Trong hai cuộc chiến tranh chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ, nhờ được học hành, giác ngộ, hầu hết đảng viên đầu tiên của Đảng bộ Hoàng Diệu là những người con họ Bùi Hữu. Tiêu biểu là các ông: Bùi Hữu Úc, Bùi Hữu Hỷ, Bùi Hữu Chương, Bùi Hữu Tiêu, Bùi Hữu Giám, Bùi Hữu Khuể… Ông Bùi Hữu Úc được bầu là Bí thư đầu tiên của Đảng bộ Hoàng Diệu. Nối tiếp cha ông, hàng chục người con trong họ đã lên đường nhập ngũ bảo vệ Tổ quốc, nhiều gia đình có 2 đến 3 người con là bộ đội. Trong số 8 gia đình có chồng, con là liệt sĩ, có một gia đình cha là liệt sĩ chống Pháp, con là liệt sĩ chống Mỹ, một gia đình cha là liệt sĩ, con là thương binh, một gia đình hai con là liệt sĩ, nhiều gia đình có con là thương binh, bệnh binh hoặc phơi nhiễm chất độc hóa học.

Ngày nay con cháu họ Bùi Hữu không ngừng phát huy, thắp sáng truyền thống cách mạng và hiếu học. Theo thống kê, riêng về truyền thống hiếu học: Họ Bùi Hữu có 2 tiến sĩ, 3 đại tá, hàng chục thạc sĩ và trên 100 cử nhân ở nhiều ngành đào tạo khác nhau.

Đất học họ Bùi Hữu được lưu truyền chính là nhờ có sự quan tâm chăm lo chu đáo đến sự học của con em trong mỗi gia đình, tạo nên phong trào người người học tập, nhà nhà hiếu học. Các thành viên trong họ luôn đoàn kết, thương yêu nhau, hiếu học và phát triển. Lo cái chung của gia tộc, chia sẻ vui, buồn chung của dòng họ. Ở đó không có chỗ cho lối sống thực dụng "chỉ biết mình". Mỗi cá nhân trong họ là hiện thân của quá khứ, hiện tại và tương lai. Do đó dòng họ là nơi gieo mầm khuyến học.

Năm 2002, Ban Khuyến học dòng họ Bùi Hữu được thành lập với mục đích giáo dục đạo lý "uống nước nhớ nguồn" và tuyên dương khen thưởng học sinh giỏi, giúp đỡ các cháu có hoàn cảnh khó khăn vươn lên học tốt. Việc khích lệ các cháu nhằm vào cả hai mặt: đạo đức và tri thức. Ban Khuyến học dòng họ đã động viên 100% con cháu trong họ đến tuổi đi học không bỏ học giữa chừng, không mắc tệ nạn xã hội, thi đua học tập để trở thành học sinh giỏi, thi đỗ các trường cao đẳng, đại học.

Động viên các gia đình gia nhập Hội Khuyến học, đăng ký trở thành gia đình hiếu học. Người lớn tích cực học ở trung tâm học tập cộng đồng để hiểu biết hơn đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, góp phần thực hiện tốt nhiệm vụ chính trị của địa phương. Mỗi lần tổ chức lễ tuyên dương thành tích học sinh giỏi các cấp, hỗ trợ học sinh có hoàn cảnh khó khăn, học sinh đỗ lớp 10, cao đẳng, đại học đều được Ban Khuyến học dòng họ bố trí vào ngày giỗ cụ thủy tổ 26/6 âm lịch hàng năm tại nhà thờ của họ. Đó là không gian và thời gian linh thiêng nhất nhằm tạo ấn tượng cho các cháu. Bên cạnh việc nhận thưởng, các cháu còn học được nhiều điều về đạo đức.

Những việc làm đó của Ban Khuyến học dòng họ Bùi Hữu đã tác động mạnh vào ý thức tự giác, khơi dậy tinh thần tự học của con em trong họ. Mọi người đến dự lễ tuyên dương khen thưởng đều tự vấn: Tại sao cháu đó được thưởng, tại sao con mình chưa được thưởng? Quá trình đi tìm câu trả lời đó tất yếu sẽ dẫn tới động cơ thi đua trong học tập.

Nhận thức của mọi thành viên trong họ về việc học có chuyển biến tích cực, các cháu học sinh tiến bộ nhiều, tỷ lệ học sinh giỏi năm sau luôn cao hơn năm trước. Nếu như năm 2011 mới có 60 học sinh giỏi cấp Thành phố và cấp trường, thì năm 2013 đã có 73 cháu đạt học sinh giỏi các cấp, trong đó có 3 cháu học sinh giỏi cấp tỉnh, 7 cháu học sinh giỏi cấp Thành phố. Cháu Bùi Thị Trà My (lớp 5) và cháu Bùi Thị Thảo (lớp 9) đạt học sinh giỏi cấp tỉnh. Các cháu: Bùi Trung Kiên, Bùi Hồng Nam, Bùi Thị Thúy năm học tới là học sinh lớp 12 thì 11 năm là học sinh giỏi các cấp… Do động cơ học tập tốt, 10 năm qua đã có nhiều cháu đỗ đại học. Gia đình các ông: Thắng, Chuyên, Lộc, Thu, Trọng, Trừ, Thường, Hào, Hưởng, Châm, Uyên... có từ 1 đến 2 con có bằng đại học. Cháu Bùi Hữu Tuấn và cháu Bùi Thị Thu Trang đã tốt nghiệp đại học với tấm bằng thủ khoa. Đây là những bông hoa đẹp nhất vun đắp cho truyền thống hiếu học của dòng họ ngày thêm tỏa sáng.

Đặc biệt hơn là các ông: Bùi Hữu Trọng, Bùi Hữu Tác, Bùi Hữu Ngự, Bùi Hữu Thi luôn quan tâm xây dựng phong trào khuyến học, khuyến tài và xây dựng quỹ khuyến học nhằm động viên khen thưởng kịp thời con cháu có thành tích cao trong học tập. Mỗi kỳ giỗ tổ, ý thức được trách nhiệm với hoạt động khuyến học dòng họ, mọi người đem tâm ủng hộ quỹ khuyến học. 10 năm qua tổng số quỹ của dòng họ đã có gần 40 triệu đồng, riêng năm 2013 số quỹ đã có 7,4 triệu đồng. Nhiều gia đình ủng hộ quỹ đều đặn hàng năm như: Gia đình bà Vân mỗi năm ủng hộ quỹ 2 triệu đồng, gia đình ông Tuệ mỗi năm ủng hộ quỹ 500 ngàn đồng…

Do làm tốt công tác khuyến học nên nhiều cá nhân được UBND phường và các cấp hội khuyến học khen thưởng. Họ Bùi Hữu là một trong những dòng họ hiếu học xuất sắc, được đi dự Đại hội thi đua biểu dương gia đình hiếu học, dòng họ hiếu học, cộng đồng khuyến học của Thành phố lần thứ nhất.

Bài, ảnh: Bùi Hữu Thạnh
(Hội Khuyến học Thành phố)