Thói quen mới cần cách nghĩ mới 

Nhận tin cô giáo chủ nhiệm dừng dạy thêm tại nhà từ đầu tháng 2, anh Phạm Văn Thức, xã Phú Xuân (thành phố Thái Bình) như “mở cờ trong bụng”. Anh cho biết: Con mới lớp 1, học cả ngày ở trường, tối lại qua nhà cô học, cuối tuần đến trung tâm tiếng Anh. Từ đầu năm học, tôi đã không đồng ý cho con đi học thêm nhà cô nhưng vợ cứ sợ không tham gia thì cô giận, rồi con không được ưu ái, thiện cảm trên lớp. Tôi đi làm xa, cuối tuần mới về nhà nên việc học của con để vợ quyết định. 

Theo anh Thức, bản thân anh muốn con có nhiều thời gian vui chơi và thấy việc học là một niềm yêu thích, chứ không phải là nỗi ám ảnh. Vợ anh không hẳn vì kỳ vọng con giỏi giang vượt trội mà phần lớn cho con học thêm do sợ làm mất lòng giáo viên. Vợ chồng anh vài lần tranh cãi vì chuyện này. 

Với chị Trần Thị Thanh, phường Lê Hồng Phong (thành phố Thái Bình), học thêm là nhu cầu cần thiết với con chị bởi lý do duy nhất, lực học con chị kém nên cần phải đi học thêm để củng cố kiến thức. Chị Thanh kể: Năm nay lớp 5, kiến thức khó hơn nên không thể không học thêm. Không chỉ mình tôi có nhu cầu mà đến hơn 2/3 phụ huynh của lớp cũng rất muốn điều này. 

Còn với chị Nghiêm Thị Minh, để chuẩn bị cho kỳ thi vào lớp 10 trường chất lượng cao, các bạn trong lớp của con đã theo thầy cô luyện thi suốt từ năm lớp 8, thậm chí lớp 7. Nếu không cho con đi ôn luyện, tôi sợ rằng cháu rất khó đỗ vào trường như kỳ vọng. Thời điểm cháu học tiểu học cũng là lúc công việc của tôi khá bận mải và thường xuyên đi làm về muộn. Nhiều khi tan học, cháu phải tha thẩn một mình ở trường đợi mẹ trông rất tội. Sau đó, cô chủ nhiệm tổ chức lớp dạy thêm, tôi cũng cho con tham gia. Đến giờ, tôi vẫn cảm thấy biết ơn cô giáo về quãng thời gian ấy. 

Trực tiếp kèm con học bài là thử thách với nhiều phụ huynh, khó nhưng lại không bỏ qua được. Khi cuộc sống của mỗi gia đình đều xoay quanh những đứa trẻ, việc các lớp học thêm quen thuộc đóng cửa đang tạo ra những thay đổi lớn. Thông tư 29 không xóa bỏ dạy thêm, học thêm mà hướng đến việc quản lý chặt chẽ, minh bạch hóa hoạt động này để đáp ứng nhu cầu thực tế của học sinh, đồng thời khuyến khích tinh thần tự học. 

Em Phạm Hồng Hạnh, học sinh Trường Tiểu học và THCS Đông Hoàng (Đông Hưng) chia sẻ: Việc giảm học thêm trên lớp giúp em có thêm thời gian tự học. Nhưng tự học cần kỷ luật cao. Em thấy tự học giúp em nhớ lâu hơn. 

Bà Nguyễn Thị Hồng Chắt, Hiệu trưởng Trường THCS Thống Nhất (Hưng Hà) nhận định: Thực hiện Thông tư 29 là cơ hội để học sinh xác định tốt hơn về những chữ “tự”: tự học, tự giác, tự chủ; giảm phụ thuộc vào các lớp học thêm không cần thiết. Cùng với những giải pháp nâng cao năng lực, phương pháp giảng dạy, trách nhiệm của nhà giáo, thì cũng cần sự vào cuộc của chính các gia đình. 

