Dòng họ Nguyễn Hữu là một trong những dòng họ lớn của 33 dòng họ thuộc xã Duyên Hải (Hưng Hà) với 715 gia đình, 2.160 nhân khẩu. Từ những năm 1990, hội đồng gia tộc đã đặc biệt quan tâm đến việc học của con cháu, coi việc học là tài sản vô giá của mỗi gia đình và của cả dòng họ. Năm 1997, hội đồng gia tộc đã thành lập ban khuyến học, khuyến tài của dòng họ và xây dựng quỹ khuyến học, được con cháu dòng họ đồng tình ủng hộ. 

Ông Nguyễn Hữu Lạng, trưởng ban khuyến học dòng họ Nguyễn Hữu cho biết: Để có nguồn kinh phí khen thưởng, ban khuyến học dòng họ đã tuyên truyền, vận động mọi thành viên trong dòng họ xây dựng quỹ khuyến học theo định mức chung từ 100.000 - 200.000 đồng/khẩu. Đồng thời, khuyến khích con em thành đạt có điều kiện ủng hộ, xây dựng quỹ. Nhờ thế, từ 15 triệu đồng lúc ban đầu đến nay quỹ khuyến học của dòng họ đã nâng lên 140 triệu đồng. Hàng năm, vào ngày giỗ tổ 22/11 âm lịch, hội đồng gia tộc tổ chức phát thưởng cho các cháu. Cùng với việc động viên con cháu học tập, người lớn tuổi cũng tích cực tham gia học tập dưới nhiều hình thức và tham gia các chương trình tập huấn do Trung tâm Học tập cộng đồng xã tổ chức. Đến nay, trong dòng họ có 97% gia đình đăng ký và đạt danh hiệu “Gia đình văn hóa”.

Đối với dòng họ Bùi Văn, xã Đông Hải (Quỳnh Phụ), công tác khuyến học đã có từ lâu đời và hoạt động dưới nhiều hình thức khác nhau nhưng phải đến năm 2000, thực hiện chủ trương về công tác khuyến học, khuyến tài của Đảng và Nhà nước, ban khuyến học dòng họ mới chính thức được thành lập. Các hội viên trong ban khuyến học có nhiệm vụ động viên con, cháu trong gia đình học chăm, phấn đấu vươn lên đạt nhiều thành tích trong học tập và rèn luyện; khuyến khích, động viên người lớn thường xuyên học tập, giữ gìn truyền thống gia phong, dòng họ. Công tác xây dựng và tổ chức trao quỹ khuyến học của dòng họ Bùi Văn được thực hiện nền nếp, thường xuyên. 

Ông Bùi Văn Chính, trưởng ban khuyến học dòng họ Bùi Văn chia sẻ: Đến nay dòng họ Bùi Văn đã nhận được sự ủng hộ của các thành viên trong họ là trên 70 triệu đồng. Trước thềm năm học 2024 - 2025, dòng họ đã khen thưởng, trao 115 suất quà cho các cháu có thành tích trong học tập và các cháu học sinh nghèo vượt khó vươn lên học giỏi. Nhờ phát huy truyền thống hiếu học và sự nỗ lực của các thành viên trong dòng họ, đến nay dòng họ có 2 tiến sĩ, trên 40 người có trình độ đại học và trên đại học, nhiều gia đình 2 thế hệ đều có trình độ đại học; nhiều người con của dòng họ đã có vị trí quan trọng trong quân đội, công an nhân dân và lãnh đạo chủ chốt của huyện và xã.

Dòng họ Nguyễn Hữu và dòng họ Bùi Văn là 2 trong rất nhiều dòng họ học tập tiêu biểu trên địa bàn tỉnh. Mỗi dòng họ có một cách thức khuyến học riêng, nhưng đều chung mục đích là nuôi dưỡng và phát huy giá trị truyền thống, giáo dục con cháu giữ gìn phẩm chất tốt đẹp của tổ tiên; coi sự học là đạo lý, coi công tác khuyến học, khuyến tài, xây dựng xã hội học tập là nhiệm vụ chính trong phát triển văn hóa dòng họ. Đồng thời, gắn kết phong trào xây dựng dòng họ học tập với các cuộc vận động, phong trào thi đua tại địa phương. 

Ông Vũ Văn Thanh, Phó Chủ tịch Hội Khuyến học tỉnh khẳng định: Hiếu học là truyền thống lâu đời của người Việt, trong đó, việc xây dựng dòng họ học tập có ý nghĩa quan trọng, góp phần thúc đẩy phong trào học tập trong mỗi gia đình, mỗi địa phương. Công tác khuyến học trong dòng họ không chỉ dừng lại ở việc thành lập quỹ khuyến học, trao học bổng, tuyên dương khen thưởng hay hỗ trợ học sinh, sinh viên khó khăn, mà rộng hơn, đó là sự khuyến khích học tập suốt đời của tất cả mọi người, ở mọi độ tuổi, ngành nghề... để có tri thức mới, hình thành những kỹ năng mới giúp lao động hiệu quả hơn, cuộc sống văn minh, hạnh phúc hơn, tạo nền tảng xây dựng xã hội học tập.

Học sinh Trường THCS Đông Hải (Quỳnh Phụ) hưởng ứng phong trào nuôi heo đất.

  Đặng Anh