Trong điều kiện kinh tế của một  tỉnh nông nghiệp, công nghiệp, dịch vụ phát triển chưa mạnh, đời sống của nhân dân từng bước đã được cải thiện, song vẫn còn nhiều khó khăn, nhưng với truyền thống hiếu học – khoa bảng của người Thái Bình, giáo dục Thái Bình đã sánh vai với các tỉnh, thành có phong trào giáo dục mạnh mẽ của cả nước. Chỉ tính riêng kết quả thi đại học 2 năm (2012, 2013) bình quân điểm thi 3 môn luôn xếp ở vị trí thứ 4, thứ 5 trên 63 tỉnh, thành. Năm 2012, toàn tỉnh có 442 em đạt 24 điểm trở lên (trong đó có 47 em đạt 27 điểm). Năm 2013, có 529 em đạt 25 điểm trở lên (xếp thứ 2 toàn quốc).

Những năm gần đây giáo dục Thái Bình xuất hiện những hiện tượng đặc biệt “có một không hai” như: Ba anh em  sinh ba trong một gia đình nông dân ở xã Nam Cao, Kiến Xương là Nguyễn Duy Toán, Nguyễn Duy Toản, Nguyễn Thị Thảo cùng học một trường, cùng là học sinh giỏi, cùng đỗ đại học năm 2010, trong đó có một thủ khoa Trường Đại học Mỏ Địa chất là Nguyễn Duy Toản. Hay trường hợp 3 chị em sinh ba ở phường Quang Trung, Thành phố Thái Bình là Ái Linh, Khánh Linh, Mỹ Linh cùng đỗ đại học năm 2012, trong đó em Ái Linh đỗ Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội với 29/30 điểm.

Nhiều thủ khoa Đại học là con các gia đình nông dân, công nhân nghèo đã vượt lên khó khăn để đứng trong hàng ngũ thủ khoa các trường đại học danh tiếng của đất nước. Tiêu biểu như: Ở thôn Bắc Sơn, xã Quỳnh Thọ, Quỳnh Phụ và dòng họ Nguyễn Đạt năm 2009 có 2 thủ khoa là: Nguyễn Đạt Thưởng, Trường THPT Quỳnh Thọ thủ khoa Học viện Quân sự với 28,5 điểm, là 1 trong 13 thủ khoa được vinh danh tại lễ trao  thưởng “Hoa Trạng Nguyên” và Nguyễn Đạt Thọ, Trường THPT Quỳnh Thọ, Thủ khoa Trường Đại học Công nghệ thông tin với 29,5 điểm, được nhận học bổng “VNPT - Chắp cánh tài năng Việt” của Báo Điện tử VnMedia. Phạm Mạnh Cường xã Quỳnh Hải, học sinh Trường THPT Chuyên Thái Bình thủ khoa Trường Đại học Ngoại thương với điểm tuyệt đối 30/30 được nhận học bổng “VNPT - Chắp cánh tài  năng Việt”, nhận giải “Hoa Trạng Nguyên” năm 2009. Lại Thị Hiền học sinh Trường THPT Chuyên Thái Bình, thủ khoa Trường Đại học Hà Nội (khối D1) năm 2011. Trần Thị Bích Phương học sinh Trường THPT Chuyên Thái Bình, thủ khoa Trường  Đại học Sư phạm Hà Nội (khối B) năm 2011. Vũ Thị Thanh Huyền học sinh Trường THPT Chuyên Thái Bình, thủ khoa Trường Đại học Y Thái Bình (khối B) năm 2011. Đặng Đình Tuệ học sinh Trường THPT Bắc Đông Quan, thủ khoa Trường Đại học Xây dựng (khối V). Trịnh Phó Hưng, học sinh Trường THPT Bắc Đông Quan, thủ khoa Trường Đại học Y Thái Bình (khối A) năm 2011. Lưu Thế Anh học sinh trường THPT Bắc Duyên Hà, huyện Hưng Hà thủ khoa Trường Đại học Bách khoa Hà Nội năm 2012 với 28,5 điểm.  Vũ Hải Vân học sinh Trường THPT Phụ Dực, huyện Quỳnh Phụ, thủ khoa Trường Đại học Y Hải Phòng năm 2012 với 27,5 điểm. Lương Thùy Dương, xã Hòa Bình, huyện Kiến Xương học sinh Trường THPT Chuyên Thái Bình thủ khoa Trường Đại học Y Thái Bình (chuyên ngành Y Đa khoa) với 29,5 điểm. Nguyễn Hoàng Huy, Thành phố Thái Bình học sinh Trường THPT Chuyên Thái Bình thủ khoa Trường Học viện Khoa học quân sự với 27,5 điểm. Cao Thọ Tú học sinh Trường THPT Bắc Đông Quan, thủ khoa Trường Đại học Sư phạm nghệ thuật Trung ương với 25,5 điểm.

Và còn nhiều trường hợp học sinh học giỏi, thi đỗ cả 2 trường đại học với số điểm rất cao, chỉ đứng sau thủ khoa, á khoa. Điều đáng quan tâm là các thủ khoa đại học những năm gần đây đa phần là con các  gia đình nông dân ở các vùng sâu, vùng xa của tỉnh còn gặp nhiều thiếu thốn, khó khăn vất vả, song các em đã biết vượt lên để lập thân, lập nghiệp. Ngoài các buổi học chính khóa các em chỉ được học phụ đạo thêm ở trường, không qua các “lò luyện thi đại học” nhưng vẫn thành công trên bước đường khoa bảng.

Ðặng Văn Cao

(Hội Khuyến học tỉnh)