* Thái Thụy là 1 trong 3 huyện UBND tỉnh đã công bố dịch bệnh LSĐ hại lúa mùa năm 2017. Trong hơn 4.665ha lúa mùa bị nhiễm bệnh LSĐ có 90,5ha mất trắng. Những xã có nhiều diện tích lúa bị nhiễm bệnh LSĐ là: Thái Hồng 266,5ha, trong đó gần 50ha nhiễm nặng trên 20%, mất trắng 8ha; Thái Thọ 320ha, trong đó 20ha nhiễm nặng trên 20%, mất trắng 10ha; Thái Thành 284ha, trong đó 35ha nhiễm nặng trên 20%, mất trắng 7ha…

Thụy Dũng là xã có tổng diện tích lúa mùa bị nhiễm bệnh LSĐ 145ha, chiếm gần 50% tổng diện tích lúa mùa toàn xã, trong đó 10ha nhiễm nặng trên 20%, mất trắng 2ha. Theo ông Trần Đăng Thuật, Giám đốc HTX SXKD DVNN xã: Mặc dù địa phương đã làm tốt công tác phun trừ sâu bệnh đợt 2 từ ngày 12 - 15/8 nhưng bệnh LSĐ vẫn gây hại lúa mùa của xã với diện tích lớn. Địa phương đã và đang tích cực tuyên truyền về sự nguy hiểm của bệnh LSĐ và hướng dẫn người dân các biện pháp phòng, chống. Trong đó, xã khuyến cáo người dân tiến hành nhổ bỏ và tiêu hủy những khóm lúa bị nhiễm bệnh nặng tránh lây lan ra các diện tích lúa khác, đồng thời áp dụng biện pháp trừ rầy để tránh nguồn môi giới lây nhiễm bệnh LSĐ. Tuy nhiên, thực tế vẫn còn nhiều người dân chưa thực hiện việc nhổ bỏ, tiêu hủy lúa bị nhiễm bệnh LSĐ nặng, các khóm lúa bị nhiễm không còn khả năng cho năng suất. Điều này khiến bệnh LSĐ có thể tiếp tục lây lan ra các diện tích lúa khác của địa phương trong thời gian tới.  

Theo ông Nguyễn Hữu Hà, Phó Trưởng phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện: Hiện nay, bệnh LSĐ đang gây hại lúa mùa tại 45/48 xã, thị trấn trên toàn huyện. Tại một số xã trên đồng ruộng bệnh lùn xoắn lá và LSĐ đã gây hại với diện tích nhiễm nặng từ 50 - 80% số khóm, mức độ diễn biến của dịch bệnh có thể gia tăng trong thời gian tới. Trước diễn biến phức tạp của bệnh LSĐ trên địa bàn, UBND huyện đã thành lập Ban Chỉ đạo phòng, chống dịch bệnh LSĐ hại lúa mùa năm 2017, đồng thời triển khai kế hoạch phòng, chống tới các xã, thị trấn, phân công nhiệm vụ cụ thể cho từng thành viên. Tích cực chỉ đạo các xã, thị trấn tổ chức tuyên truyền về tác hại của bệnh LSĐ và các biện pháp phòng, chống; rà soát toàn bộ diện tích lúa mùa năm 2017, xác định những ruộng có các triệu chứng của bệnh lùn xoắn lá, LSĐ (cây thấp lùn, lá màu xanh đậm, ngắn, xoắn, phiến lá dày, rễ kém phát triển…) thì tiến hành nhổ bỏ, tiêu hủy; áp dụng các biện pháp trừ rầy khi trên đồng ruộng xuất hiện các triệu chứng cây bệnh để hạn chế nguồn môi giới bệnh LSĐ. 

