Tháng 6/2006, Vũ Thư có 25/100 trường thuộc 3 cấp học. được công nhận chuẩn quốc gia gồm: Mầm non 1/34 trường, tiểu học 20/36, THCS 4/30 trường. Khó khăn lớn nhất đối với các xã khi thực hiện 5 tiêu chí quy định của Bộ Giáo dục & đào tạo xây dựng trường học đạt chuẩn quốc gia đó là tiêu chí cơ sở vật chất.

Khối mầm non có quá nhiều lớp học lẻ (145 lớp), trên 60% số lớp phải ghép độ tuổi, chỉ có 10,5% phòng học đạt chuẩn. Khối tiểu học, có 14 trường chưa đạt chuẩn còn thiếu 72 phòng học, 51 phòng chức năng, 2 trường thiếu diện tích mặt bằng. Khối THCS, 26 trường chưa đạt chuẩn có 14 trường thiếu diện tích, các trường thiếu 134 phòng học và 117 phòng chức năng.

Từ tháng 5/2006, UBND huyện đã thông báo chỉ tiêu phấn đấu cho từng địa phương để các xã đưa vào chương trình phát triển kinh tế - xã hội hàng năm, cấp ủy tập trung chỉ đạo thực hiện. Nhìn chung, các xã, thị trấn tiếp nhận kế hoạch đã xây dựng Nghị quyết của Đảng ủy, HĐND, UBND, nhân dân đồng tình ủng hộ, sẵn sàng đóng góp kinh phí theo phương châm: Nhà nước và nhân dân cùng làm.

Từ năm 2008, huyện tiếp nhận chương  trình kiên cố hóa trường lớp học bằng nguồn trái phiếu chính phủ đã thành lập Ban chỉ đạo, tham mưu cho UBND huyện phân bổ nguồn ngân sách kết hợp với công tác quy hoạch. Tổng kinh phí đầu tư xây dựng, nâng cấp cơ sở vật chất trường, lớp học trong 4 năm qua đạt gần 97,288 tỷ đồng, trong đó ngân sách trung ương 23,5 tỷ; ngân sách huyện, tỉnh 14,163 tỷ; ngân sách xã 52,85 tỷ; nhân dân đóng góp 6,77 tỷ đồng. 

Ngành giáo dục chỉ đạo các trường rà soát lại tiêu chí chuẩn, báo cáo cấp ủy bố trí quy hoạch đất đai và mạng lưới trường lớp. Đối với 3 tiêu chí thuộc lĩnh vực của ngành gồm: tổ chức quản lý; xây dựng đội ngũ và chất lượng giáo dục, phòng giáo dục có kế hoạch thực hiện cụ thể hàng năm. 4 năm qua, trên 1300 giáo viên toàn huyện được các trường bố trí, sắp xếp tạo điều kiện đi học chuyên môn, chính trị và quản lý. Năm học 2009-2010 có 332 giáo viên học nâng chuẩn.

Vũ Thư là một trong những huyện làm tốt khâu chuẩn hóa giáo viên: Hiện nay, giáo viên mầm non đạt chuẩn trở lên chiếm 98,34%, tăng 15% so với năm 2006, trong đó trên  chuẩn 22,5%, tăng 18,25%. Khối tiểu học đạt chuẩn 100%, trong đó trên chuẩn 96,1%. THCS đạt chuẩn 100%, trên chuẩn 56,65%, tăng 26,91%; 76% giáo viên mầm non, 98,42% giáo viên tiểu học, 89,9% giáo viên THCS có trình độ tin học A,B. Đối với các trường đã đạt chuẩn, phòng giáo dục huyện có kế hoạch củng cố nâng chất lượng thực hiện các tiêu chí, nhất là khối tiểu học, mầm non đã được công nhận theo chuẩn cũ. Các trường đó phấn đấu theo chuẩn mức 2.

Với các trường chưa đạt chuẩn, xây dựng kế hoạch phấn đấu để từng bước đạt các tiêu chí. Trên cơ sở đăng ký thực hiện của các trường, ngành giáo dục tổ chức quy trình kiểm tra đánh giá sơ bộ theo 2 bước: Bước 1 thẩm định kỹ thuật giúp các trường bổ xung tiêu chí chưa đảm bảo. Bước 2: thẩm tra, kết luận, trình cấp thẩm quyền ra quyết định công nhận.

Kết quả trong 4 năm toàn huyện có thêm 28 trường được công nhận đạt chuẩn (mầm non 6, tiểu học 12, THCS 10), trong đó 6 trường tiểu học đạt chuẩn mức 2. 30/30 xã có 53/100 trường đạt chuẩn gồm 7/34 trường mầm non, 32/36 tiểu học, THCS 14/30. So với các huyện, Vũ Thư có tỷ lệ trường đạt chuẩn quốc gia thấp, tiến độ xây dựng trường chuẩn quá chậm.

Nguyên nhân chính là do nguồn kinh phí  đầu tư xây dựng cơ bản chủ yếu của các xã từ tiền đấu giá đất. Từ năm 2008 đến nay, nguồn thu này khó khăn hơn nhất là với các xã xa trung tâm huyện, do đó vốn đối ứng của nhiều xã không có hoặc rất thấp. Giai đoạn đầu, yêu cầu chuẩn quốc gia cấp tiểu học thấp hơn hiện nay (có thể thiếu phòng học/lớp, thiếu phòng chức năng vẫn được nợ  nhưng nay phải đảm bảo đủ mới được công nhận).Với ngành học mầm non, do phải kết hợp quy hoạch lại điểm trường nên hầu như phải xây mới, quy mô lớn, đòi hỏi kinh phí nhiều, huyện không còn nguồn hỗ trợ các trường cận chuẩn...

Vũ Thư đang tiếp tục xây dựng lộ trình thực hiện đề án năm 2015 có 100% trường tiểu học đạt chuẩn mức 1, 50% trường đạt chuẩn mức 2, 70% trường mầm non  và THCS đạt chuẩn mức 1, 20% trường mầm non đạt chuẩn mức 2. Ngoài kinh phí từ nguồn trái phiếu chính phủ, UBND huyện bố trí kinh phí dành nguồn hỗ trợ 200-300 triệu đồng/1 đơn vị cận chuẩn giúp các xã đảy mạnh kiên cố hóa trường-lớp học.

Các địa phương bổ xung quy hoạch đất đai bảo đảm quỹ đất trong  định mức chuẩn tới năm 2020 cộng với giải pháp về ngân sách cho từng đơn vị bổ xung. Đây là biện pháp tích cực để Vũ Thư đạt mục tiêu xây dựng trường chuẩn quốc gia.

Bảo Linh