ra. UBND tỉnh và UBND các huyện, Thành phố đều đã có văn bản  nghiêm cấm đốt rơm rạ ở đồng ruộng; không phơi thóc, rơm rạ, tuốt lúa, đốt rơm rạ trên đường giao thông. Xử lý kịp thời và kiên quyết các vụ việc vi phạm theo quy định của pháp luật, chỉ đạo kiểm điểm trách nhiệm của chủ tịch UBND cấp xã nếu để xảy ra vi phạm.

 Tuy nhiên, để hạn chế tình trạng nêu trên, các cơ quan chức năng, nhất là chính quyền cơ sở cần tích cực, quyết liệt, triệt để hơn trong xử lý vi phạm. Đẩy mạnh tuyên truyền sâu rộng tác hại của việc đốt rơm rạ, phơi thóc, tuốt lúa trên đường giao thông để người nông dân có ý thức trách nhiệm hơn. Cùng với đó, cần có giải pháp hữu hiệu cho người nông dân trong xử lý rơm, rạ như hỗ trợ nhân rộng các mô hình sản xuất nấm, phân hữu cơ, phân vi sinh phục vụ sản xuất và đời sống.

Phan Anh