Lo lắng và kỳ vọng đan xen 

Những vấn đề như: học sinh/lớp vượt so với quy định; phụ huynh, học sinh dựa vào nhà trường, giáo viên do không có đủ thời gian, kiến thức để kèm con học, kỳ vọng vào thành tích học tập cao của con em, áp lực thi cử; học sinh còn chưa thực sự chủ động trong học tập... cũng tạo nên những băn khoăn khi Thông tư 29 đi vào thực tiễn. 

Chị Nguyễn Thị Hậu, phụ huynh ở thị trấn Kiến Xương (Kiến Xương) bộc bạch: Tôi không phản đối việc siết chặt quản lý dạy thêm nhưng nếu các lớp bổ trợ bị hạn chế, tôi sợ con không đủ sức cạnh tranh, nhất là khi lớp học chính khóa đông và thầy cô không thể kèm cặp từng em. Tôi cho rằng với những học sinh cuối cấp, việc học thêm càng cần thiết. Bởi thực tế, có những em không theo kịp bài nên rất cần người dẫn dắt, hỗ trợ để nắm chắc kiến thức hơn. Trong khi đó, nhiều phụ huynh không có trình độ chuyên môn để dạy con, không phải gia đình nào cũng có thời gian dành cho con, nhất là những người làm công nhân hoặc phải đi làm xa. Bản thân tôi thường nói với con mình rằng, con phải học vì tương lai của con chứ không phải học vì bố mẹ. Thi cử ngày càng yêu cầu cao, bố mẹ chỉ có thể đầu tư, còn việc học hành con phải cố gắng. Tất nhiên, tôi cũng không muốn con mình phải đi học thêm quá nhiều, bởi con đã học trên lớp nên cũng cần thời gian nghỉ ngơi. 

Một phụ huynh trên địa bàn phường Trần Lãm (thành phố Thái Bình) lo lắng khi cho con học tại cơ sở dạy thêm ngoài nhà trường: Hộ kinh doanh dạy thêm, học thêm có bảo đảm cơ sở vật chất, phòng cháy, chữa cháy không? Ai là người đủ điều kiện để dạy ở các cơ sở dạy thêm; cơ quan nào quản lý chất lượng các cơ sở này, tránh tình trạng quảng cáo thổi phồng chất lượng? Phương pháp dạy liệu có đồng nhất với các thầy cô ở trường không? Kinh phí chắc chắn sẽ tăng nhiều so với học thêm trong trường như trước đây, nếu được tăng thời gian học thêm ở trường là tốt nhất. 

Tiến sĩ Nguyễn Tùng Lâm, Phó Chủ tịch Hội Khoa học tâm lý giáo dục Việt Nam cho biết: Đã có nhiều văn bản về vấn đề dạy thêm, học thêm, nhiều năm thực hiện nhưng vẫn chưa hiệu quả. Việc học thêm làm xói mòn khả năng tự học, làm giảm đi sự phát triển của con người. Phải hiểu: việc học là suốt đời nhưng học sinh không có khả năng tự lập, không có thói quen học, học không hiệu quả. Việc học vẫn vì điểm số, học vì bằng cấp, học để đối phó chứ không phải xuất phát từ mong muốn của học trò. Do đó, gốc rễ của việc học thêm không phải từ chương trình. Đúng là trước đây xuất phát từ cách thi, sinh ra việc không học thêm không làm nổi các bài thi vốn mẹo và rất khó. Nhưng giờ đây, Chương trình giáo dục phổ thông 2018 đã làm rất tốt việc giảm tải, buộc học sinh phải tự rèn luyện, tự tìm ra kiến thức, từ đó biến kiến thức thành năng lực riêng của bản thân. Đó mới là con đường làm cho giáo dục phát triển lành mạnh, tốt đẹp và chất lượng nhất. Cả ba đối tượng: thầy cô, học sinh, phụ huynh cần nhìn lại Thông tư 29 vì lợi ích lâu dài của đất nước để thay đổi. 

