Duy Nhất là xã có địa bàn rộng, dân số đông với trên 10.000 nhân khẩu và gần 3.000 hộ, phân bố ở 10 thôn. Những năm trước đây, khi xã chưa phát động người dân xử lý rác thải tại gia đình, bà con thường xả rác ra các khu công cộng hay bỏ rác vào bao và vứt lén ra vệ đường, mương máng hoặc sông Hồng. Vì thế, rác thải xuất hiện ở nhiều nơi, từ ngõ xóm đến đường làng, thậm chí có nơi còn hình thành các bãi rác tự phát gây ô nhiễm môi trường và mất mỹ quan làng xã như điểm xả rác đầu cầu Keo, khu trung tâm xã, các ngã ba đường… Trong khi đó, do khó khăn trong quy hoạch diện tích đất 5% nên xã vẫn chưa quy hoạch và xây dựng được khu chôn lấp, xử lý rác thải tập trung, vì thế cũng chưa có các tổ tự quản thu gom, xử lý rác thải như nhiều xã lân cận. Sau khi tham khảo và nghiên cứu kỹ nhiều phương án, đầu năm 2014, xã quyết định triển khai mô hình xử lý rác thải sinh hoạt tại gia đình bởi quy trình thực hiện đơn giản, phù hợp với điều kiện thực tế của địa phương.

Đồng chí Phạm Ngọc Bùi, Bí thư Đảng ủy xã Duy Nhất cho biết: Đảng ủy xã ban hành nghị quyết chuyên đề về công tác bảo vệ môi trường, trong đó quyết định triển khai mô hình xử lý rác thải sinh hoạt tại gia đình; tổ chức phát động và yêu cầu 100% gia đình cán bộ, đảng viên tiên phong thực hiện và vận động nhân dân cùng thực hiện. Các đoàn thể như Cựu chiến binh, Phụ nữ, Nông dân, Đoàn Thanh niên xã tập trung lồng ghép trong các buổi sinh hoạt để tuyên truyền, đôn đốc hội viên, đoàn viên tích cực tham gia mô hình. Xã phối hợp với Trung tâm Y tế huyện Vũ Thư hướng dẫn, tập huấn quy trình xử lý rác thải sinh hoạt tại gia đình; phát động mỗi hộ dân đào hố khoảng 1 - 1,5m3 tại vườn để tập kết, thu gom rác thải sinh hoạt. Đối với rác thải hữu cơ như rau xanh, củ quả hỏng, hướng dẫn bà con ủ tại hố để chúng tự phân hủy. Các rác thải khác như túi nilon, hộp nhựa..., bà con thu gom, mỗi tuần đốt 1 lần. Toàn bộ chất thải hữu cơ sau xử lý dùng làm phân bón ruộng, vườn.

Ông Phạm Xuân Thành, Bí thư Chi bộ, Trưởng Ban công tác Mặt trận thôn Văn Lang cho biết: Khi mới phát động mô hình xử lý rác thải tại gia đình, thôn gặp không ít khó khăn bởi bà con còn băn khoăn về hiệu quả của mô hình, thói quen xả rác tùy tiện của nhiều người dân khó thay đổi. Nhưng sau một thời gian kiên trì tuyên truyền, vận động, cùng với hiệu quả thiết thực trong xử lý rác thải tại gia đình nên số hộ dân tham gia ngày càng mở rộng. Ý thức của người dân trong việc giữ gìn vệ sinh môi trường nơi công cộng cũng tăng lên. Từ ngày áp dụng mô hình này, mặc dù thôn Văn Lang có gần 250 hộ với trên 750 nhân khẩu nhưng đường làng, ngõ xóm luôn phong quang, sạch sẽ. Thôn đã xóa được các điểm xả rác thải tự phát, góp phần giữ gìn vệ sinh môi trường, nâng cao sức khỏe nhân dân. Bà Lưu Thị Thu Hát chia sẻ: Gia đình tôi đã đào hố xử lý rác thải sinh hoạt được hơn 1 năm, tôi thấy mô hình này rất hay vì quy trình thực hiện đơn giản, thuận tiện, không tốn kém mà hiệu quả tương đối tốt. Nếu dồn rác lại thì rất nhiều, nhưng xử lý rác ngay từ gia đình thì lượng rác thải ít, dễ dàng xử lý.

Hiện hầu hết các gia đình ở Duy Nhất đều có diện tích đất vườn khá rộng, việc đào hố xử lý rác thải thể tích từ 1 - 2m³ khá thuận lợi. Đối với các hộ không có diện tích đất để đào hố, xã hướng dẫn bà con chủ động phân loại rác thải của gia đình, rác hữu cơ thì dễ dàng hoai mục, rác vô cơ thì thu gom vào bao, hàng tuần gia đình xử lý phơi khô để đốt. Đồng chí Phạm Xuân Cường, Phó Chủ tịch UBND xã cho biết: Cùng với phát động bà con xử lý rác tại gia đình, xã phát động nhân dân các thôn tiến hành tổng vệ sinh đường làng ngõ xóm vào ngày 24 hàng tháng và nhân các dịp lễ, tết, thu hút đông đảo bà con tham gia. Xã huy động máy móc, nhân lực tiến hành giải tỏa sớm các bãi rác, điểm xả rác tự phát. Hướng dẫn 26 trang trại, gia trại cùng hàng trăm hộ chăn nuôi xây dựng hầm biogas xử lý chất thải chăn nuôi; thường xuyên tuyên truyền nâng cao nhận thức, ý thức của người dân đối với công tác bảo vệ môi trường.

Kết hợp mô hình xử lý rác thải tại gia đình và nơi công cộng, tuy địa bàn rộng, dân số đông, không có đội tự quản thu gom, bãi chôn lấp xử lý rác thải nhưng đến nay môi trường ở xã Duy Nhất luôn được bảo đảm, đường làng ngõ xóm khang trang, sạch đẹp. Xã không còn bãi rác, điểm tập kết rác thải gây bức xúc cho nhân dân như những năm trước. Môi trường cải thiện góp phần tích cực phòng chống dịch bệnh, nâng cao sức khỏe người dân, mỹ quan nông thôn và tạo ấn tượng đẹp cho du khách thập phương khi về vãn cảnh chùa Keo.

Quỳnh Lưu