Ông Nguyễn Kim Thiệm, Chủ tịch Hội đồng Gia tộc kể cho chúng tôi nghe về truyền thống hiếu học của dòng họ mình: từ xa xưa, thời Trịnh Nguyễn phân tranh, dòng họ Nguyễn Kim đã có bảy tướng, trong đó cụ Nguyễn Kim Lệ là người đỗ đạt cao, ba năm liền đỗ tiến sĩ vì thế cụ được vinh danh là "Tam giáp tiến sĩ”. Ông còn nhắc đến Đức Thánh mẫu Nguyễn Thị Uyển Trà, người tài giỏi, đức độ, đã  cứu dân khi Trịnh Sâm đem quân tiến đánh vùng Sơn Nam hạ (nay là 2 tỉnh Thái Bình, Nam Định). Nhân dân trong vùng đã lập đền thờ và hiện nay có 12 nơi thờ tự để tưởng nhớ, ghi ơn công lao của bà.

Kế thừa và phát huy truyền thống hiếu học của các bậc tiên tổ, ngày nay con cháu dòng họ Nguyễn Kim đã đạt được những thành tích cao trong các phong trào "Khuyến học, khuyến tài, xây dựng dòng họ hiếu học". Mặc dù dòng họ chỉ có 45 hộ nhưng số lượng học sinh thi đỗ vào các trường đại học, cao đẳng luôn chiếm tỷ lệ cao. Tính từ năm 2010 đến nay, dòng họ có 3 tiến sĩ, hơn 30 cử nhân và 50 học sinh giỏi, tiên tiến; 100% các cháu trong độ tuổi đều đang theo học ở các trường mầm non đến trung học phổ thông. Danh sách học sinh, sinh viên của dòng họ được động viên, khen thưởng tăng lên qua từng năm: nếu năm 2010 có 9 cử nhân, 30 học sinh giỏi, tiên tiến thì năm 2012 có 15 cử nhân. Từ xưa đến nay dòng họ không có người mắc các tệ nạn xã hội, không có học sinh bỏ học giữa chừng.

Có được thành tích trên là nhờ vào sự khuyến khích, động viên của Ban Khuyến học dòng họ. Hàng năm vào mỗi dịp giỗ tổ, dòng họ thường tổ chức lễ dâng hương, kính cáo tổ tiên, trao quà và khen thưởng trước từ đường cho những học sinh, sinh viên đạt thành tích cao trong học tập. Giá trị phần thưởng tuy không lớn nhưng nó "gửi gắm sự chăm nom, quan tâm của dòng họ để các cháu không ngừng nỗ lực, cố gắng vươn lên" theo như lời ông Nguyễn Kim Thiệm chia sẻ. Đồng thời, dòng họ còn tuyên dương cá nhân có thành tích tốt trong công tác, tiêu biểu như: Đại tá Nguyễn Kim Tôn, Phó tổng biên tập Báo Quân đội Nhân dân; ông Nguyễn Kim Phong, Chủ tịch Hiệp hội Chè Việt Nam...

Việc xây dựng quỹ Khuyến học được dòng họ đặc biệt quan tâm, chú trọng. Hàng năm, vào những dịp lễ, tết, Ban Khuyến học dòng họ đều nhận được sự ủng hộ, quyên góp từ các gia đình có điều kiện về kinh tế, con cháu làm ăn xa thành đạt. Từ nguồn quỹ ban đầu chỉ vài triệu đồng, đến nay đã lên tới 87 triệu đồng; một số hộ có những đóng góp lớn, tiêu biểu như: gia đình ông Nguyễn Kim Phấn 50 triệu đồng, anh Nguyễn Kim Chinh 45 triệu đồng...

Đánh giá về phong trào "Khuyến học, khuyến tài, xây dựng dòng họ hiếu học" của dòng họ Nguyễn Kim, đồng chí Trịnh Văn Mô, Trưởng ban Văn hóa xã Bách Thuận cho biết: Nguyễn Kim là dòng họ tiên phong trong phong trào khuyến học và đã đạt được nhiều thành tích xuất sắc, động viên, khen thưởng kịp thời những cá nhân có thành tích trong học tập, công tác. Hy vọng trong thời gian tới, phong trào khuyến học, khuyến tài của dòng họ sẽ đạt được những thành tích cao hơn nữa.

Bài, ảnh: Hoàng Lanh