Nhiều vướng mắc khi liên kết

Xã Quang Trung khởi công xây dựng lò đốt rác đặt tại thôn Trà Đoài từ tháng 10/2015, dự kiến đi vào hoạt động trong tháng 9/2016. Theo chủ trương liên kết, nơi đây sẽ trở thành khu xử lý rác thải tập trung của hai xã Quang Trung và Minh Hưng. Thời gian gần đây, việc xây dựng lò đốt rác gần như đã tạm dừng. Hiện tại, khu nhà bảo vệ, phần móng và các trụ đỡ trên khu đất rộng 5.300m² vẫn ngày ngày nằm phơi nắng phơi mưa chờ được đầu tư xây dựng tiếp. Theo ông Vũ Đức Nam, Phó Chủ tịch UBND xã Quang Trung, phần hạ tầng của lò đốt rác hiện chưa thể tiếp tục triển khai do còn vướng mắc trong quá trình thực hiện mô hình liên xã. Việc liên kết đòi hỏi các xã phải chung vốn đầu tư, chi phí vận hành và phương thức quản lý. Tuy nhiên, hiện tại, hai địa phương vẫn chưa có sự tính toán và thống nhất cụ thể.

Tương tự, xã Vũ Tây cũng đang triển khai lò đốt rác liên kết với xã An Bình. Dù vị trí khá thuận lợi ngay tại khu vực giáp ranh giữa hai địa phương nhưng lò đốt rác liên xã này cũng gây ra không ít lo ngại. Là một trong những xã đông dân của huyện (gần 11.000 người), mỗi ngày xã Vũ Tây thải ra từ 30 - 40m³ rác sinh hoạt. Ông Nguyễn Ngọc Khải, Chủ tịch UBND xã Vũ Tây trăn trở: Lò đốt rác rất dễ quá tải nếu thực hiện liên kết giữa hai xã. Những ngày mưa gió, lượng rác thải của cả hai xã phải đưa vào hong phơi trong nhà sẽ rất khó khăn. Đó là chưa kể đến việc phân loại rác trong dân còn chưa được thực hiện tốt, những loại rác không thể đốt như thủy tinh, sành sứ, gạch… sẽ tạo áp lực cho xã sở tại phải mang đi chôn lấp. Trong khi đó, những xã không có lò đốt rác đặt trên địa bàn là An Bình, Minh Hưng, Vũ Bình cũng còn nhiều băn khoăn. Do địa điểm lò đốt rác đặt ở xã khác, rác thải phải vận chuyển đi xa đòi hỏi phải có phương tiện vận chuyển. Ông Trần Thế Tư, Chủ tịch UBND xã Minh Hưng (địa phương liên kết cùng xã Quang Trung trong xử lý rác thải) cho biết: Đầu tư mua mới phương tiện thì địa phương không đủ vốn, còn thuê xe vận chuyển thì kinh phí mỗi năm ước tính cũng phải từ 25 - 30 triệu đồng. Đại diện Phòng Tài nguyên và Môi trường huyện Kiến Xương thì cho rằng, việc liên kết đòi hỏi sự tính toán kỹ lưỡng trong khâu quy hoạch. Trường hợp những xã đang có nhu cầu xử lý rác thải sinh hoạt bằng lò đốt nhưng lại không nằm cạnh nhau thì việc liên kết là rất khó khăn.

Cần có sự đồng thuận

Tuy vẫn còn những khó khăn nhưng liên kết trong xử lý rác thải sinh hoạt bằng lò đốt là cần thiết bởi nó góp phần giảm thiểu ô nhiễm môi trường, giúp các địa phương tiết kiệm đất đai và vốn đầu tư. "Minh Hưng rất mong muốn được xử lý rác thải bằng lò đốt. Hơn một tấn rác sinh hoạt thải ra mỗi ngày của toàn xã đang được chôn lấp và đốt thủ công, điểm chôn lấp không có bờ bao đã gây ảnh hưởng đến sản xuất. Nhưng nếu đầu tư riêng một lò đốt (kinh phí khoảng 2 - 3 tỷ đồng) thì đây thực sự là bài toán khó đối với địa phương" - ông Trần Thế Tư, Chủ tịch UBND xã Minh Hưng bộc bạch. Vì vậy, việc liên kết cùng xã Quang Trung trong xây dựng lò đốt rác thải chính là lời giải cho bài toán trên. Tuy nhiên, việc liên kết đòi hỏi hai địa phương cần những tính toán kỹ lưỡng về thời gian xử lý rác, phần kinh phí đóng góp để duy trì hoạt động, bảo trì, duy tu hay sửa chữa… để bảo đảm quyền lợi hài hòa của các địa phương.

Theo bà Nguyễn Thị Như Trang, cán bộ Phòng Tài nguyên và Môi trường huyện Kiến Xương, thời gian đầu khi triển khai mô hình liên kết trong đầu tư xây dựng lò đốt rác thải sinh hoạt, tại một vài địa phương cũng có những trường hợp người dân không muốn đưa rác về xã mình. Có địa phương ở xa địa điểm đặt lò đốt rác thì lo ngại gặp khó khăn trong công tác vận chuyển. Việc liên xã cũng đặt ra những vấn đề trong công tác quản lý, thu gom, vận chuyển, vận hành lò đốt rác sau này. Vì lẽ đó, thời gian qua, huyện và các xã đã đẩy mạnh công tác tuyên truyền giúp người dân hiểu, từ đó tạo sự đồng thuận. Nhân dân có đồng thuận và thống nhất cao thì việc liên kết mới có thể thực hiện và phát huy hiệu quả.

Dự kiến từ nay đến cuối năm 2016 Kiến Xương sẽ có thêm 3 lò đốt rác thải sinh hoạt. Như vậy, toàn huyện sẽ có 11 lò đốt rác thải sinh hoạt cho 14 xã. Tuy nhiên, để hoàn thành mục tiêu này cần nâng cao nhận thức của người dân về hiệu quả của công nghệ lò đốt rác thải và lợi ích của việc liên kết trong xử lý rác thải, từ đó tạo sự đồng thuận của bà con trong việc xây dựng lò đốt rác thải liên xã. Ngoài sự mạnh dạn, quyết liệt hơn của các xã, sự hỗ trợ của các cơ quan chức năng, một điều cũng rất cần thiết là các địa phương cần nhanh chóng đi đến sự thống nhất trong việc liên kết xây dựng khu xử lý rác thải sinh hoạt bằng lò đốt.

Thanh Huê