Hướng tới nền giáo dục với những giá trị tốt đẹp 

Báo cáo với đoàn công tác của Bộ Giáo dục và Đào tạo về tình hình triển khai thực hiện Thông tư 29, ông Nguyễn Ngọc Hà, Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo cho biết: Từ ngày 14/2, các cơ sở giáo dục điều chỉnh kế hoạch dạy thêm, học thêm để phù hợp với Thông tư 29. Tính đến ngày 13/3, có 223 cơ sở giáo dục có cấp THCS đã triển khai dạy ôn thi vào lớp 10; 9 cơ sở giáo dục có cấp THPT tổ chức ôn thi tốt nghiệp THPT; số lượng các trung tâm, hộ kinh doanh cá thể đăng ký dạy thêm tăng so với trước khi Thông tư 29 có hiệu lực (hiện toàn tỉnh có khoảng 325 cơ sở, hộ kinh doanh đăng ký hoạt động dạy thêm, học thêm ngoài nhà trường); có 246 giáo viên cấp THPT đã báo cáo với thủ trưởng đơn vị về việc tham gia dạy thêm ngoài nhà trường. Công tác thanh tra, kiểm tra hoạt động dạy thêm, học thêm được thực hiện chặt chẽ. Các trường chủ động rà soát, xây dựng kế hoạch dạy thêm phù hợp, bố trí ngân sách hỗ trợ giáo viên và khuyến khích dạy miễn phí. Ngoài ra, việc quản lý giáo viên dạy thêm ngoài nhà trường cũng được thực hiện chặt chẽ, bảo đảm tuân thủ quy định. Đến nay chưa phát hiện vi phạm trong hoạt động dạy thêm, học thêm trên địa bàn. Trong quá trình xây dựng dự thảo Quy định của UBND tỉnh về dạy thêm, học thêm, Sở Giáo dục và Đào tạo đã ghi nhận một số băn khoăn, vướng mắc. Sở đã có văn bản xin ý kiến trả lời từ Bộ Giáo dục và Đào tạo. Việc tháo gỡ càng nhanh, càng sớm tạo điều kiện thuận lợi cho địa phương cũng như giáo viên, học sinh và phụ huynh yên tâm, tránh hoang mang, tiêu cực. 

Phát biểu tại buổi làm việc với Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Thái Bình vào sáng ngày 14/3, đồng chí Phạm Ngọc Thưởng, Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo ghi nhận, đánh giá cao sự đồng thuận, quyết tâm của ngành giáo dục Thái Bình trong triển khai thực hiện Thông tư 29. Đồng chí nhấn mạnh quan điểm “không cấm dạy thêm, học thêm đúng quy định, hiệu quả, nhưng kiên quyết cấm dạy thêm, học thêm tràn lan”, đồng thời phân tích về hệ lụy của dạy thêm, học thêm tràn lan tới học sinh, giáo viên; việc cần phải làm hết trách nhiệm của nhà trường, giáo viên.

 Thứ trưởng Phạm Ngọc Thưởng cho rằng, thực hiện tốt Thông tư 29 sẽ trả lại những giá trị tốt đẹp cho giáo dục, từ quản lý đến dạy và học. Những quy định của Thông tư sẽ bảo vệ sự tôn nghiêm của nghề giáo, bảo vệ những nhà giáo chân chính. Để thực hiện tốt Thông tư 29, đồng chí lưu ý cần quyết tâm, đồng thuận cao trong triển khai. Trong đó, các cấp quản lý giáo dục cần nhận thức đầy đủ các quy định, tinh thần của Thông tư, thấy được hệ lụy trước mắt và lâu dài của dạy thêm, học thêm tràn lan để làm cương quyết, không khoan nhượng, không thỏa hiệp. Ngoài ra, cần có sự phối hợp chặt chẽ, hiệu quả giữa các sở, ngành, địa phương trong triển khai các quy định của Thông tư 29.

Tiết học của các em học sinh Trường Tiểu học và THCS Đông Hoàng (Đông Hưng). 

Xuân Phương