Hiệu quả từ sự liên kết

Khu xử lý rác thải sinh hoạt tập trung bằng lò đốt của ba xã: Thái Tân, Thái Xuyên, Mỹ Lộc (Thái Thụy) được xây dựng từ năm 2014, đưa vào hoạt động từ tháng 6/2015. Theo ông Vũ Văn Cường, Chủ tịch UBND xã Thái Xuyên, năm 2014, xã đăng ký về đích nông thôn mới, môi trường là tiêu chí cần hoàn thành. Tuy nhiên, để xây dựng một khu xử lý rác thải bằng lò đốt cần nguồn vốn đầu tư từ 4 - 5 tỷ đồng. Do điều kiện ngân sách địa phương còn khó khăn nên không thể xây dựng được nếu không liên kết.

Hai xã liền kề là Thái Tân, Mỹ Lộc cũng có chung “hoàn cảnh” như Thái Xuyên. Xuất phát từ thực tế trên, đầu năm 2014, ba xã đã tổ chức họp, thống nhất đăng ký và ký kết về việc liên kết xây dựng khu xử lý rác thải sinh hoạt bằng lò đốt với tổng vốn đầu tư hơn 4 tỷ đồng, trong đó tỉnh hỗ trợ 500 triệu đồng/xã để mua lò đốt, phần còn lại các xã đảm nhiệm.

Hiện nay, trung bình mỗi xã xử lý đốt rác 2 ngày/tuần. Việc vận hành lò đốt rác hàng ngày đã giúp phát huy tối đa công suất, tính ổn định và độ bền của lò đốt, giảm chi phí nhiên liệu như xăng, dầu để mồi đốt… Ngoài ra, việc tổ chức và quản lý lao động làm việc tại khu xử lý rác thải cũng thuận lợi hơn vì công việc được duy trì thường xuyên, ổn định.

Theo quy định của tỉnh, diện tích tối thiểu để quy hoạch khu xử lý rác thải sinh hoạt bằng lò đốt là 3.000m². Tuy nhiên, trên thực tế, nhiều địa phương hiện quy hoạch từ 8.000 - 10.000m², diện tích này bảo đảm cho việc liên kết xây dựng khu xử lý rác thải sinh hoạt tập trung cho 2 - 3 xã. Vì vậy, việc liên kết sẽ giúp các địa phương tiết kiệm đất đai, chủ yếu là đất nông nghiệp chuyển sang thay vì mỗi xã, thị trấn xây dựng riêng một khu xử lý rác thải sinh hoạt bằng lò đốt.

Những khó khăn để thực hiện liên kết

Tìm địa điểm quy hoạch để xây dựng khu xử lý rác thải sinh hoạt bằng lò đốt giữa các địa phương với nhau luôn là công việc không dễ dàng bởi phải tuân thủ quy định của tỉnh về khoảng cách từ khu xử lý rác đến khu dân cư, quy mô diện tích, hơn nữa phải bảo đảm thuận tiện cho việc vận chuyển rác thải từ các xã đến khu xử lý. Ngay cả khi lựa chọn được một địa điểm thuận lợi để quy hoạch thì chưa chắc đã nhận được sự đồng thuận cao của người dân, đặc biệt là những hộ của xã gần với khu xử lý rác. Điều này xuất phát từ tâm lý, suy nghĩ chung của một bộ phận nhân dân không ai muốn mang rác về địa phương mình xử lý, ít nhiều gì cũng ảnh hưởng đến môi trường xung quanh.

Với một xã muốn xây dựng khu xử lý rác thải sinh hoạt bằng lò đốt riêng như An Quý (Quỳnh Phụ), việc quy hoạch một địa điểm thuận lợi cũng không hề đơn giản. Ông Nguyễn Viết Minh, Chủ tịch UBND xã cho biết: Diện tích quy hoạch khu xử lý rác thải sinh hoạt bằng lò đốt của xã là 3.391m², thuộc cánh đồng thôn Mai Trang. Địa điểm này đã được Sở Tài nguyên và Môi trường kiểm tra, giám sát, đánh giá đầu tư. Tuy nhiên, khi triển khai dự án thì một bộ phận người dân thôn Mai Trang đã không đồng thuận vì sợ ảnh hưởng tới môi trường xung quanh, mặc dù xã đã tích cực tuyên truyền, vận động bằng nhiều hình thức. Hiện xã đã quy hoạch một địa điểm khác, khu này không thuận lợi về giao thông, đường điện dẫn xuống so với địa điểm quy hoạch ban đầu.

Thực tế, mỗi địa phương có số dân, hoạt động sản xuất, thương mại khác nhau… nên mức xả rác thải sinh hoạt cũng khác nhau. Vì vậy, việc liên kết xây dựng khu xử lý rác thải sinh hoạt phải bảo đảm quyền lợi hài hòa giữa các địa phương ngay từ khi đầu tư đến lúc hoạt động. Điều này buộc các địa phương phải xây dựng được quy chế hoạt động chung cho khu xử lý, trong đó có những điều khoản như thời gian xử lý rác, chi phí đóng góp để duy trì hoạt động, bảo trì, duy tu, sửa chữa… Để thực hiện được điều này, các địa phương rất cần sự giúp đỡ về chuyên môn của các cơ quan chức năng.

Để nhân rộng mô hình liên kết xây dựng khu xử lý rác thải sinh hoạt bằng lò đốt giữa các địa phương, thời gian tới, cần có sự vào cuộc mạnh mẽ hơn của các cấp, các ngành liên quan. Một bộ phận nhân dân cũng cần nâng cao nhận thức về hiệu quả và tính hữu ích của công nghệ lò đốt rác so với hình thức chôn lấp như trước đây, từ đó có hành động đúng đắn và tích cực trong việc cùng chính quyền địa phương xây dựng khu xử lý rác thải sinh hoạt bằng lò đốt.

Trần Tuấn