Tháng Tám- một nghìn chín trăm sáu mươi, đến nay tròn nửa thế kỷ gánh trên vai trọng trách- một sự nghiệp “trồng người”. 300 học sinh ngày đó, bây giờ đã thành ông, thành bà, nhiều người giữ cương vị lớn của Đảng, Nhà nước giao cho.

Thế nhưng, trở về mảnh đất gieo mầm, nuôi cây... vẫn là “các em” của trường cấp III Bắc Duyên Hà ngày ấy. Họ có quyền tự hào về mái trường đã cho họ kiến thức văn hóa, tri thức cuộc sống và kinh nghiệm làm người, để họ trải nghiệm, cống hiến tài năng, trí tuệ và cả xương máu cho đất nước, quê hương này mãi trường tồn.

Sau tròn nửa thế kỷ xây dựng và trưởng thành của trường, tôi vinh hạnh được dạo bước dưới sân trường, nơi các anh, các chị, bao thế hệ học trò đã bước những bước đi chập chững, để sau đó vững vàng trên con đường lớn: Ra trận hoặc dựng xây đất nước.

Thầy hiệu trưởng Nguyễn Trọng Loan, lớp cán bộ đương nhiệm, nói với tôi những điều tự đáy lòng mình rằng: Các thầy không chỉ gánh trên vai ngót hai nghìn học sinh của năm học này, còn gánh cả sứ mệnh mà các thế hệ nhà giáo, thế hệ học sinh của 50 năm để lại. Trong suy tư của các thầy, cô giáo hôm nay lúc nào cũng nặng một nỗi niềm: làm gì để xứng đáng với truyền thống nửa thế kỷ ra đời và phát triển của nhà trường?

Lật giở trang sử và qua câu chuyện của các cựu học sinh thì: Trường THPT Bắc Duyên Hà là một trong hai trường cấp III được ra đời sớm nhất ở Thái Bình. Thập kỷ 60, đất nước còn bộn bề khó khăn. Rồi chiến tranh phá hoại miền Bắc của đế quốc Mỹ.

Trong ký ức của các thế hệ cựu học sinh, dẫu thời gian đã lùi xa nửa thế kỷ; trên gương mặt nhiều người đã già nua, mái đầu tóc bạc, dáng đi liêu xiêu do sự khắc nghiệt của tuổi tác, của tháng, năm cống hiến vì độc lập của dân tộc và cả cuộc sống mưu sinh... Nhưng hình ảnh mái trường 50 năm trước vẫn còn nguyên vẹn.

Bao kỷ niệm của một thời khốn khó vẫn lưu giữ, lắng đọng trong lòng các thế hệ học sinh Bắc Duyên Hà. Chính từ khó khăn, gian khổ, từ bài giảng bị đứt đoạn trong bom rơi, đạn nổ; những trang giấy học trò “mặt nhẵn, mặt thô”; những giờ lên lớp, những buổi đến trường... bụng đói meo... đã khắc họa nên chân dung những người lính ra trận, từ mái trường này lòng yêu nước nồng nàn, khát vọng độc lập và ý chí vượt qua mọi gian lao vất vả để trưởng thành trong cuộc sống. Trên 18 nghìn học sinh đã tốt nghiệp; hàng nghìn người đã “gác bút nghiên” lên đường cầm súng đánh giặc. Gần 100 người vĩnh viễn nằm lại trên các chiến trường.

Rất nhiều học sinh Bắc Duyên Hà đã trở thành tướng lĩnh, được phong hàm giáo sư, tiến sỹ, là kỹ sư, bác sỹ, nhà giáo và cả những người từng nắm giữ trọng trách lớn trong các ngành, lĩnh vực từ Trung ương đến địa phương; là bí thư, chủ tịch huyện qua các thời kỳ và bây giờ- họ vẫn là cựu học sinh của THPT Bắc Duyên Hà. Gia tài ấy, tiềm năng ấy đã dựng xây nên truyền thống của một ngôi trường vừa trầm tích, vừa tỏa sáng- để từ đây lớp lớp thế hệ nhà giáo, các thế hệ học sinh có niềm tin đi tiếp chặng đường của một sự nghiệp lớn- sự nghiệp “trồng người”.

Tiếp nối truyền thống vẫn luôn là đạo lý, là trách nhiệm và bổn phận của lớp người đi sau. Cán bộ, giáo viên và học sinh trường THPT Bắc Duyên Hà có quyền tự hào về trang sử 50 năm qua: Đó chính là điểm tựa để họ viết tiếp vào trang sử vàng với: Ba tấm Huân chương Lao động, nhiều bằng khen của Chính phủ, các bộ, ngành ở Trung ương và tỉnh; năm 2005, đạt chuẩn quốc gia.