Ngoài ra, ngành Nông nghiệp huyện cũng đang tăng cường cán bộ kỹ thuật xuống cơ sở phối hợp với các địa phương tổ chức rà soát, thống kê, phân loại những diện tích lúa bị nhiễm bệnh LSĐ nặng để đưa ra biện pháp phòng, chống kịp thời; tham mưu cho UBND huyện lập tờ trình xin tỉnh hỗ trợ kinh phí cho những diện tích lúa mùa nhiễm bệnh LSĐ bị mất trắng và thuốc trừ rầy để người dân phun trừ, tránh để dịch bệnh phát sinh gây hại thêm các diện tích lúa mùa khác.    

Theo dự báo của ngành Nông nghiệp huyện Thái Thụy, bên cạnh dịch bệnh LSĐ, hiện  nay sâu đục thân hai chấm lứa 4 nở rộ gây bạc bông cho các trà lúa trỗ bông cuối tháng 8, đầu tháng 9, bệnh đốm sọc vi khuẩn, bạc lá có nguy cơ gây hại trên đồng ruộng… Vì vậy, huyện chỉ đạo các xã, thị trấn cần hướng dẫn người dân các biện pháp phòng, trừ sâu bệnh kịp thời. Trước mắt, khoanh vùng trừ sâu đục thân hai chấm cho các diện tích lúa trỗ bông trước ngày 10/9 để tiến hành phun trừ, đồng thời kết hợp phun thuốc phòng bệnh đạo ôn cổ bông nếu gặp trời mưa kéo dài. Để hạn chế sự phát sinh gây hại của bệnh bạc lá khi phòng, trừ sâu bệnh, người dân không phun các chất kích thích sinh trưởng và các dạng phân qua lá.

Hơn 50ha lúa bị bệnh lùn sọc đen ở mức độ nặng của xã Lê Lợi (Kiến Xương) sẽ mất trắng trong vụ mùa này.

* Hiện nay, xã Lê Lợi (Kiến Xương) là địa phương có diện tích lúa mùa mất trắng do bệnh LSĐ gây hại lớn nhất tỉnh. Toàn xã có 210/400ha lúa bị nhiễm bệnh LSĐ, trong đó hơn 50ha bị nặng, không còn khả năng cho thu hoạch. Gần 1.000 hộ nông dân nơi đây đang đứng trước nguy cơ mất mùa sớm vì bệnh LSĐ.

Tại cánh đồng thôn Đông Thổ, ruộng lúa của gia đình ông Dư Văn Giang đã bị lùn lụi; sau trận mưa cuối tháng 8, nước ngập gần tới ngọn lúa. Ông Giang cho biết: Vụ mùa này gia đình cấy 7 sào thì toàn bộ diện tích bị nhiễm bệnh LSĐ. Vì diện tích lúa bị nhiễm bệnh quá lớn nên không thể nhổ bỏ và dù địa phương tuyên truyền, vận động nhổ bỏ cũng không biết tiêu hủy ở đâu. Do lúa bị nhiễm bệnh LSĐ quá nặng nên gia đình xác định mất mùa.

Còn ông Dư Xuân Hồng, nông dân thôn Đông Thổ buồn bã chia sẻ: Tất cả chi phí giống, công cấy, phân bón và thuốc bảo vệ thực vật phòng, trừ sâu bệnh của gia đình bây giờ mất trắng vì bệnh LSĐ. Rất mong nhà nước có cơ chế hỗ trợ, giúp đỡ để bà con bớt thiệt hại.

Theo ông Nguyễn Văn Ca, Giám đốc HTX SXKD DVNN xã Lê Lợi: Nguyên nhân dẫn đến tình trạng bệnh LSĐ bùng phát và gây thiệt hại lớn cho lúa mùa của địa phương là do rầy lưng trắng xuất hiện sớm trên diện rộng và có mật độ lớn bất thường so với mọi năm. Đây chính là nguồn môi giới truyền vi rút bệnh LSĐ cho lúa mùa. Thêm vào đó, từ cuối tháng 7, hiện tượng lúa lùn lụi đã xuất hiện rải rác ở nhiều xứ đồng nhưng cán bộ chuyên môn và bà con nông dân chưa phát hiện đúng bệnh mà cho rằng lúa bị nghẹt rễ do ngộ độc hữu cơ nên chỉ tập trung xử lý bệnh lý này. Đến khi phát hiện ra bệnh LSĐ thì đã muộn vì diện tích lúa bị nhiễm bệnh rất lớn, việc xử lý nhổ bỏ, tiêu hủy những khóm lúa bị nhiễm bệnh nặng là quá khó khăn.

