Trong giai đoạn hiện nay, mặt trái của cơ chế thị trường đã và đang có những tác động tiêu cực đến sự hình thành nhân cách của một bộ phận giới trẻ, làm cho một số học sinh không có sự quan tâm, coi trọng đúng mức đối với việc học tập một số môn học, trong đó có Lịch sử.  Rất nhiều học sinh cho biết: buổi sáng có tiết Lịch sử, mặc dù chúng em cũng cố gắng tập trung nghe thầy cô giảng bài nhưng phải thừa nhận rằng, ngay buổi trưa hôm đó, chúng em đã không còn nhớ được kiến thức gì. Đây là một sự thật mà ngành giáo dục đang quyết tâm khắc phục.

Tâm sự rất chân thành với chúng tôi, Quyết (học sinh một trường THPT trên địa bàn huyện Hưng Hà) chia sẻ: “Ngay từ bậc học THCS, em đã xác định sẽ theo khối A thành ra em không chú trọng vào những môn như môn Lịch sử. Phần lớn thời gian em đều tập trung cho các môn Toán, Lý, Hóa, Sinh, các môn còn lại em chỉ học trên lớp theo những kiến thức của thầy cô truyền đạt, về nhà cũng không đọc thêm sách hay nghiên cứu tài liệu gì cả”. Có lẽ, không chỉ riêng Quyết mà nhiều học sinh khác cũng có tư tưởng như vậy.

Trong những lần nói chuyện với một số giáo viên dạy các môn như Lịch sử, Giáo dục công dân hay ngay cả môn Văn học, nhiều thầy cô buồn rầu kể rằng: trong giờ học của chúng tôi, một số học sinh còn mang bài tập các môn Toán, Lý, Hóa ra làm, làm chúng tôi mất đi cảm hứng truyền thụ kiến thức. Thầy cô chỉ mong các em hãy biết học như thế nào để hiệu quả, cân bằng giữa các môn.

“Dân ta phải biết sử ta - Cho tường gốc tích nước nhà Việt Nam”. Thực hiện lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh gắn với đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, ngành Giáo dục và Đào tạo tỉnh ta đang tích cực đổi mới phương pháp quản lý, phương pháp dạy và học đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.

Hiện nay, trong các buổi bồi dưỡng, hội thảo hay họp tổ, nhóm chuyên môn của các thầy giáo, cô giáo thường xuyên đề ra những biện pháp đổi mới phương pháp giảng dạy, trong đó việc phát huy tối đa hiệu quả từ các thiết bị hiện đại được những người trong ngành đánh giá cao. Phần lớn các ý kiến đều cho rằng việc lấy học sinh làm trung tâm sẽ giúp các em có ý thức chủ động, tự sáng tạo. Bên cạnh đó, cách truyền thụ kiến thức như thế nào cũng là một chủ đề được các thầy giáo, cô giáo thảo luận sôi nổi.

Cô Bùi Thị Thu Hương, giáo viên môn Lịch sử tại Trường THPT Tiên Hưng chia sẻ: “Hiện nay, đa số học sinh đều không thích học môn Lịch sử vì đây là một môn học khó trong việc ghi nhớ quá nhiều thời gian và bị chi phối bởi yếu tố xã hội. Số lượng học sinh theo khối C ngày càng ít nên vô hình chung đã tạo ra khó khăn cho các thầy giáo, cô giáo dạy những môn này”. Khi được hỏi về các giải pháp để giảm thiểu tối đa tình trạng học thuộc lòng ở học sinh, cô Hương cho biết: “Trước hết, phải tạo cho học sinh nhận thức đúng đắn về việc học môn Lịch sử, phải truyền thụ kiến thức để các em hiểu được bản chất của lịch sử chứ không phải để thuộc lòng các sự kiện. Khi các em hiểu được bản chất của vấn đề thì các em sẽ thích học và tự nhớ được”.

Một số thầy cô khác thì cho rằng, để giảm thiểu tình trạng học thuộc lòng, nâng cao hiệu quả một tiết học cần tăng cường sử dụng các trang thiết bị dạy học hiện đại và lấy học sinh làm trung tâm; thường xuyên tổ chức các cuộc thi về tìm hiểu lịch sử Việt Nam gắn với các ngày lễ, ngày kỷ niệm để tăng cường sự hiểu biết của học sinh; gắn môn học Lịch sử với việc tham quan các khu di tích để học sinh tiếp thu nhanh hơn và hiểu rõ hơn lịch sử Việt Nam.

Lịch sử được giới chuyên môn và những người trong ngành giáo dục đánh giá là một trong những môn khoa học cơ bản, có sứ mệnh giáo dục đào tạo những công dân tốt, những lao động giỏi, có ý thức đối với đất nước và có trách nhiệm đối với xã hội. Dù sau này họ làm công việc gì, ở cương vị nào thì những hiểu biết cơ bản về lịch sử dân tộc vẫn là nguồn tri thức cần thiết cho tư duy và hành động của mỗi người.

Đặng Anh