Tỷ lệ học sinh xếp loại văn hóa khá, giỏi ngày một tăng cao; năm học 2009- 2010, trước thềm kỷ niệm 50 năm thành lập; trường có 63,34%; học sinh đạt đạo đức tốt trên 80%, không có yếu; thi học sinh giỏi từ xếp thứ 12 đã vươn lên thứ 3 và xếp ở tốp đầu của tỉnh, là trường nằm trong số 200 trường của cả nước có nhiều học sinh thi đỗ vào các trường đại học, cao đẳng.

Theo báo cáo tổng kết năm học 2009- 2010 thì THPT Bắc Duyên Hà có 88% số  học sinh thi đỗ các trường ĐH, CĐ, một kết quả không phải ở đâu cũng có được. 30 đến 40% giáo viên đạt danh hiệu chiến sỹ thi đua và giáo viên dạy giỏi trong số 100% cán bộ, giáo viên hoàn thành nhiệm vụ.

Mấy năm gần đây, lãnh đạo nhà trường coi trọng việc xây dựng, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ, giáo viên có phẩm chất tốt, có tinh thần đoàn kết cao, nhiệt tình, vững về chuyên môn và đam mê với nghề. Tích cực tìm kiếm và “trải thảm” kêu gọi những sinh viên tốt nghiệp xuất sắc, giáo viên dạy giỏi ở các nơi về trường.

Cùng với nâng cao chất lượng đội ngũ, nhà trường đổi mới mạnh mẽ phương pháp dạy- học, kiểm tra- thi cử. Tổ chức các đợt hội giảng, thi sử dụng giáo án điện tử và thiết bị dạy học... Phát động giáo viên viết đề tài sáng kiến, kinh nghiệm, với chủ đề: “Cải tiến, đổi mới phương pháp dạy- học”. Đã có 100% tổ, nhóm chuyên môn và giáo viên tham gia 20 đề tài đạt chất lượng, ứng dụng có hiệu quả.

Hưởng ứng Cuộc vận động “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh” và các cuộc vận động của Bộ GD- ĐT, nhà trường xác định phương châm: Nâng cao chất lượng văn hóa đại trà, học sinh giỏi và thi tuyển đại học, cao đẳng, THCN là mũi nhọn của công tác giáo dục. Thế chân kiềng ấy phải luôn giữ thăng bằng, không lệch.

Văn hóa đại trà có chất lượng nhằm cung cấp cho xã hội một lực lượng lao động có hàm lượng kiến thức và đây cũng là yếu tố quyết định để chọn lọc đội ngũ học sinh giỏi; điều kiện tiên quyết để các em thi đỗ vào các trường ĐH, CĐ. Vì thế, nhà trường tập trung đổi mới phương pháp dạy – học cho phù hợp chương trình phân ban.

Phát huy tinh thần độc lập, sáng tạo của học sinh. Đổi mới kiểm tra thi cử theo hướng tăng hình thức trắc nghiệm hoặc vừa tự luận vừa trắc nghiệm, tùy theo từng môn học.

Thực hiện việc phân loại học sinh theo năng lực, trình độ và nguyện vọng tập trung bồi dưỡng học sinh giỏi, phù đạo học sinh yếu kém, chống lưu ban. Nhà trường mạnh dạn đưa ra cơ chế: Học sinh được quyền chọn thầy, cô đối với các lớp luyện thi đại học. Điều đó, buộc các thầy , cô giáo phải vươn lên, không chỉ để được học sinh yêu mến mà thực hiện quyền được chọn thầy, cô của trò.

50 năm đất nước có bao biến đổi, thăng trầm. 50 năm, trường cấp 3 xưa, nay là trường THPT Bắc Duyên Hà đã đổi thay rất nhiều. Trên đất Hưng Hà, trước kia chỉ có duy nhất một “cái nôi” là cấp III Bắc Duyên Hà.

Bây giờ, có trường Đông, trường Nam và trường THPT Hưng Nhân... nhưng trong tư duy của các thế hệ người Hưng Hà thì trường THPT Bắc Duyên Hà- đứa con đầu lòng sinh ra ở đất Ngự Thiên xưa, vẫn được nhắc đến nhiều như một niềm tự hào và gửi vào đó sự tin tưởng cho một cuộc hành trình mới: Sự nghiệp “trồng người”.

Phạm Viết Thanh