Để cứu vãn những diện tích lúa chưa bị nhiễm bệnh LSĐ, hiện nay, xã Lê Lợi đang tập trung tuyên truyền nông dân thường xuyên kiểm tra đồng ruộng, hướng dẫn các biện pháp phát hiện bệnh và kịp thời xử lý theo khuyến cáo của ngành chuyên môn là nhổ bỏ, tiêu hủy ngay những khóm lúa bị bệnh, không để lây lan ra diện rộng. Chỉ đạo nông dân không sử dụng thuốc kích thích sinh trưởng, phân bón qua lá cho lúa vào thời kỳ này; đồng thời, tập trung phòng, trừ rầy từ nay đến cuối vụ, không để rầy trực tiếp gây hại và là đối tượng trung gian môi giới truyền bệnh LSĐ cho lúa mùa. Cùng với đó, chính quyền xã chỉ đạo cán bộ các thôn khẩn trương cùng với nông dân kiểm tra, phát hiện, phân loại, thống kê chính xác diện tích lúa bị nhiễm bệnh LSĐ. Tăng cường tuyên truyền để nông dân hiểu đúng bệnh LSĐ, không mua các loại thuốc bảo vệ thực vật để phòng, trừ bệnh này nhằm tránh tổn thất thêm cho bà con.

Mặc dù đã huy động cả hệ thống chính trị vào cuộc tuyên truyền, chỉ đạo, hướng dẫn nông dân các biện pháp phòng, trừ bệnh LSĐ song vào thời điểm hiện tại, điều người dân cũng như cấp ủy, chính quyền xã Lê Lợi lo lắng là ngoài việc thất thu ở vụ mùa này thì công tác tiêu hủy nguồn bệnh gặp rất nhiều khó khăn và không biết bệnh LSĐ có lưu chuyển sang vụ xuân năm sau hay không? Cùng với hy vọng nhà nước có cơ chế hỗ trợ thiệt hại, địa phương rất mong các cấp, các ngành và cơ quan chức năng sớm tìm ra giải pháp giúp nông dân yên tâm sản xuất, ổn định cuộc sống.

Bà con nông dân cần thường xuyên kiểm tra đồng ruộng để kịp thời phát hiện các đối tượng sâu bệnh hại.

* Mặc dù đã có nhiều nỗ lực trong phòng, trừ sâu bệnh ngay từ đầu vụ song xã Minh Hưng là một trong những địa phương có diện tích lúa bị nhiễm bệnh LSĐ cao của huyện Kiến Xương.

Đối với xã Minh Hưng nói riêng và nông dân Thái Bình nói chung, bệnh LSĐ là loại bệnh ít gặp trên lúa nên người dân gặp khó khăn và lúng túng trong công tác phòng, trừ bệnh do bà con chưa nắm vững được các triệu chứng và biện pháp phòng, trừ. 

