Năm 2012, ngành giáo dục và đào tạo (GD và ÐT) đẩy mạnh nâng cao chất lượng và hiệu quả các hoạt động giáo dục. Các cuộc vận động và phong trào thi đua được lồng ghép, tích hợp và tổ chức thành những hoạt động thường xuyên. Công tác đổi mới quản lý giáo dục tiếp tục được triển khai theo hướng tăng cường quản lý nhà nước về giáo dục, công khai, dân chủ, phân công, phân cấp và tăng quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm của các cấp, các cơ sở GD và ÐT. Ðẩy mạnh việc tự bảo đảm chất lượng bên trong nhà trường để từng bước hình thành văn hóa chất lượng trong đào tạo. Mặt khác, sự gắn kết, chia sẻ trách nhiệm giữa ngành GD và ÐT với chính quyền các cấp được tăng cường, đạt hiệu quả tích cực, không chỉ trong công tác chỉ đạo, tổ chức thực hiện các chủ trương, chính sách mà cả trong việc giải quyết các vấn đề cụ thể.

Sau một năm nỗ lực triển khai các giải pháp, chất lượng giáo dục từng bước được nâng cao, thể hiện ở nhiều lĩnh vực hoạt động như quản lý, phát triển đội ngũ nhà giáo, tăng cường cơ sở vật chất thiết bị, nâng cao chất lượng dạy và học... Ðặc biệt, trong giáo dục mũi nhọn đã thu được thành quả đáng khích lệ. Lần đầu tiên trong các kỳ dự thi Ô-lim-pích khu vực và quốc tế các môn văn hóa dành cho học sinh THPT, cả 31 học sinh của tất cả các đội tuyển đều đoạt giải (gồm năm Huy chương vàng, 15 Huy chương bạc và 11 Huy chương đồng). Ngoài ra, ba học sinh tham dự hội thi nghiên cứu khoa học - kỹ thuật quốc tế (Intel ISEF) lần đầu tham gia và đoạt giải nhất. Một số địa phương chưa từng có tên trong "bảng vàng" thành tích Ô-lim-pích khu vực và quốc tế những năm trước, thì năm nay cũng có học sinh dự thi và đoạt huy chương. Ðiển hình như Sơn La, tỉnh miền núi khó khăn nhưng năm 2012 có học sinh dự thi Ô-lim-pích châu Á và quốc tế đều đoạt huy chương. Những địa phương có truyền thống như Nam Ðịnh, Hà Nội vẫn tiếp tục được duy trì, phát huy.

Cùng với những giải pháp về xây dựng đội ngũ, đổi mới phương pháp... công tác thanh tra cũng được đổi mới, kiện toàn, được triển khai đồng bộ, mang lại hiệu quả thiết thực. Năm 2012, toàn ngành GD và ÐT chú trọng nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động thanh tra hành chính và thanh tra chuyên ngành. Thực hiện thanh tra, kiểm tra trên nhiều lĩnh vực, giải quyết những vấn đề bức xúc kéo dài trong xã hội về GD và ÐT. Trong năm 2012, Bộ GD và ÐT đã thanh tra, kiểm tra, xử lý và đình chỉ tuyển sinh bảy trường và 17 mã ngành của một số trường do không đủ điều kiện bảo đảm chất lượng theo quy định. Giữa năm 2012, nhiều trường đại học, cao đẳng, trung cấp chuyên nghiệp tiếp tục bị thanh tra và xử lý do vi phạm các quy định trong liên kết đào tạo (Trường trung cấp y dược Văn Hiến, Trường cao đẳng y tế Ninh Bình, Trường trung cấp y dược Thăng Long và Trường đại học y Hải Phòng...). Vấn đề đào tạo có yếu tố nước ngoài cũng được thanh tra và chỉ ra nhiều vi phạm trong đào tạo, tuyển sinh và thông báo tuyển sinh trái phép (Trường đào tạo quản lý doanh nghiệp, Viện đại học Mở Hà Nội, Trường đại học Hoa Sen, Viện Quản trị Tài chính, Công ty Melior Việt Nam, Công ty TNHH đào tạo Công nghệ thông tin và Quản trị kinh doanh Xin-ga-po...). Ðáng chú ý, công tác thu chi đầu năm học và việc dạy thêm, học thêm là một trong những vấn đề luôn "nóng" trong dư luận xã hội cũng được thanh tra, phát hiện nhiều vi phạm ở một số cơ sở giáo dục ở Hà Nội và TP Hồ Chí Minh. Ngoài công tác thanh tra theo chuyên đề ngành còn tiến hành các cuộc thanh, kiểm tra trong nhiều lĩnh vực, phát hiện các sai phạm ở một số trường đại học như Kinh tế Quốc dân, Ðại học Quốc gia Hà Nội. Kết quả thanh tra không chỉ chấn chỉnh, xử lý các vi phạm mà còn góp phần quan trọng răn đe, cảnh báo các cơ sở giáo dục tránh các sai phạm, tập trung nâng cao chất lượng giáo dục.

Tuy nhiên, năm 2012 cũng đặt ra nhiều vấn đề đối với ngành GD và ÐT, trong việc thực hiện đổi mới nhằm đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội. Trong đó, việc quy hoạch mạng lưới trường, lớp giáo dục mầm non, giáo dục thường xuyên ở một số địa phương còn hạn chế, nhất là tiến độ xây dựng trường đạt chuẩn quốc gia còn chậm. Ðiều kiện cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ việc chăm sóc, giáo dục trẻ mầm non nhiều nơi còn khó khăn, thiếu thốn. Việc thực hiện chương trình giáo dục, kế hoạch dạy học; hoạt động đổi mới phương pháp dạy học, kiểm tra đánh giá, hiệu quả chưa cao. Tình trạng dạy thêm, học thêm vẫn còn là "vấn nạn", gây bức xúc trong xã hội. Ðặc biệt, việc chống bệnh thành tích và tiêu cực trong thi cử sau một thời gian được phát động rầm rộ nhưng vẫn tiếp tục tái diễn. Ðiển hình là những sai phạm nghiêm trọng trong thi tốt nghiệp ở Hội đồng thi Trường THPT dân lập Ðồi Ngô (Bắc Giang). Mặt khác, Bộ GD và ÐT thiếu những giải pháp thiết thực trong điều hành, chỉ đạo khiến cho kỳ thi, tuyển sinh đại học, cao đẳng năm 2012 vẫn còn điều hành "vuốt đuôi", "nước đến chân mới nhảy", khiến nhiều trường rối như tơ vò, tạo nên bất cập trong công tác tổ chức thi, tuyển sinh. Việc bổ sung quy chế thi, tuyển sinh đại học cho phép thí sinh được mang thiết bị vào phòng thi, kéo dài thời gian tuyển sinh, điều chỉnh chính sách ưu tiên cho học sinh khu vực khó khăn một cách muộn màng, cập rập khiến nhiều trường cũng như học sinh, sinh viên gặp khó khăn, thể hiện sự thiếu chủ động, ảnh hưởng đến quá trình nâng cao chất lượng GD và ÐT.

Ðáng chú ý, chất lượng đào tạo nhân lực hiện nay thấp, ngành GD và ÐT chưa đủ khả năng đánh giá thực chất hoạt động và sự chấp hành luật pháp của tất cả các trường đại học, cao đẳng cũng như không có khả năng đánh giá chất lượng của toàn bộ hệ thống ảnh hưởng đến quá trình thực hiện đổi mới nâng cao chất lượng GD và ÐT. Công tác quản lý được coi là nguyên nhân của nhiều yếu kém, gây bức xúc kéo dài nhưng việc đổi mới quản lý trong năm qua chưa tạo được những đột phá rõ nét. Công tác đổi mới quản lý của không ít cơ sở giáo dục đại học còn mang nặng tính hình thức, chưa đi vào thực tiễn.

Kết thúc năm 2012, những nỗ lực, cố gắng của toàn ngành GD và ÐT trong việc củng cố, phát triển nâng cao chất lượng, mở rộng quy mô đã từng bước thúc đẩy nền giáo dục nước ta vươn lên. Tuy nhiên, trước yêu cầu phải đổi mới căn bản, toàn diện GD và ÐT, một vấn đề lớn, hệ trọng và phức tạp, đòi hỏi toàn ngành cần có thêm những giải pháp hữu hiệu trong năm 2013 và những năm tiếp theo. Ðổi mới mạnh mẽ tư duy, mục tiêu đào tạo; hệ thống tổ chức, loại hình giáo dục và đào tạo; nội dung, phương pháp dạy và học; cơ chế quản lý; xây dựng đội ngũ giáo viên, cán bộ quản lý; cơ sở vật chất, nguồn lực, điều kiện bảo đảm..., trong toàn hệ thống. Ðổi mới mạnh mẽ hoạt động đánh giá, coi trọng đánh giá của giáo viên ngay trong quá trình dạy học, đây là hoạt động chủ yếu thay vì tập trung thi cử cuối khóa nặng nề, đối phó, hình thức, thiếu thực chất, thoát ly mục tiêu đào tạo.

Mặt khác, tăng cường kiểm tra, giám sát của các cấp quản lý giáo dục và chính quyền địa phương đối với các cơ sở giáo dục thuộc hệ thống giáo dục quốc dân trên địa bàn. Thực hiện việc công khai chất lượng đạt được và điều kiện bảo đảm chất lượng giáo dục và đào tạo, quản lý thu - chi tài chính, quản lý công tác tuyển sinh đầu cấp. Ðẩy mạnh hoạt động khảo thí, kiểm định và đánh giá chất lượng giáo dục, coi đây là một công cụ để nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo. Nhân rộng các giải pháp giảm tỷ lệ học sinh yếu kém và học sinh bỏ học, tăng tỷ lệ học sinh khá, giỏi hiệu quả. Tập trung giải quyết dứt điểm tình trạng trường học xuống cấp và quá tạm bợ ở vùng sâu, vùng xa; thực hiện tích cực việc luân chuyển giáo viên để giải quyết chính sách đối với giáo viên ở vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Với giáo dục đại học, cao đẳng cần sớm hoàn thiện quy hoạch mạng lưới các trường. Bộ GD và ÐT chỉ đạo chặt chẽ việc thẩm định, trình việc cho phép thành lập các trường đại học, cao đẳng mới, bảo đảm yêu cầu về chất lượng theo quy định. Ðánh giá và có giải pháp phù hợp để triển khai bảo đảm hiệu quả, khách quan việc xây dựng các đại học trọng điểm, trường đại học, cao đẳng đạt trình độ khu vực và quốc tế... nhằm tạo đột phá cho nền giáo dục, đáp ứng yêu cầu công cuộc CNH, HÐH đất nước.

Theo nhandan