Ông Nguyễn Văn Thiều, Giám đốc HTX SXKD DVNN xã Minh Hưng cho biết: Để hạn chế sâu bệnh trên đồng ruộng, từ nhiều năm nay, xã Minh Hưng luôn chấp hành nghiêm lịch thời vụ, thực hiện nghiêm chỉ đạo của ngành Nông nghiệp trong công tác phòng, trừ các loại bệnh dịch. Bố trí cơ cấu giống lúa hợp lý, khuyến cáo người dân làm tốt công tác vệ sinh đồng ruộng, bón phân cân đối. Vụ mùa này toàn xã gieo cấy 237,4ha, trong đó 70% là giống lúa BC15. Gieo mạ từ ngày 22/6, cấy tập trung từ ngày 5 - 15/7. Sau khi kết thúc gieo cấy một tuần, HTX khuyến cáo người dân chăm sóc, bón phân cho lúa mùa theo nguyên tắc bón tập trung, cân đối. Từ đầu vụ đến nay, nông dân trong xã đã tổ chức phun trừ sâu bệnh 2 lần cho toàn bộ diện tích, trong đó lần 1 phun trừ rầy vào cuối tháng 7, lần 2 từ ngày 12 - 15/8 phun trừ sâu cuốn lá nhỏ, rầy và bệnh khô vằn. HTX cũng thường xuyên khuyến cáo bà con tích cực kiểm tra đồng ruộng để kịp thời phát hiện sâu bệnh. Tuy nhiên, thời gian cách ly giữa vụ xuân và vụ mùa ngắn, cầu nối truyền bệnh chưa được xử lý triệt để là một trong những nguyên nhân khiến dịch bệnh phát sinh mạnh ở địa phương như hiện nay. Trước hiện tượng cây lúa vàng lá, lụi thấp, rễ đen, kém phát triển, HTX xác định là do hiện tượng ngộ độc hữu cơ vẫn thường xảy ra ở vụ mùa nên khuyến cáo bà con phun siêu lân để kích thích ra rễ mới. Tuy nhiên, sau phun cây lúa không phục hồi, thậm chí diện tích lùn lụi lan ra diện rộng. Ngay sau khi UBND tỉnh công bố dịch bệnh LSĐ, được cán bộ ngành Nông nghiệp xác định là bệnh LSĐ, HTX đã chỉ đạo bà con nông dân ngừng chăm bón, tuyệt đối không được sử dụng các loại phân bón qua lá và các chất kích thích sinh trưởng; các cơ sở thôn thường xuyên cập nhật diện tích nhiễm bệnh để HTX tổng hợp, báo cáo huyện. 

Ông Thiều cho biết thêm, đối chiếu với các triệu chứng của bệnh LSĐ, cây lúa bị bệnh của xã Minh Hưng cũng có nhiều biểu hiện tương đồng như: khóm lúa bị bệnh lùn lụi, rễ mọc ngược từ các lóng thân, thân cứng, rễ đen. Tuy nhiên, lá lúa màu vàng, xoăn nhẹ chứ không phải xanh đậm như hướng dẫn.

Ông Trần Thế Tư, Chủ tịch UBND xã Minh Hưng cho biết: Theo tổng hợp mới nhất của các thôn, hiện toàn xã có khoảng 30ha lúa mùa có nguy cơ mất trắng do bệnh LSĐ, trong đó tập trung tại thôn Nguyên Kinh 2; 30ha lúa nhiễm nặng (trên 20%); còn lại trên toàn bộ diện tích lúa mùa đều bị nhiễm bệnh rải rác. Trước những diễn biến phức tạp của sâu bệnh, UBND xã đã thành lập ban chỉ đạo do đồng chí Chủ tịch UBND xã làm trưởng ban, trưởng các ban, ngành, lãnh đạo các thôn, HTX tham gia ban chỉ đạo để phòng, dập dịch. UBND xã chỉ đạo HTX và các đoàn thể tuyên truyền, vận động để nông dân nắm rõ biểu hiện, triệu chứng cũng như mức độ gây hại của bệnh nếu không được phòng, trừ kịp thời; tổ chức nhổ vùi những cây bị bệnh, vệ sinh kênh mương. Cùng với đó, làm tốt công tác trừ rầy để ngăn chặn bệnh LSĐ lây lan ra diện rộng. Đối với diện tích có nguy cơ mất trắng, rất mong tỉnh, huyện có cơ chế hỗ trợ cho nông dân để giảm bớt thiệt hại.

Nhóm phóng viên